DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 7 DECEMBER No. 2740 No. 2740 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 7 DECEMBER 1929 Radio en Grammofoon MechanischeBioscoopmuziek door Lou Lichtveld HET is zeker» nog niet geheel bewezen dat een muzikale film begeleiding onmisbaar of overbodig is; ik geloof dat ook hiervoor geen vaste stelregels zijn aan te nemen, en dat de behoefte aan een dubbele zintuigelijke occupatie zich bij een ieder anders doet gevoelen, terwijl ook iedere film andere eisenen stelt, de eene cineast bij de samenstelling van zijn werk rekent op den steun van den musicus, de ander zijn kunststuk zoozeer in de eigen materie voltooit, dat elke bijstand, .ook de geringste overbodig, en dus schadelijk wordt. Maar uitgaande van de praemisse dat in de meeste gevallen muzikale illustratie, althans muzikale bege leiding gewenscht is, heeft men de mogelijkheid onder de oogen te zien, of een mechaniseering van de bioscoopmuziek geen groote voordeelen biedt boven de tot nog toe gebruike lijke. Strijkje en bioscoop-orgel zyn kostbaar;willen hun bespelers voldoen aan de redelijke muzikale eischen van een publiek dat in de concertzaal uitermate verwend wordt, dan moeten het knappe en geroutineerde musici zijn. En daar zij in de messte gevallen zelf de film-illustratie moeten samen stellen, dienen ze ook nog over een omvangrijke en parate literatuur kennis en een goede en levendige smaak te beschikken. Maar zie, wie met al deze eigenschappen begaafd is,. heeft wel wat beters te doen dan bioscoopmuzikant te zijn! In de dagelijksche practijk is het dan ook in de bioscoop dat wij de grofste muzikale smakeloosheid, de naargeestigste en banaalste strijkjesmuziek te hooren krijgen; de ergerlijkste muzikale profanaties ook, naast een voortdurend gebruik van gemeen plaatsen. De muzikale pendant van de gebruikelijke Amerikaansche hon derd meter clinch" is overbekend l En de bioscoopzaal is de duistere Hades geworden, die Apollo bereid heeft tot straf voor de romantici die zijn lier in sentimentaliteit mis bruikten. ? ,*?*'??'?. Intusschen mag het bij de actueele verbreidheid van mechanische muziek in allerlei vormen verwondering wek ken, dat men in de bioscopen niet meer het mechanisme toepast, ter vervanging van het kostbare eu haast altijd ontoereikende strijkje. In Am sterdam bijvoorbeeld; werd eerst deze week voor het eerst <?in het nieuwe avant-garde theater De Uitkijk ? mechanische muziek als filmbegelei ding toegepast. Waarschijnlijk heeft men zich steeds blindgestaard op het feit dat het bij mechanische muziek niet mogelijk zou zijn om brokstukken van allerlei grootere muziekstukken tot een pas sende begeleiding samen te voegen, zooals dat bij een Strijkje met eenige routine gemakkelijk het geval is. Men schrapte muziek zooals men de films knipte; maar het leek niet wel mogelijk volgens eenzelfde systeem grammo foonplaten of pianolarollen te ver knippen. Laat ik nu principieel vooropstellen, dat een goede filmmuziek altijd apart voor iedere film dient gecomponeerd te worden, wil zij geheel doeltreffend zijn. Een juiste illutratie, een nauw keurige ondersteuning, een voort durend synchronisme, waarbij toch niet aan de i muzikalen 'vorm wordt tekort gedaan, waarbij de fundamenteele compositiewetten worden ge respecteerd en de herinnering aan een verknipt origineel niét hindert, is alleen mogelijk bij speciaal gecompo neerde muziek. Doch niet alleen zijn de meeste films zulk een omslachtige illustratie niet waard, maar een illustratie waarvan de voorbereiding ??vooral bij grootere filmwerken reeds zoo veel vordert, moet voor al de op ren tabiliteit gerichte bioscopen in eeuwig heid .een utopie blijven. * * Zelfs de meest goedwillende film begeleider is dus aangewezen op een compromis; hij is wel verplicht uit de voorhanden zijnde muziek een keuze te maken en een samenstelling op te bouwen die zoo goed mogelijk het filmbeeld, of liever: het effect van het filmbeeld versterkt. Dat kan op verschillende wijzen gebeuren: door een stemming te ondersteunen met een analoge muzikale stemming; door het beeldrhythme te versterken met bepaalde muzikale rhythmen; door min of meer gestyleerde geluids imitaties te geven bij het beeld, een begeleidingsvorm waarbij men dan ongeveer de grens van de geluidsfilm nadert. Het is duidelijk dat deze onder scheiden begeleidingssystemen) en spe* ciaal de laatstgenoemde vorm, ge makkelijk langs mechanischen weg te bekomen zijn. De moeilijkheid is alleen: hoe een goede, aaneen sluitende potpourri te verkrijgen, samengesteld uit de verschillende gekozen fragmenten van voorhanden muziekstukken. Men heeft daartoe speciale machines gebouwd,grammof oons m'et electrische reproductie, die uit de projectie cabine bediend kunnen worden, en wier uiteindelijke geluidsbron, de loudspeaker, in de zaal op iedere gewenschte afstand wordt aangebracht. De electrische grammofoon is in afwij king met andere apparaten echter voorzien van twee of beter nog drie draaischijven en evenzoovele pickups. Door een eenvoudige hefboom beweging kan nu achtereenvolgens en zonder merkbare onderbreking het ge luid van de grammofoonplaat op ieder der drie draaischijven gereproduceerd worden, zonder dat er ooit gevaar is, dat er twee tegelijk klinken. Heeft men nu, door middel van een krijt streep of een kartonnen schablone op zijn grammofoonplaat een teokon aangebracht, dan kan van het frag ment van de~ eene plaat direct worden overgegaan tot do reproductie van een bepaald fragment van oen andere plaat. Ik geef nogmaals toe dat dit een principieelo smakeloosheid is, maar in de huidige practijk is er nog steeds geen betere oplossing, en voor dit betoog komt het er slechts op aan hoe deze werkwijze mechanisch te realiseeren is. * * Wat zijn nu de voordeelen P Dat de grammofoonplaat duizendmaal meer mogelijkheden tot illustratie biedt, om dat men reeds niet aan de samenstel ling van het strijkje gebonden is, maar een solo-instrument evengoed als een monster-orkest kan laten hooren. Omdat een eenvoudige régulateur op het reproductie-apparaat tevens in staat stelt dat geluid in iedere graad te versterken of te verzwakken, en men door speciale opnamen ook ieder geluid, ieder gedruisch kan imiteeren. En tenslotte omdat de mechanische deformatie van de reëele klank stilis tisch volkomen overeenstemt met de visueele deformatie door het film beeld. Dit is het voornaamste en het principieele voordcel; mechanische geluidsreproductie is do stijlgerechtigste bij mechanische beeldvertooning. Evenals het dwaas zou zijn grammofoonplaten te laten spreken ? bij een door levende personen opge voerd tooneelspel, even dwaas is het immers levende personen te laten musiceeren bij het mechanisch filmspel. Het lijdt geen twijfel dat, nu de moeilijkheden van het samenstellen van mechanische muziekfragmenten dat natuurlijk ook een speciale lite ratuurkennis en smaak veréischt door het aparte toestel grootendeels ondervangen zijn, de mechanische bioscoopmuziek het (misschien alleen reeds om economische redenen) van . de strijkjes zal winnen, en deze op den duur geheel zal verdringen, be halve daar waar de apart voor een film gecomponeerde muziek zal wor den uitgevoerd. De meeste grootere grammofoonfabrikanten bouwen reeds apparaten voor bioscoopgebruik. En de mechanicien-muzikant die het apparaat be dient, ontvangt van zijn dirigent" een aparte partituur een enkele verscheen reeds in druk aan de hand waarvan hij zonder inspanning een passende en synchronische bege leiding kan geven. Deze Illustratiepartituur", de. Amerikanen noemen haar Synopsis", is in elf kolom men verdeeld. De eerste bevat onder elkaar de nummers van de platen uit de discotheek van het programma, welke achtereenvolgens uoodig zijm De tweede kolom wijst aan op welk nummer van het filmbeeld de plaat inzet, de kolom ernaast geeft voor mogelijke vertragingen of versnel lingen van den projecteur het aantal beelden per seconde aan. De vierde kolom brengt de filmtusschen-' schriften diejnet se ne-verwisselingen in verband "staan. De drie volgende kolommetjes hebben ieder betrekking op een der draaischijven van de grammofoon, en geven elk hét aantal toeren aan, die de plaat na inzet Onze Kalenderstroom Wanneer de binden zijn gevallen, en 't loopend jaar teneinde spoedt, dan worden wij niet honderdtallen kalenders, lange, breedet smalle, gekleurd en ongekleurd, begroet. Men ieder die ons iets wil slijten, getuigen van zijn stoffelijkheid of in offertes wil doen bijten, meent zich elk jaar te moeten kwijten van die versleten hoffelijkheid. Die gulheid wordt uit 't speculecren op 't psychologisch feit verklaard dat wij ons bij het consulteeren weer lederen morgen auggereeren dat niets ? hun diensten evenaart. Een mensch mag niet de datum weten als hij daarneven niet beseft dat hij Verdinges koek moet eten en geen seconde mag vergeten welk merk sigaren ,,overtreft" Om een verjaardag te noteeren is 't zaak dat hij zoo ongemerkt zijn voorkeur voor gemaakte kleef en, brood, taxis, wasch en assureeren bij een speciaal adres versterkt. Zoo is 't de felle drang tot leuren, die de intiemste huiselijkheid, de data van 't gezinsgebeuren, het vroolijkst feesten 't dienst betreuren, langs nieuwe reeksen dagen leidt.... MELIS STOKE moet draaien, en die kunnen worden afgelezen op de toerentellers van het toestel. De drie volgende kolommen geven de synoptische aanwijzingen voor het regelen van de geluidsterkte, terwijl de slotkolom nog de noodige technische aanwijzingen brengt. * * * Men ziet dat een nauwkeurig*: mechanische begeleiding toch nog ingewikkeld genoeg is, en dat de hulp van een bekwaam en deskundig musicus onmisbaar is voor het samen stellen van de illustratie-partituur. Toch zijn ook hier industriegeest en efficiency reeds aan het werk getogen om de artisticiteit, die ge lukkig ook bij deze begeleidingswij ze toch nog mogelijk is, voor een goed deel te ondermijnen. Zoo juist ver scheen de eerste Duitsche illustratie catalogus, waarin men nauwkeurig de geschikte platen voor elke film situatie vindt aangegeven. En hoe ! Bij de-?Introduzione galante" van Mozart vindt ge als Filmische verwendung" bijvoorbeeld het navol gende: Historischer Film aus der galanten Zeit; liebenswürdig bewegte Szene. Auch spielende Kinder." Innige liefdesscènes, elegische lief-, desscènes, zachte liefdesscènes, ze hebben alle hun nummers, en bij een stuk van Chopin in deze leerzame lijst, vind ik aaugeteekend dat het dienen kan ,,für sanfto Liebesszenen und Happy end." Dit zijn natuurlijk de ontaardihgen van het geval, want mechaniseering van de reproductie beteekent ge lukkig niet mechaniseering van ons denken en onze smaak. Integendeel, Tioe minder aandacht' de materieele omzetting van onze verbeeldingen gaat vragen, des te meer kan onze energie zich richten op de schoone inventie zelve. ' t Paviljoen Vondelpark" Tel. 80190-82595 Groote n kleine Zalen voor Déjeunen, Diners, Soupers, Bals en Recepties. Huize ZOMERDIJK BUSSINK. Kunst zaal Rokin 126 van Lier Amsterdam» Oostenche A Europeesche antiquiteiten Oude on Modarna schilderijen en plastieken Negerkunst & Ethnographlca UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE Groquante Croquetjes door Alida Zevenboom BEN ik hier terecht bij ilevromv Zevenb jom? riep er een onder aan de trap en toen ik terug riep, dat het goed was en van wie hij kwam, i'iep hij: i > Van Sinterklaas ! en meteen werd de deur hard dichtgetrokken. Ik kreeg een oogenblik een klop ping in mijn keel, want ik ben daar erg gevoelig op en durfde niet goed naar beneden te gaan om te kijken, want een jaar of wat geleden, toen het pas -was afgeraakt met dien inwendigen zendeling, heb ik op Sinter klaasavond ookieen pakje gekregen.. nou.... ik zal er maar 'niet meer van zeggen maar hét was een schande en presumptie van wie het was had ik genoeg maar bewijs het maar eens. AAN DE INZENDERS Alle voor het redactioneele {gedeelte beitemde inzendingen móeten worden geadresseerd > ? , . ' i REDACTIE VAN DE GROENE AMSTERDAMMER" __ , - , ; . KEIZERSGRACHT 333 AMSTERDAM, ?onder vermelding T*n pertooninamen En Loontje» had ik vrijaf gegeven. want je moet wat voor je personeel «ver hebben, dat hoort nu eenmaal zoo in deze democratische tijden. maar hebben ze een spoog; water voor jou over als liet er op aankomt? En dan zeggen ze nog.dat de menschen tegenwoordig zoo goed worden opge voed. Ik ben naar beneden gegaan.om t o .kijken en wat zat er in het pak? Een vrijer van speculaas! Bijna levensgroot. En niet een versje ik zou bijna zeggen van meneer Clingo Doorenbos, zoo mooi en gevoelig, en het was van een Groene'-'-lezeres. Dat is nu toch wel het aardige van het schrijven in een krant dat je nog eens wat krijgt, al was de 'speculaas. met margajine gebakken maar dat kan de lieve geefster natuurlijk niét helpen, want je hebt tegenwoordig heele families die met margarine opstaan en met margarine naar bed gaan. En dan moet je altijd in be trekking geweest zijn bij families 'waar nooit een .korreltje kunstboter over den vloer kwam. En later op den avond kwam er een bord met oro-, quetjes en er was een versje bij.waarin ik verzocht werd goed te kauwen als ik er een op at en wat bleek toen ik goed kauwde, waarbij ik me. nog op .mijn tong gebeten had, óók nog? Dat er in een ervan'een ringetje met een steentje zat! Ik heb eens een ringetje op Sijiterklaas gehad van meneer IMorro ik draag liet nog al is li«-t al wat afgesleten, /.ooal's de ring van oen goode huisvrouw betaamt »m van hoeveel trouwringen kun je dat tegenwoordig '/eggen':1' Bij hoeveel vrouwen gaan y.e niet van den vinger /onder dat er n krasje op is en ik heb eens kennis geluid aan een mom-er van de bank van leening maar hij had geen vooruitzichten, omdat /e hem kort diuirnp in OOM col mot matglas stopten on die heeft me wol oons verteld dat or geen courantor artikel in do. hooló. bank is dan trouwringen. Soms wol vijf en twintig op een <lag die beloond .worden on nooit meer worden terug gehaald. Als u van 'onzedelijkheid praat, dan is dat .onzedelijk, want dnt wil zeggen minstens vijf on 'twintig gebroken vrouwenharten per dag.... ik heb ook nog een hart gekregen van marscpijn on ook mot oen versje or bij, on van dezelfde» hand als van hot ringutjo ....maar Aal is wél mal maar niet gek, want ik heb het ringetje bij oen aangetrouwden noof van me laten schatten en hij lachte me uit, want het heelc ding was geen drie cent waard, zei hij on u zou gezworen hebben dat het oen cht steentje was. in goud gezet. Ik heb zoo'n idee dat het acteurtje . van driehoog voor t'iv meer van weet, want hij kijkt zoo effen, maar dat zijn aardigheden, waar ik niet van houd, want allicht zou een mensch zich wat gaan verbeelden al sta ik daar natuurlijk boven, want het begint gewoonlijk met een hart-en .een ringetje en hot eindigt met dat ze je vijf kwartier in weer en w.ind op den hoek bij' Hirsch laten staan ?wachten ik ben niet voor niets rho-umatisch.?of geld van je leenen en dan zio je zo nooit weer terug. O,p zulke f oost avonden krygt eenmensch -geen vroolijke gedachten en. toen ik Donderdagavond 7.00 in mijn eentje /at. schelde meneer. Stailislafski n 10 on toen ik vroeg \vat er was. zei hij: u y.it 'alleen, ik zit alleen. zuudcn we niet samen bij elkaar gaan zitten vóór do gezelligheid'f" Maar u luoot niet gelooveii dat hij mij gevraagd zou hebben als hij niet een tikje buikgriop had en niet op-straat mocht, want goon ' groot er ? egoïsten dan mannen, vooral als zo wat mankoeren. Dafi is do wereld te klein voor zo. om in te jammoren. En als dat eono pakje, dat hij voor me weg' hield, niet van een getrouwde vrouw is, dan heet ik gfon Alida. Maar hij heeft oen merk rum, dio prachtig is voor do maag. Dat moet ik hom tor 'oere nageven. CRACKERS perblik.geheelgevuld met noshaksFi.35