«r... l' r ??? f^e Groene Amsterdammer (t>c^/NVcekblad voor Nederland Sinds meer dan vijftig /aar aan de spits der . . . . ONDER HOOFDREDACTIE VAN A; C. JOSEPHUS JITTA Redacteuren: H. BRUGMANS, L. J. JORDAAN, M. KANN EN TOP NAEFP. Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333, AMSTERDAM C. Niet te overtreffen" OPGERICHT IN 1877 No. 2736 ZATERDAG 9 NOVEMBER 1929 BLOK'S LEVENSWERK door Prof. Dr. H. Brugmans BR is in het werk van den ons pnLvallen hoogleeraar Blok een verscheidenheid, die karak teristiek voor hem is. Want Blok's zeer ontvankelijke geest stond open aan vele zijden: zoo trokken problemen van allerlei aard en strekking, van velerlei periode en groepeering hem telkens weer aan. Een enkele blik in de in 1925 hem aangeboden bibliografie doet dat duidelijk zien; er is waarlijk nauwelijks een tijdvak in onze vaderlamlsche geschiedenis, dat niet zijn sterke aandacht heeft gehad. Hier werkte hij geheel in de lijn van zijn door hem hoogvereerden voorganger en leermeester Fruit», die zich soms wat al te veel door de onderdeelen liet boeien en zoo moeilijk tot groot er werk kon komen. Welnu, hier ligt juist het groot e onderscheid tusst-hen Fruin en Blok. dat de leerling juist datgene heeft tot stand gebracht wat den meester bleef ontzegd: een samenvattend geheel van studie en onderzoek. Juist dit heeft Fruin ook in Blok /.«?er gewaardeerd: den moed en bovendien de vol harding te bezitten voor een groot werk. niets meer of minder dan een geschiedenis van het Nederlandsche volk. Wat Fruin terughield, was begrijpelijk genoeg: zijn wetenschappelijke conscientie duldde geen arbeid, die, niet tot in de uiterste bijzonderheden naar de bronnen was doorvorscht. Met die opvatting komt men zelden tot een groote conceptie: het is eenvoudig onmogelijk een boek in vele deelen te schrijven, uitsluitend gegrond op eigen bronnenonderzoek: een menschenleeftijd i» daarvoor geheel onvoldoende. Fruin wist dat natuurlijk beter dan iemand en trok daaruit zijn conclusie. Maar Blok wist het even goed. maar ging toch aan het werk naar zijn inzicht en op zijn wijze. * * 'Wij moeten dankbaar zijn, dat Blok het heeft aangedurfd een geschiedenis van het Nederland'sche volk te schrijven. Hij moest daarvóór wel een. en ander in do waagschaal stellen; een reputatie van degelijkheid en grondïgheid op zijn minst in dit land. waar détailfouten nog al zwaar worden aangerekend. Ook is de beoordeeling van de allengs verschijnende deelen - in de-eerste uitgave niet minder dan acht niet steeds' even waardeerend geweest. Een geleerde van grooten naam qualificeerde Blok's geschiedenis als het werk van Jan Wagenaar's opvolger. De benaming was niet hoffe lijk bedoeld; hoe zij is opgenomen, meen ik ook wel te weten. Jntusschen na zooveel jaren deuken wij daarover toch wel anders. Jan Wagenaar's opvolger te zijn geweest klinkt in onze ooren eerder als een lof dan als een blaam. De reputatie van Wagenaar wordt blijkbaar bij velen nog steeds bezwaard door den hoon, dien Bilderdijk over hem heeft uitgestort, ook voor hen, die volstrekt niet tot de geestverwanten van den. grooten bard behooren. Maar laat men tóch wat voorzichtig zijn in zijn oordcel. De tijd is voorbij van den heer Van Naslaan., die zijn vrijen tijd doorbracht met het lezen in Wagenaar en in de vervolgen van Wagenaar: onze oude Amsterdammer is nu beperkt tot kleineren kring: men leest hem minder dan dat men hem raadpleegt. Daarbij heeft Wagenaar stellig in ruime mate gewonnen. Want wie veel met Wage naar verkeert in Amsterdam allicht meer dan elders ??voelt zijn waardeering steeds stijgen. Inderdaad was de/e eenvoudige hout kopper, die het bracht tot eei'sten klerk der stedelijke secretarie een bijzonder knap en kundig man, een zorgvuldig onderzoeker, een scherpzinnig vorscher. een man van 'historischen zin, ten slot 11? een historicus, die tot een groote en zelfs wel grootsche conceptie in staat was. Onder erkenning van zijn gebreken en tekortkomingen, die trouwens voor de hand liggen, moet men toch nmstateeivn. dat Jan Wagenaar in zijn dagen een zeer verdienstelijk historicus is geweest. Welnu, door Blok «net Wugenaar te vergelijken. doet'nu'ii geen van'beiden onrecht. Natuurlijk was Blok een. geheel ander man dan onze oude Amster dammer. Blok was vooreerst geestelijk'volkomen vrij vau alle vooroordeel: van de verkapte partij digheid, die bij Wagenaar toch wel hinderlijk is, was bij Blok geen spoor te vinden. Hij kon in alle oprechtheid en naar waarheid getuigen, dat hij met gewasschen handen aan den historischen arbeid toog. Het' is juist deze onbevangen objectiviteit, die het werk van Blok zoo'aantrekkelijk maakt. Zoo was ook zijn geestelijk gestel: hoe rap ook soms in zijn mondeling oordeel over tijdgenooten. in de historie was zijn opvatting niet alleen wel overwogen en goed doordacht, maar ook hoogst onpartijdig. Natuurlijk heeft ook dat weer anderen gehin'derd. die er ten onrechte een bedenkelijke vervlakking in zagen; maar Blok ging zijn gang en is in dit opzicht zich zelf gelijk gebleven. Blok's Geschiedenis van het Nederlandsche Volk draagt dien titel niet zonder bedoeling. Meer dan eens heeft hij zich in het openbaar en in particulier gesprek'"'in dessen zin uitgelaten, dat hét hem. minder om den Nederlandsehen staat dan om het Nederlandsche volk te doen was. Het was zijn vaste overtuiging, dat alleen in het volk als geheel de eenheid was te vinden, die de historische uit beelding behoeft. Hoe in dezen theoretisch zijn conceptie was, heeft hij meermalen uiteengezet, o.a. in een algemeene vergadering van het Histo risch Genootschap in 1895. Dat plan heeft zijn bezwaren als ieder ander; maar het was goed doordacht en ook stellig uitvoerbaar: de proef op de som was de geschiedenis van het Nederlandsche volk, die destijds reeds in gang was. Blok's geschiedenis beantwoordt stellig aan hooge eisenen. Zij is zoo volledig als men' van zulk een werk nauwelijks kan venvachten. Zij is opgebouwd uit de gegevens, die door eigen en anderer onderzoek Xvaren aan het licht gebracht. Zij is zeer betroawbaar in de onderdeden en bijzon derheden ; met vertrouwen kan men dit boek opslaan en naslaan. Daarbij kenmerkt, het zich door DE GROENE AMSTERDAMMER Prljn per jaargang ? 10.?bij vooruitbetaling. Per No. 25 Cent. AdvertentiSn ?0.75 per regel. P&tgiro 72880, Oem.-Oiro Q 1000. INHOUD : i. 2. 3. 4. 5. Prof. Dr. H. Brugmans, Blok's Levenswerk. Dr. E. van Raalte, De toestand in Oostenrijk. Joh. Braakensiek. Hei tijdperk der schandalen. Erasmiaan, Vit Rotte's stad. Floris Vos, Nieuwe wegen. Prof. Dr. H. Brug mans en Herman Middendorp, Boekbespreking L. J. Jordaan, Mussolini-kabaal. Constant van Wessem, Muziek... Wybo Meyer, Reclame-kunst. Dr. Jac. P. Thijsse, Zuiderzeepolders. Mr. Frans Coenen, Kroniek. Voor vrouwen. Mr. 7. 9. 10?II. A, Plasschacrt Schilderkunst. en M. F. Hennus 12., Top Naeff, Dramatische Kroniek. 13. Mr. Henrik Scholte, Toontel. 15. C. A. Klaasse, Huur en Huurkoop; Beurs* spiegel. 16. L J. Jordaan, Bioscopy. 17. Anthon Thiry, De Eieren-Poé'et. 18. Lou Lichtveld, JVieiwe platen. Melis Stoke, Een Amerikaansche tip. 19. Jantje's Kladschrift. Atida Zevenboom's croquanle croqueljes. 20. Nessuno, Kaleidoscoop. Charivaria, Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, Bntsch*Indi wordt dominion. De beschaafde smaak Vraqcft: Bonbons R/NGERS Let op c/en naam een objectiviteit, die niet wil bewonderen, nog vee minder wil verguizen, maar «Heen wil verklaren. Blok heeft bovendien eon eerlijke poging gedaan de geschiedenis van ons volk als een samenvattend geheel te zien en te beschrijven. L)us geen staat kundige geschiedenis alleen, hoewel .deze. op den voorgrond is blijven staan. Maar daarnaast een krachtig streven om de ontwikkeling van onze beschaving, geestelijk en stoffelijk, naar voren te brengen. Wat P L. Muller heeft trachten te doen voor onze gouden eeuw. heeft Blok willen tot stand brengen voor onze geheele geschiedenis. Voor een niet gering deel is het hem ook gelukt alles wat ons nationaal leven kenmerkt en. onder scheidt, onder n gezichtspunt tébrengen en te beschrijven. Mij heeft altijd in dat opzicht het meest getroffen de beschrijving van den Bourgondischen tijd en de geschiedenis der achttiende eeuw: deze gedeelten houd ik voor de beste gedeelten van Blok's boek. Hier is inderdaad eenhistorisch geheel verkregen, dat niet alleen geheel verant woord is, maar ook in staat is ten volle te boeien. i Wil men gedeelten van Blok's werk aanwijzen, die duurzaam zullen blijken, dan kan, men in iedec geval deze perioden naar voren brengen. Niemand schrijft voor de eeuwigheid. Maar als men werk nalaat, waarop het nageslacht kan voort bouwen, dan heeft men waarlijk niet (tevergeefs geleefd. J,, $ t,: f'». ' '? > y \, i'. '