?.F-.. *-' ** - P-i DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 30 NOVEMBER 2929 No. 2759 MEUBELEN BEURSSPIEGEL Donderdag 88 November KONDEN wij verleden week nog spreken van behoorlijke omzetten, sedert dien heeft de beurs ook den uiterlijken verschijningsvorm aange nomen van de na-crisis-periode. Weliswaar oefenen de Amerikaansche fondsen na een flamven dag telkens nog aantrekkingskracht uit, maar do bedragen, die aldus van over het water hierheen worden gebracht zijn uiterst gering. Stil en luste loos zijn feitelijk de eentgo adjectieven die men voor de algemeeno beurstendenz kan aangeven. Men kan het koersverloop eenigermate vergelijken met een vallenden gummibal. Na de eerste duikeling springt de bal weer hoog op (fhilips sprong na de ernome daling tot 430 destijds weer tot 5UO pCt. op). Daavna worden de opkaatsingen" steeds kleiner. Wallstreet geeft practisch gesproken nog steeds den toon aan; en ook daar ligt de handel vrijwel dood neer. , De omzetten zijn uiterst gering. Of de saneering al volkomen is? Het schijnt dat de controle op de baisseposities niet bepaald afdoende is. zoodat overwogen wordt die maar weer' op tehe.ffen.En daarmee zullen baissiers hun kansen weer schoon zien. Het is waar dat na de enorme koersdalingen, die wij achter den rug hebben, de meeste Amerikaansche fondsenkoersen al een da ling van de winsten verdisconteerd hebben. Maar <le beurs houdt nu eenmaal weinig rekening met Absolute cijfers; wanneer bekend wordt dat de bedrijfsgang minder gunstig is dan daalt het koers niveau evengoed zij het in mindere mate wanneer het op 3UÜals wanneer het op 15U pC't. staat. Ku uit de gepubliceerde, cijfers wordt het meer en meer duidelijk dat de retraite in de con junctuur is ingetreden. Het indexcijfer van de be drijfsactiviteit is in October weer met 3 p('t. teruggeloopen, de wagonladingen gaan achteruit. En wanneer dan de beurs nog voor een belangrijk deel drijft op geleend geld, dan is het t och niet te verwonderen dat de koopers verre blijven. In een tijd als deze steeds bedreigd door ongunstige cijfers, faillissementen, baisseaanvallen, executies e.d. is de toestand hoogst onzeker. Natuurlijk is het niet uitgesloten dat de stemming omslaat; daarop zijn heel veel factoren van invloed die wij niet controleerea en niet kunnen voorzien. De eerste klappen zijn dit keer enorm hard aangekomen. en daarom behoeft men ook niet meer een sterke daling te vreezen (al kan een groot faillissement hier wonderen doen). Maar wat de ervaring eveneens leert tfat is: men hoeft zich in deze perioden nooit te haasten om koopjes te halen; als de bodem bereikt is, dan blijft men daarop een heelen tijd zitten ; in elk geval zijn de koersstijgingen zeer gering, zoodat er feitelijk maar n politiek is: de kat uit den boom kijken. Als er wat te verdienen valt dan kan dat over een paar maanden ook nog wel. Zelfs als door overheidssteun of anderszins de de pressie verzacht wordt. Voor ons land zullen de conjunct uur-moeilijkheden wel niet zoo uitgesproken zijn als in Amerika, daarvoor is ook de hausse veel minder sterk geweest. Maar de beursstemming is niet 'vetl beter en de kat-uit-den-boom-kijk-politiek zal ook hier voorl.oopig wel het best voldoen. N* V, Nederlandsche = Grondbrief bank = van 1906 STELT VERKRIJGBAAR 5O/ Obligaties /O AMSTERDAM-C. = HEERENGRACHT 495 Hoezeer het psychologische effect, afgezien van reëele gebeurtenissen, van beteekenis is blijkt wel uit den gang van zaken in Duitschland. Het be drijfsleven gaat niet veel slechter dan voorheen, de beurs heeft niet meer te verduren gehad dan elders; maar toch komen allerwege kleine barik-faillisKomenten los. Dat in Duitschland het publiek gauwer angstig wordt dan elders is te begrijpen; sedert 1U18 is het veel ervaring op financieel gebied rijker. Maar al zijn de gebeurtenissen te verklaren, zij zullen op den algemeenen toestand zeker geen gunstigen invloed hebben. De ge vallen zij n nu nog erg onbeteekenend, als maar niet elders ook rotteplekken in het licht komen. C. K. Hebt U al den nieuwen jaargang 1929-1930 van het Alg. AMoek m Amsterdam" ? Door de groote uitbreiding der stad bevat de nieuwe jaargang buitengewoon talrijke naarnsen adresveranderingen en zijn derhalve alle oude jaargangen als zeer onvolledig te beschouwen. Prijs f 15.-. Verkrijgbaar bij alle boekhandelaren of rechtstreeks bij de uitgevers E L L E R M A N, HARMS & Co., WARMOESSTRAAT 147-151, AMSTERDAM. N. V. Residentie Hypotheekbank 's-GRAVENHAGE ~ Anna Patdownastraat 97 ? TRUSTEE'S EN ACCOUNTANTSCONTROLE Hypotheekbrieven in circulatie ? 13.900.000.?. 5 pCt. Hypotheekbrieven tegen 100 pCt DUtctt** K. B. ABBING. - D. VAN OORD7 N.V. Amsterdamsche Boek- en Steendrukkerij v/h. Ellerman, Harms & Co. Warmoesstraat 147-151 - Amsterdam Speciaal ingericht voor het drukken van groote oplagen. Alle soorten Boek- en Handelsdrukwerk Kleurendruk. Eigen binderij Nette afwe rking. Billijke prijzen. Spoedige aflevering. Nederlandsche Handel-Maatschappij, N. v. AMSTERDAM. AGENTSCHAPPEN te ROTTERDAM en 's-GRAVENHAGE Vestigingen in Nederlandsch-Indiê, Straits-Settlements, Britsch-Indië, China* Japan en Arabic ~ALLE BANKZAKEN SAFE-DEPOSIT. KOFFER KL UI S. LEVENSVERZEKERING IUTICMGunstige polisvoorwaarden £1 p? KI LJ ET AA Zeer billijke premiën* N.V. Insulaire Hypotheekbank te ZIERIKZEE, stelt verkrijgbaar: 5 pCts. Pand brieven a 100% De HolL Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70, De Bonk verstrekt gelden tot elk bedrag net een, nMpiyy* VBD f 1000.?~op-zakeonderpand ea onder borgtocht, met ia paodcevüig eener polls van levensver zekering van gelijk bedrag, ea verkoopt 5 % schuldbrieven la itnkkea van f 1000.?. 500,- ea f 100.- tegen Beurskoers. N. V. Rotterd. Hypotheekbank voor Nederland Opgericht in 1864 Maatschappelijk Kapitaal f 10.000.000» waarvan geplaatst f 6.000.000 Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor inlichtingen wende men zich tot het kantoor der Bank, Schiedamsche Singel 41 te R'lam'of tot hare Agenten. De Directe* Mr. Th. Reepmaker. Mr. N. P. C v. Wgk, Mr. B. van Rossem. 5 T AND AA R D HYPOTHEEKBANK tt ROTTERDAM Directie* Mr. H. H. C. CASTBND//A «t ?. MOSSELMAN DeBankgeeftontkrcontrólewihet Atgem. Atbnbdstratie~ en Tnutkmntoor 5 en 4|%Pmdbt.tegen bcortkoett a#. No. DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 30 NOVEMBER 1929 Publieke werken en de malaise door C. A.. Klaasse DE stad New-York zal binnenkort omvangrijke publieke werken aanbesteden; de federalo j-egeering overweegt een grootscheeps opgezet plan voor de uitvoering van werken van openbaar nut. Aldus een tweetal berichten uit Amerika. Blijkbaar heeft de overheid daarginds het er dus niet bij willen laten om conferenties van belang rijke bedrijven te beleggen, om middelen te bera men, die de dreigende teruggang in de conjunctuur moeten bezweren of althans zooveel mogelijk ver zachten. De spoorwegen hebben al voorloopig besloten .om (teneinde het verkeer op peil te houden) in de komende maanden f linke v bestellin gen te plaatsen voor vernieuwing en uitbreiding. Maav de overheid zit evenmin stil en heeft zich een nieuwe taak opgelegd: bij te dragen tot nivel leering van de conjunctuur-schommelingen. De idee om staat en gemeenten in tijden van malaise openbare werken te doen uitvoeren is niot nieuw. Trouwens wat ligt er meer voor de hand; wanneer is overheidsingrijpen meer op zijn plaats dan juist in de depressie. De geschiedenis toont aan, dat bij min of meer regelmatige tusschenpoozen de industrie tijdvakken van bijzonderen voorspoed en van groote malaise doormaakt. Wanneer een nieuw product zijn intrede doet of een nieuwe bedrijfstak opkomt, dan leidt dat tot vergrooting van de omzetten in handel en bedrijf. allerwege ontstaat een optimistische stemming; de beurs deelt dat optimisme en stelt groote kapi talen beschikbaar meestal meer dan de bespa ringen toelaten overal stijgen de winsten en men zit midden in. de hoogconjunctuur. In de tweede helft van de vorige eeuw waren het de spoor wegen, welke telköns den stoot gaven tot een nieuw tijdvak van voorspoed. Daarna was het de opkomst van de oleetriciteit. En de Imusse. dip wij juist achter den rug hebben is in de eerste plaats in het. léven geroepen niet door industrieën van productie middelen, maar in consumptiegoederen-industrieën; auto en radio waven de conjunct uurproducten bij uitnemendheid. En altijd weer is zulk ewn tijdvak van hoogconjunctuur gevolgd door eendepressie. Kr kwam een zeker tijdstip, waarop de uitbreiding van spoorwegen en electrische centrales ophield, een oogenblik waarop de typische conjunctuurindustrie op haar toppunt stond. Maar dat oogen blik was juist fataal, want een stilstand, een evenwichtstoestand, daav beteékonde al een achter uitgang in den afzet der fabrieken van locomotieven, wagons en generatoren. Het feit dat de machines van spoorwegen en electrische centrales duurzaam 7, ij n schept de kiem voor een crisis in de staal- en machinenijverheid. Bij onze ..conjunctuur" is in zooverre de toestand noj; minder gunstig, omdat ?ook do industrie welke de ,.Aufschwung" teweeg bracht goederen voortbrengt, als auto's on radio apparaten die men tegenwoordig toch voor een se«.«r groot deel ook onder de relatief duurzame vjoederen mag rangschikken. Vroeger was er niet dadelijk een achteruitgang" bij spoorwegen en centrales. Nu komt de terugslag juist het eerst l>ij de autofabrieken. En daarna komen de machine fabrieken aan de beurt. Men heeft nu twee etappes ' van duurzame goedoren: het eindproduct en het productieapparaat dragen beiden de kiem voor een depressie, die dus des te heviger kan zijn. Om nu tot ons uitgangspunt terug te keeren : Wanneer wij geconstateerd hebben dat de con junctuurgolf wordt veroorzaakt door het concentreeren van uitbreidingen en vernieuwingen in een periode van algemeene voorspoed, waarna als noodzakelijke terugslag een tijdvak volgt van arbeidsontslag, achterwegelate n van vernieuwin gen enz., dan ligt daarin al een aanwijzing voor de remedie. Wanneer men kan zorgdragen dat niet iedereen meedoet aan de uitbreidingsrage in de hausaetijd, maar zijn orders bewaart voor minder voorspoedige tijden, dan raakt men al een eind op weg. Wanneer achterelkaar volgen een tijdvak van teveel 011 een periode van /<: we i n i»/ dan kan men nuttig werk doen door een overheveling van de eerste naar de tweede periode te bevorderen. Maar het is evenzeer te begrijpen dat men van handel en bedrijf zooiets niet kan verwachten. In de hoogconjunctuur wil ieder meeplukken van den volgeladen boom, en in de depressie durft niemand iets te ondernemen. Maar de overheid die boven het economisch leven staat, die geen winst streven maar het algemeen belang voor oogen heeft, kan hier wel ietb doen. Wat kan nu hier de regeering tot stand brengen? De afzet van automobielen en radioartikelen op peil houden, zal zij zeker niet kunnen, althans niet mogen doen. Voor zoover de malaise in bepaalde bedrijfstakken een uitvloeisel is van relatieve over productie. van overschatting van de vraag, kan de overheid niet helpen. Dex°lfdf opmerking maak te ik een -vorige keer al ten aanzien van de ..steunnctie" in don boezem van hot bedrijfsleven zelve. Maar zulk een overproductie is ook slechts de aanleiding voor de malaise, die-, eenmaal daar . begonnen, voortdurend veiyler voortwoekert. Zoover voortvreet dat men kan s^an spreken van een al gemeene overproductie, die natuurlijk een econo misch onding 'is. en waardoor veel meer verliezen worden geleden dan gerechtvaardigd wordt door het bloote feit, dat de automobielfabrieken zich te sterk hebben uitgebreid. Kn de ..algemeene malaise" i-s misschien wel te vermijden althans ten deele. wanneer op doeltreffende, wijze wordt opgetreden. Misschien kan samenwerking tusschen de belangrijkste bedrijfstakken hier al resultaat bereiken (ik sprak daarover in oen vorig artikel);maar'daar heeft men toch steeds met het bezwaar te kampen dat elk oogenblik bet gemeen overleg kan spaak loopen. en dan kan de crisis nog erger worden dan zonder eenmaal begonnen samen werking. Kn <lo historie i.s in dat opzicht niet al te ?aanmoedigend ; de moeste kartolls zag men uit eenvallen als het de betrokken- bedrijven slecht ginp. Do overheid echter l«»opt dat gevaar voor tweespalt niet: zij kan los van conmicrcieele over wegingen haar constructieplaunon uitvoeren. Trou wens hot is geenszins noodig.dat zij zich losmaakt van commcrcieole overwegingen; integendeel, wan neer zij publieke werken opschort totdatbij tijd en wijle de conjunctuur een duw dreigt te krijgen VKOSSEM OteUTtVARinAS dan is dat niet alleen een algemeen belang, maar de kans is groot dat zij dan bovendien goedkooper uit is. Zoodat alle partijen bevredigd zijn: de werken kunnen goedkooper worden uitgevoerd, en de golving van voorspoed en malaise wordt op meer gelijkmatig niveau gebracht. Wanneer de Gründer-goeï't in de industrie de prijzen en de productie overal tot het uiterste opzweept, kan de overheid door het tempo der openbare werken te verlangzamen een domper opzetten. En wanneer dan de terugslag komt, kan de overheid een rugge steun verschaffen door den achterstand te gaan inhalen. * * K Een enkel punt moet in dit verband nog besprokon worden. Het nut van dit systeem van ,,conjunctuurnivelleering*' door de overheid wordt door sommige economen in twijfel getrokken. En wel voornamelijk door hen die van meening zijn dat de oorzaak van de dr-pressie niet ligt in over productie in een bepaalde bedrijfstak maar in gebrek aan kapitaal. Onder dezen neemt de Zweedsche professor ('assel wel een eerste plaats in. De aanleiding tot die theorie is waarschijnlijk o.m. geweest het feit dat in de hausse de rente steeds omhoog ging, terwijl de depressie begon in de staaln machineiudustrie, in de bedrijfstak dus die kapih a?-goederen voortbracht* De ware oorzaak van laatstgenoemd verschijnsel was echter dat machines producten van duur/amen aard waren, waarbij de afzet het eerst begon te stokken. Dit keer is dan ook de conjunctuur-figuur anders, en begint de depressie in de consumptieindustrie. bij aiito's en radio's, omdat dat nu ook duurzame goederen zijn geworden. Het kan natuurlijk niet ontkend worden dat een zekere schaarschte aan kapitaal bestaat - de industrie heeft van de beurs voel meer kapitaal ontvangen dan bespaard werd maar de bron van de depressie ligt daar zeker niet. En dat de overheid geen kapitaal zou. kunnen-krijgen om de geprojecteerde werken uit te voeren in Cassol's leer wordt de depressie uit dien hoofde namelijk als onafwendbaar beschouwd is zeer onwaarschijnlijk. Zet werkelijk de depressie- door. dan zal hier voor het eerst het experiment van de ..overheid*werken-ter-wer kelt >oshoidsbei*trij ding'' kunnen wor den genomen. .Strekt het malaise-spook zijn vlerken ook over ons land uit. dan zal voor alles. Water staat het bewijs uit het ongerijmde moeten leveren. dat staatsbeleid te rijmen valt met gezond ver stand en economisch inzicht. De Zuidcrzee-strop zal dan misschien in winst kunnen verkeeren, de Amsterdam-K ijh-nachtmerrie zal een zoete droom kunnen worden, en de veelgevloekte veren. o ver" onze groot o rivieren zullen door bruggen ver vangen kunnen-worden zonder een ceiit kosten, immers me,t de werkkracht van hen die toch werkloozensteun, zouden moeten genieten. .Vis ten minste financiën begeert medewerking te verleeneri aan deze rijmelarij, die' wel wat te laat zal komen om nop als Sinterklaasvemissiug te kunnen fungeoren. Of zal de malaise-donderbui nog heelemaal over onze hoofden wegdrijven? N.V. ROTTERDAMSCHE SCBEEPSHYPOTHEEKRANK HARINGVLIET 98 l 5 PA l UITGIFTE van D B R l E V E N tegen 97 De Directeur: Mr. W. C. MBB8 j Sfiaaaaaaa^^ i | Ni Maatschappij voor Hypothecair Wet in Nederland, ! j gevestigd te 's-Gravenhage, Nassaulaan No. 23, i - , . ? ...... j waarin opgenomen de Maastrichtsche Hypotheekbank voor ! Nederland te Maastricht. BIJKANTOREN; Amsterdam, Westórtöarkt No. V Utrecht, Boothstraat No. 15. . Verkrijgbaar: 5% en 4£ % pandbrie ven tegen beurs! noteering, aflosbaar door uitloting binnen 25 jaar, De Directie; ifiUMTCBiaagia^^ Het papier ten behoeve van dit blad ^ |% A AORX/FV AM^TËRHAM ROTTERDAM-GRONINGEN wordt geleverd door défirma We %?? Ma WWlmlf K | MIH9 l EtlmUMIwl UTRECHT ALMELO/