) ef/t DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 NOVEMBER 1929 No. 2737 No. 2737 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 NOVEMBER 1929 i ; Tikblaad j es door Dr. R. Feenstra De eeuwige sok IK zag van de week een mijnheer voor de barrière van een bank op en neer ijsberen; tot de directeur tijd voor hem zou hebben. Het oog zag niet; het calculeerde naar binnen toe; het lag daar in'een gerimpelde wal, als een gefolterde zieke in een bed, dat ook zijn besten tijd gehad had. De temporalis joeg; rn ik taxeerde: wanneer zijn executie:1 Men kan nu om half drie langs het Danira k gaan; men ziet meer zulke koppen in de portieken. Half Amerika heeft nu zulk een filmsmoel: de eeuwige speler, een Dostojewski kon het gedicht wat zeg ik ,,geschapen" hebben. En al de gestalten voor die portie ken; haastig snuffelend in de halfvier-edities in de Damrak-cafés voor die bankbarrières (die er thans zoo koud en marmerachtig uitzien; terwijl zij in hausse tijden zoo Casinoverguld_?doenZ}-?ze smelten _W_CK»_ vloeien ineen; tot n gezien filmbeeld; ergens in een volkskino: de speler." Een kerel met een verbeten, beheerschte spanningenkop; zenuwenfascio met sigarettenrook geladen. Dr dag komt. Kien ne va plus; en hy staat op. Nu is hij thuis, en het is dag geworden; aschvale dag; en zijn ge zicht is nog aschvaler. De oogen zijn als benauwde beesten in hun holen weggekropen; de plooitjes en rim peltjes zijn tot goten verwijd; op de lippen ligt een afschuwelijk lachen. Een wolk van nadenken; kansdenken werkt om het profiel heen. Links is het bed; en rechts is do badkuip. Wat zal hij kiezen? Hij heeft meer het snuit voor rechts. Opeens een gris in den broekzak. Hij telt. Het is nog net genoeg voor een paar tickets bij den totalisator straks op de ren baan; en voor een taxi erheen. Nieuwe hoop glooit over een verloren, een hopelooze tronie. Dau wordt het bad en de douche gekozen. Messicurg i'aites vos jeux ! * * Men ziet uu niet van dezen speler. Mein beleeft ook: hoe een bank sterft; hoe een oude zaak vergaat. . Aangrijpend heeft dezer dagen een Weensch journalist beschreven, hoe een bank sterft; naar aanleiding van den val van de Boden Credit Anstalt. Het is als bij een mensch: diminutieve teekenen een horloge, dat even hapert. Alleen de zeer scherpen merken wat. Maar het gaat veel sneller dan bij eeix mensch. Niemand weet nog, dat de bank ziek is, dat zij ten doode is gewijd. Alleen de directeuren, doen ietwat verstrooid. De kwieke, briljante adremme geeft opeens instructies of antwoorden, alsof hij iemand uit een langen verren corridor ophaalt. Plotseling: het eerste gerucht. Als een onbarmhartige fabrieksgil fluit het door de bijenkorf hal. Onzin. Kletsica ! Maar reeds den volgenden dag is het sirenegehuil er weer; alleen nog maar toeterend in de ooren der procuratie-houders.. Sommige vaste opdrachten worden niet uitgegeven. Wat is er aan de hand. Achter driemaal gesloten deuren vinden allerlei geheime besprekingen plaats. Men weet wat. Er is wat niet pluis. De geruchten komeix~lrtt~iie~p»leizcir~ der stad; uit de villa's buiten. Nog heeft geen klant er flauw benul van. Maar het personeel begint al op zijn boenen te trillen: de Bank is in gevaar. Auto na auto stuift aan. Auto na auto vertrekt. Deze nacht moet de operatie plaats hebben; want morgen zal het te laat zijn. De president van den Staat heeft nu de groote Schiebung in handen genomen. Na middernacht vullen zich de bronzen aschbakjes in de Bestuur ksarner met de sigaretteneindjes. De kamer ziet blauw van de zenuwen, en van de teneinde gedachte rook. ' Ook de Rijkspresideut heeft^teu verlicht arbeidsvertrek. Auto's blijven jagen. Als het morgen is en nog voor de eerste conto-opzeggers ver schijnen kunnen is de Bank over leden. Met razende snelheid ver spreidt zich het nieuws. De rekeningen gaan over; een catastropho is voor komen; maar de Bank, de oude Bank gleed weg iu een 'beroerte. Het personeel komt als in uen sterf huis, De condolcantiestruom wringt voor de balie. On paye. Er zijn helaas^ook ^gevallen* ou Ton ne paye pas. Want het is een booze tijd. Morgan smaakt de sigaar niet .eens; Ford houdt er mee op weer een nieuw boek te dicteeren. Een koude striemende Spoor's Mosterd W. A. Spoor jr., Culemborg". STEUNZOLEN na l HERSTELT O O. A az. JUWEELEN OCCASIONS P l a t i n a horloge, bezet met saphieren en diamanten, met parelarmband, schitterend byou f 775.?. Camébroche bezet met oude diamanten f 325.?. S. SP IJ ER, Juwelier, Kalverstraat 222, Amsterdam, Plaats 5, Den Haag. Inkoop, Ruiling, Expertise van Juweelen. Zichtzendingen door het geheele land. AARTCN MEUBELE MACHTEN VAN HCEMSKCRKSTRAAT N* V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN wind van onder- vertrouwen waait waai- nog voor kort het zonnetje scheen. De heiligspreking van de leege flesch; het alles op de pof erin stampen; niets heeft den nuchteren Amerikanen er voor behoed hun poker faces thans film-naakt aan de wereld te moeten vertoonen. Zons-ondergang. Ik denk aan den kino-speler, op de wip tusschen slaap- en badkamer, Aan de fiche-winst van den speler, diégeen echte winst is; zoomin als de koers winst van den speculant; tenzij zij opstaan. . ? ? En ik denk aan de velen, die nu opstaan moeten, omdat de stoel door vlugge Casino-bedienden onder hun zitvlak wordt weggetrokken. Maar ook aan het schitterende moment. Is het nog genoeg voor een gok je straks op de courses? Er is altijd nog genoeg, om opnieuw van onder af op te bouwen. Geld is een last zooals alle bezit; en men moet de weken prijzen, die het als herfstblad opruimen. Hoeveel be draagt het ook weer? Veertienmilliard in guldens all over the world? Hm. Dat voor zoo'n beetje geld, zooveel schoone vrouwen badkuipen vol schrei en moeten; zooveel auto's tweedehands worden; ? zooveel pistolen knallen. Ca ne vaut pas la peine Witte tanden: Chlorodont De heeHyk frisch smakende Pepermunt-Tandpasta Chlorodont maakt de tanden schitterend wit en verwydert Icelyken tandaanslag het beste door het gely^tydig gebruik van den Chlorodont-Tandenborstel, welke het reinigen en wit poetsen der tanden ook aan de zykanten mogelyk maakt. Overtuigt U eerst door het koopen van een tube van 35 cent, groote tube 60 cent, Chlorodont-Tandcnborstels 75 cent, voor kinderen 45 cent. Men verlange alleen de echte Chlorodont-Tandpasta met rood-wit-blauwen garantiestrook en wyze iedere namaak af. Leo-Werke, Drcsden, Dykantoor Amsterdam. In den Bovenkerkerpolder DE ZUIDERZEEPOLDERS door Dr. Jac. P. Thijsse Het Toekomstig Iiandachap der aSulderzeepolders HET is in het algemeen raadzaam, om voort te bouwen op het reeds bestaande. De auteurs van het rapport 1) zijn blijkbaar van meening. dat dit ook gelden moet voor het nieuwe Zuiderzeolandschap en hebben daarom een analyss geleverd van de landschappelijke beteekenis van het Zuidhollandsche Polderland en de HoUandsche droog makerijen van Alexanderpolder tot Schermer. Hiermede hebben zij een uitstekend werk verricht, baanbrekend werk, want nog nooit is eehig deel van Nederland be keken met zooveel intelligentie, zoo diepen schoonheidszin. Onze Nederlandsche landschapsléer heeft het nog niet veel verder gebracht dan min of meer opper vlakkige beschrijvingen en ge moedsuitingen bij min of meer gelukte plaatjes. In dit rapport echter vinden we een ernstige poging, om een groote eenheid volledig te behandelen. Doordat het Polderland en de droog.makerijen kunstmatige landschap pen zijn kón het geologisch en biologisch element op den achter grond blijven. Na een korte uiteenzetting van het algemeen karakter, worden meer in bijzonderheden de elemen ten van het landschap behandeld: de wegen en dijken, het water en - - ? * i. __ schaaf d, kunstzinnig volwassen mensch en een socioloog, die zich vooral bekommert om de grown-ups. Ik vind op bldz. 78 de passage: Als knotwilgen aan den slootrand, groepjes hakhout van elzen en esschen, wat meidoorn en vlier den berm verrijken, zal er in het avondlicht, als de lentewind over het gras strijkt, goed slenteren, goed rusten zijn voor het jonge volk." Hoe oud is dat jonge volk? Maar ik denk meestal om de kinderen en ben er altijd nog dankbaar voor, dat ik van mijn achtste tot mijn twaalfde jaar een welkome gast mocht zijn op zoo'n rijke Zuid-Hollandsche boerderij. Natuurlijk was er zomer en winter altijd wat goeds te eten en te drinken, maar het voornaamste was toch wel de heerlijke beplanting: de oprijlaan, de boomsingels om het erf, de boomgaard en bessentuin met hun dichte hagen en het hakhout met zijn varens en bloemen. Over het hek bij de varkenshokken kwam je op een grasveld met verspreide boomen en daartusschen bloeiden ieder jaar honder den welriekende viooltjes. Je sneedt zoo'n bloei end plantje in zijn geheel uit met het oude soldatenmes, zoo dat het juist paste in den bloempot. De heggen zaten vol vogelnesten, die we na een inlei dend pak slaag met rust lieten en altijd weer trouw opzochten. Kortom, we konden daar leven. Het was toen nog niet de eeuw van het kind en de scholen legden niet veel beslag op ons. Ik geloof, dat op veel plaatsen de kinderen een armoedig bestaan lijden en dat het landschap ze aan een rijker leven moet helpen. Maar ik dwaalj,f._De boerderijen dan met hun geboomte zijn belangrijke eIëmMflën~m~fiêt~ lahd~ schap, zoowel in het oude polderland als in dr droogmakerijen. Het komt er slechts op aan: of zo oud genoeg zijn en royaal genoeg zijn opgevat en dan kan menige droogmakerij al wedijveren met het oude land. In dit opzicht spannen Schermer en Beemster de kroon, het rapport geeft daarvan fraaie voorbeelden. Natuurlijk zijn de wrgrn en wateren in het oude polderland mooier dan die in de droogmakerijen. Menigmaal zijn ze niet geheel kunstmatig, maar vertoonen bochten, verbreedingen. die nog af komstig zijn uit don tijd dat do Kijnarmen nog tamelijk ongebreideld verliepen overliet laagveenmoeras. Daar kan een droogmakerij niet tegen op. Ken landschap zooals de buurt van Slikkendaift is op zijn minst even romantisch als de wilde DrentNoordervaart in den Schermer «A« VYCgV» v?~»-j--?, de nederzettingen. Aan de wegen komt dan als ge wichtige ondereenheid de boerderij. Het mag wel typisch voor onzen tijd'heeten dat in dit met zoo veel liefde en kunstzin samengesteld rapport de molen en de molentocht uit het landschap is wegge laten. Er is dan ook voor molens iu het Zuiderzee* landschap geen plaats. In de analyse van het Hol» landsch Polderland hadden wij ze echter wel mogen. verwachten, al zou de vermelding dan ook meteen het karakter gehad hebben van een weemoedig afscheid. Van de tachtig fraaie foto's» die ons boek sieren» heb ik slechts op eon tweetal heel in de verte het zoo aangename molensilhouet kunnen ont dekken. Nochtans geven wij de hoop niet op dat er in het eigenlijke oude Polderland nog genoeg in stand zullen blijven. Bes te meer aandacht krijgen de boerderijen, die zeker minstens de helft van het geboomte leveren in de poldesr. Je moet zoo'n volledige rijke Zuid-hollandsche boerderij gekend hebben, in je kindsche dagen, om er volop den rijkdom en heerlijkheid van te beseffen en de beteekenis ervan voor het opgroeiende 'plattelandskind. Hier kom i k weer op een leemte in ons rapport. Het landschap wordt bekeken met de oogen van een fijn beZeist als Woonplaats, BOUWTERREIN TE KOOP In het centrum van Zeist, aan den verkeersweg Utrecht Arnhem. In de onmiddellijke nabijheid van het Raadhuis, de Hotels Hermitage en Figi en het Slot van Zeist. Prachtig opgaand geboomte, stofvrije wegen, voorden van rloleerlng, gas, water en eleetrlcitelt. Nadere gegevens worden verstrekt door de N.V. PARK KER8BERGEN, Montaubanstraat 4, Zeist. KRONIEK sche hei, de bergen van Zuid-Limburg of het woeste Oerd op Ameland. Ik ben er onzen rapporteurs dan ook dankbaar voor, dat zij den toerist nog eens den weg wyzen naar het zoo weinig bezochte landschap tusschen Maas en Noordzeekanaal en hem leeren letten op bijzonderheden van weg en water. Ook behoeven wij niet te- wanhopen aan de droogmakerijen, ondanks hun rechte wegen en vaarten en rechthoekige verkaveling. Die rechte weg kan een monumentaal karakter krijgen door zijn bebouwing en beplanting, mits hij niet al te lang zij. Zonder tot getalwaarden te komen tracht het rapport de vraag te beantwoorden hoe lang een weg in dezelfde richting kan voortgaan zonder den wandelaar of wagenbestuurder door zijn recht heid te vermoeien. De automobilist zal hier een andere maatstaf aanleggen dan de voetganger en heeft misschien geen bezwaar tegen den langsten rechten weg, die onze droogmakerijen kan doorsnijden. Het rapport behandelt dit vraagstuk heel ruim en vrij van dogmatische bekrompenheid. Het wil geen kronkeltjes om de kronkelt jes. (Wordt vervolgd) 1) Amaterdam, ScheUè'ma'a Boekhandel. Minister «n PerM PROF. v. Eysinga, Commissaris voor Neder land van de Internationale Rijnvaartcommissie, schreef een nogal krassen vertrouwtlijken" brief aan den minister van Buiten landsche Zaken over zekere achterbaksheden en onderhandsch gefoesel van de departementen, waar de commissie ad hoc buiten gehouden werd. En die brief belandde, op eenige wijze, bij de redactie van het Utrechtsen Dagblad, die hem afdrvikte. Toen ontstond er Crosses Geschrei. De eenvoudige lieden, die vele Hollanders zijn, achtten dit bedrijf onnet. Men public'eert geen vertrouwe lijke brieven, vooral niet van anderen. En daarbij: het landsbelang, denk eens aan het landsbelang ! Deze laatste stem was van het departement. datjiatuurlijkJiei Jbeste. weet wat heMandsbelang is. Maar de Minister werd vreeselijk kwaad, net als dr Groote Niklaas, on sprak, hooghartig en d daigneus, wat moet zoo'n vent. wat bemoeit hij zich met mijn zaken ! Maar ik zal hem een ongenadig standje laten geven door die soort van vereeniging van zulke menschen. die hier moet zijn. En hun meteen zeggen, dat zij beter toezicht houden. . . . l)i- Minister bedoelde blijkbaar d JdvmaliitetikriiKf. een gezelschap van hazen, die geregeld jaar lijks beraadslagen over de wijze waarop zij toebereid en gegeten zullen worden. Zoo kreeg de heer Hans. ongelukkig hoc tempore voorzitter van dit gezelschap, de vollr laag van de ministerieele' toorn. En wat kon hij torn anders doen dan. zeggen: ja Exc. wij betreuren 't ook. Jammer, die meneer is peen lid meer. Maar natuurlijk zullen wij hem toch schrijven. Het is een schande, op die manier zouden ze wel alles kunnen drukken.... En zoo schreef hij toen ook aan den heer Ritter, hoe dir er toch tor gekomen was. en dat de minister zoo boos was. en dat de Kring er zoo naar over was. en/.. Maar de hoofdredacteur van het Utrechtsch Dagblad, die blijkbaar den waren eerbied mist voor zulkr ? regentenallures, lirt den heel' Hans en de Hazrn voor wat ze waren, en schreef liever aan den minister zelf ren eenigszins gepeperden brief, waarin hij ongeveer zei. dat de journalist een van bevorpswege iudiscreet man is. dir bovendien ren eigen meeninjrhéeft aanslaande het landsbelang, buiten het departement om. waarover hij zelfs een minister geen rekenschap verschuldigd is. En wat de indiscretie betreft: hij raadde Z.Exc. liever eens te zoeken in zijn eigen departement, vanwaar blijk baar vertrouwelijke, brieven hun weg vinden naar redactietafels. Wat ook p«?en landsbelang mag heeten. De minister is toen blijkbaar geschrokken en heeft ten langen leste eens gevraagd, hoe hier in Holland de journalistieke vorken in de stelen zitten, rn zei, dat hij alleen maai- ..inlichtingen" had willen hebben, zonder iets nijdigs te bedoelen. En liet den heer Hans met lange ooren zitten. Maar niemand geloofde dit eigenlijk en men ziet elkaar ietwat bedenkelijk aan vanwege de bekoorlijke Weltfremdheit onzer diplomaten, die tact noch begrip hebben, blijkbaar ook niet van wat er bij hen aan huis gebeurt. Maar misschien van,,buitenlandsche" zaken.... F. C. N.V. J. S. MËUWSEN'S Qrootat* keuze. . . . STCTSONS ' l