l i i l v DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 14 DECEMBER 1929 No. 2741 Het Gevaar van de Censuur der Overheid door J. G. Schröder Geef ze een vineer en,... HET is opvallend welk een zedelijkheidsstorm over de Tweede Kamer jaagt. Al het rechtsche onverkorven hout, van Kersten tot Guyt, buigt als een riet onder de kracht van den orkaan en-het linksche, van Boon tot Marchant, zwiept mee dat het zoo'n aard heeft. Het is opvallend. Hebben de niet-verbonden verbonden rechtsche partijen dezen storm verwekt, opdat de onnoozele kiezer door zijn gebulder niet bemerken zal hoe onmachtig rechts is tot regeeven? En dat een deel van links meezwalkt.... nu ja, is er iets ergers dan bij de kiezers te boek te staan als iemand die van de zedelijkheid niets hebben moet? Dus misschien zelf.... Of is al dit zedelij kheidsvertoon van rechts niets anders dan een po ging om te geraken tot een volledige censuur, om de geheele hand te grijpen nu zij een vinger heeft gekregen? Het is heel onschuldig begonnen met de burge meesters. Deze ambtena ren die, in dezen tijd van rare democratie, zich in vele opzichten kleine Musso's voelen, bemoeien zich, met een beroep op de zedelijkheid, steeds meer met het tooneel. Zoodra is er niet een of andere rechtsche groep die zich ergert aan een, in het vooruitzicht gestelde, tooneelopvoering die, tusschen haakjes, geen mensen ze dwingen kan, bij te wonen of hij wendt zich tot den Burgemeester en vrijwel steeds heeft het beroep succes. Er,volgt een verbod het stuk op te voeren en het spelletje is gewonnen. Indien linksche groepen dit spelletje ook eens gingen spelen.... Bijvoorbeeld zich kantten tegen de opvoering van zuiver katholieke stukken! Ik zou den Burgemeester wel eens willen zien, die den moed had aan zulk een eisch van links gehoor te geven ! Is het verheerlijken van een of andere heilige op het tooneel volgens sommigen niet minstens even verderfelijk voor de ziel en de zedelijkheid, als de opvoering van Allerzie len" of Ces Messieux-s" dat is in de oogen der Katholie ken? De burgemeesterlijke cen suur is al zoo ingeburgerd .dat het nog maar enkelen zijn, die protesteeren als zij wordt uitgeoefend en bij wie vinden hun al te flauwe stemmen weerklank? Naast deze directe censuur van den Burgemees ter hebben wij de indirecte van den Baad gekregen op de door dit lichaam gesubsidieerde gezelschap pen. De directies zijn niet meer vrij op te voeren wat zij willen. Zij moeten, willen zij de stemmen van een of meer raadsfractiês by het toekennen van den geldelijken steun niet verspelen, kijken naar den Baad. En mochten zij het wagen een stuk op te voeren dat -een der fracties mishaagt.... wee ! Dan staan zij al heel spoedig gesignaleerd als aanranders der zedelijkheid en in gevaar is het kostelijke subsidie t Met de censuur op het tooneel gaat het dus den goeden weg op* Met de film is men al waar men wezen wil. Die heeft men heelemaal er onder en het is teekenend voor den toestand en de geestes gesteldheid dat de film-keuring, alias censuur", geschiedt onder opperste leiding van een.... so ciaal-democraat. Alles tot hooger glorie der zede lijkheid l Er zijn maar 28 filmq afgekeurd! riep een der soc.-dem. keurders in de Kamer-uit, maar het zou wel eens interessant zijn, te hooren op 'welke gronden deze 28 zijn afgekeurd. Tot dusver heef t men schuchtere pogingen aan ge wend met de censuur op het gedrukte woord.Ijverige politie-mannen namen hier en daar een boek in beslag en een enkel vxinzig krant je?de grootste eer welke men dergelijke gedrochtjes kan aandoen, die, hoe minder aandacht men aan ze schenkt, des te eerder dood gaan doch succes hebben deze pogingen niet gehad. De rechter hield zich afzijdig. Maar men geeft het niet op. Het zedelijkheidsvuurtje wordt lustig opgepord en het was meneer Cólijn, die het hardste pookte en de boeken van den Amerikaanschen rechter Lindsey, die eenige moderne begrippen over het huwelijk verkondigt, dewelke den heer Colijn en zijn mede-niet-verbonden-verbondenen minder bevallen, eenvoudig weg tot pornographie verklaarde. Volgens het oude recept dat je den lastigen hond, van je buurman het beste kwijt raakt door rond te strooien dat hij dol is. De Minister loopt nog niet hard doch het moet ook niet te snel gaan, vinger voor vinger, anders valt de greep te veel op. Het ontbreekt zelfs niet aan pogingen, om de sociaal-democraten, die zich aanhoudend op de borst slaan dat zij zoo zedelijk zijn, in de val te lokken. En waarom ook niet, na de welgeslaagde poging met de film ? Hoort het, zoet gefluit van den vogelaar die zich Maasbode" noemt: ..Maar wij hopen, dat mannen als Albarda en Schaper, die het leven een beetje beter kennen dan de jonge man, die zulk een hoogen toon aanslaat in Het Volk, ' *) een ietwat ander geluid zullen laten hooren, als het gaat om de vraag, welke maatregelen er genomen moeten worden om geheel ons volk, de arbeiders allereerst en allermeest, te beschermen tegen de baatzucht van pornografieverspreiders, de ramp der licht vaardige echtscheidingen en den gruwel der tegen natuurlijke handelingen." Staat het er niet verlokkend? Pornograf iebëstrijders, lichtvaardige echtscheidingen, de gru wel der tegennatuurlijke handelingen? Welk mensch staat gaarne te boek dat hij dergelijke gruwelen in bescherming neemt, er althans onver schillig tegenover staat? En dus.... Het is maar te doen om het topje van den vinger. De heele hand komt later wel.... hWat zal het gevolg zijn van dezen zedelijkheidsstor-m? Dat vele burgemeesters zich verdienstelijk zullen maken door beslag te leggen op tal van boeken en het aantal goede rechters" dat het beslag zal bekrachtigen, toe zal nemen want is het van de banken der Tweede Kamer niet geschreeuwd, dat wij omkomen in een poel van Sodom en Gomorrha? En zoude men dus niet ingrijpen met alle macht? Tooneel-film-letterkunde. Al drie vingers. Blijven nog over de beeldende kunsten en de pers. Heel lang zal het niet meer duren of zedelijkheidscommissies zullen onze schilderijen-tentoonstellingen rondtrekken vóór dat zij officieel geopend zijn en aangeven welke doeken en beeldhouwwerken verwijderd; dienen te worden, met het Oog op de zedelijkheid; en wat de-pers betref t.., r , hoe vergiftigd de atmos feer reeds is, moge hier uit blijken, dat in de Tweede Kamer, naar aanleiding van de pu blicaties van het Utrechtsch Dagblad," van links de opmerking, kwam of het niet moge lijk zou zijn de pers aan banden te leggen om een herhaling van dergelijke dingen te voorkomen J Men kon hier natuurlijk moeilijk werken met de zedelLkheid" en spreekt van benadeeling van . het staatsbelang." Van de vijf Vingers heeft men er dus al twee stevig te pakken. Aan den letterkundigen vinger wordt getrokken, naar dien van de pers kijkt men Bioscoop-Dictatuur (Slot van pag. i) Maar de omstandigheden kunnen ook delofwaardigste tactiek voor een onafwijsbare her ziening stellen en wij meenen, dat een derge lijke herziening thans tot de dringende noodzake lijkheden behoort. Het is meer dan tijd, dunkt ons,. om aan den Nederl. Bioscoop Bond en aan allen, die zijn funest voorbeeld willen volgen, duidelijk te verstaan te geven, dat iedere poging om de redactie eener courant door bruut geweld te dwin gen, de geheele dagblad-pers tegenover zich vindt. En dit hoe eer, hoe beter: een onverwijld in grijpen kan veel nuttelooze en kostbare opoffe ringen beiderzijds voorkomen ! Hoezeer overigens dit besef bij de dagbladschrijvers in corpore leeft, moge blijken uit de spontane sympathiebetuiging, welke de Ned. Journalisten-Kring aan de N.R.C, zond, naar aan leiding van dit incident. Wy wenschen dan ook niets anders, dan het gebaar van den Kring mtt deze regelen krachtig te steunen en de dagblad pers tegen de dreigende dictatuur te alarmeeren.. Men zal opgemerkt hebben, dat wij alle bijzaken stilzwijgend voorbijgingen, ofschoon wij ons wel bewust zijn, dat deze kwestie plaats biedt voor tal van argumenten en beschouwingen, welke een behandeling ten volle zouden wettigen. Zoo zijn wij niet dieper ingegaan op de mentaliteit, welke uit de tactiek der bioscoop-directeuren blijkt: zij spreekt in dit verband trouwens voor zich zelve. Evenmin wenschen wij hier te treden in een debat over het aandeel der Filmliga, het béte noire der bioscoop-directies, in het hangende conflict met de haren er bij gesleept: op de plaats waar dit behoort, de bioscoop-rubriek, aanvaarden wij gaarne iedere polemiek te dezer zake. Ten slotte hebben wij niet uitgewijd over de, op zich zelf zoo interessante, vergelijking tusschen den kunstenaar die iedere critiek, welke toch zijn geestelijk eigendom raakt, gedwee over zich heen moet laten gaan en deze grossiers in geestelijke productie, die zich met succes zouden verzetten, waar hun commercieele belangen, gevaar loopen. Neen wij hebben dit alles buiten beschouwing gelaten, om het volle licht te doen vallen op dit eene, alles overheerschende punt: de bedreiging der pers-vrijheid door een dictatuur van buiten-af. Want al ware de Bioscoop-Bond duizendmaal tactischer opgetreden dan hij deed al had het dwaze geschermutsel met de Filmliga werkelijk eenigen redelij ken grond ? al werd zelfs de gestie der bioscoop-directeuren gedreven door andere mo tieven dan de platste zorg voor finantieel gewin.. dan nóg dient deze revolver-politiek gesignaleerd als een ernstig gevaar voor het hoogste eri beste, wat de Nederlandsche journalistiek het hare kan noemen: onafhankelijkheid en integriteit! begeerlijk en naar dien van de beeldende kunst strekt men reeds de klauw uit om hem te grijpen, zoodra de gelegenheid schoon is. En dan spreken wij nog maar niet eens van de eigenmachtige censuur door de P.T.T. uitgeoefend op radio-reden en onwelgevallige propagandazegels! Het spelletje wordt met verfijnd overleg gespeeld en als straks het beroemde vrijheidslievende deel van ons volk de vuist wil ballen, zal blijken dat het geen hand meer heeft want al de vijf vingers zullen stevig vast zitten in den greep der zedelijk» heid. Dat het ons wel bekome!.... *) De Kamer'overzichtsschrijver. '?-?? /.' * ?* ;:-':-' Kon* Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. c* e* «sa DEN HAAG * eva cva> AMSTERDAM - ARNHEM ' ' ? ' ' ???.?'''' Internationale Transporten No. 2741 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 14 DECEMBER 1920 DE WITTE" AMERSFOORT Ook Uw Hotel on Restaurant PRACHTVOL TERRAS Steeds levende forellen kreeft caviar, enz. UIT ROTTE'S STAD door Erasmiaan OOK bij ons is de Raad, op het eind der vorige maand, met de behandeling der Begrooting begonnen. Maar, in tegenstelling tot hetgeen de hoofdstad te zien geeft,' is deze . vertooning ten onzent maar van betrekkelyk korten duur. Er is alle kans, ja nagenoeg zekerheid, dat het spel al afgeloopen zal zijn als dit artikeltje verschijnt. Zoodat onze vroeden er niet, als in Amsterdam,' weken en weken aan besteden, gelijk een heusch" parlement, doch slechts een dag of 10. Nauwelijks . de moeite waard. Vanwaar dit opmerkelijke verschil in tijdsduur? Men kan moeilijk beweren, dat het aan het onderscheid in belangrijkheid ligt. Wij hebben weliswaar niet zooveel inwoners als Amsterdam, wij zijn ook zoo rijk niet, maar ons budget loopt toch ook al aardig naar de 100 millioen en onze gemeentebemoeiingen zijn, sinds wij nu ook een gemeentelijk of althans quasi;gemeentelijk tram- en op de 3e of 4e plaats ook bus-bedrijf hebben, niet zoo veel minder omvattend dan de Amsterdamsche. Sociaal-democratische wethou ders hebben wij ook, ja zelfs een paar communis tische opposanten. En toch.... toch wil het bij ons met de begrootingsdebatten eigenlijk niet goed vlotten. Het blijft een saaie boel, zonder veel leven en entrain. En dit jaar is het dat, in nog ster kere mate haast dan sinds jaren, het geval geweest. Kon een journalist van een onzer groote bladen de Amsterdamsche begrootingsdebatten dit jaar weer met den-titel: Het jaarlijksch tournooi versieren, ten onzent denkt men meer aan een mallemolen of neen, want die wekt gedach ten aan blije kindergezichten en jeugd en hoort bij de kermis, die ook hier door een even wijs als saai bestuur al een jaar of twintig is afgeschaft. Neen, geen mallemolen, maar eer een tredmolen, waar de dames en heeren, oneerbiediglijk gespro ken, als ezeltjes en ossen eenige dagen in rondsjokken. Tot zéer weer genoeg van krijgen. Wat nu eenmaal bij ons, normaliter, al spoedig 't geval is. Ware men,ondeugend, men zou geneigd zijn te veronderstellen, dat deze kortademigheid, verge leken met het Amsterdamsche uithoudingsver mogen, te wijten zou zijn aan het feit, dat wij hier het systeem omtrent de verdeeling der presentie gelden hebben, dat de sociaal-democraten, bij deze begrooting in Amsterdam hebben ingevoerd en dat o.a. door den heer Kitsz niet ten onrechte in 't zonnetje is gezet als niet royaal" en niet-consequent". Wij hebben hier namelijk, wat de heer WSefdels bij dezelfde gelegenheid als. een fooienpotje" heeft gequalificeerd. Er is een l N D A N T H R E N (KLEURECHT GEVERFDE) GORDIJNDAMAST 1 3 O C. M, B R l P E R M ET ED vaet bedrag presentieken en ieder lid ontvangt zooveel maal een bedrag x, als hg er geweest is. Het is dus voor de vlij tige zitters voordeelig, dat er niet te lang wordt gezeten niet te veel vergaderingen zijn en dat er veel absenten, door ziekte als anders zins, geteld kunnen worden. Duurt de be handeling der begroo ting wat lang.Ianger dan gewoonlijk, te lang naar den zin der heeren zit ters, die niet veel zeggen hoogstens eens een of twee keer gedurende de begrootingsdebatten dan kan het voorkomen, dat het presentie-geld, als concessie aan de democratie, nog niet zoo erg lang geleden ook in Botterdam ingesteld, daalt tot een bedrag verre van wat als norm indertijd is aangenomen, namelijk / 5 per zitting (middag en, zoo noodig avond). Een critisch lid heeft enkele jaren gele den, toen ook de Botterdamsche Baad den oAmsterdamschen weg scheen op te gaan, uit gerekend, dat het presentie-geld in dat kwar taal nog de somma van / 1.77 per zitting beliep. En dat voor 8 uren l Het was dus toen inder daad tot een fooitje gedaald. Maar men ziet uit dit vóorbeeldmeteen, dat de huidige kort ademigheid van onzen Baad aan dit potjes stelsel alleen niet te wijten kan zijn. Als er wat politiek vuur onder den ketel brandt, wil de molen toch wel > >? draaien. Maar.... dat is er nu juist niet. Inderdaad hebben matheid en slapheid ook deze begrootingsdebatten weer gekenmerkt. De tredmolen heeft niet veel anders dan stroo gedorscht. Dit is, in de eerste plaats, wel het gevolg geweest van de nieuwe politieke verhoudingen in Baad eri l College sinds 1927. Een spciaal-democratische Wet houder van Financiën, de heer De Zeeuw, beteekende' op zichzelf reeds, dat de kritiek, door de grootste partij, toch nog vantijd tot tijd, inzonder heid bij de begrooting, zij 't slechts voor de galerij, geoefend, ten einde liep. Daarbij kwam eerst de ziekte, daarna het aftreden van den heer Heykoop, het vurigste paard van het vijfspan, dat onze, gemeentelijke troika door de modder moet sleepen, waar ze, door de ergerlijke houding der hoogst*; autoriteiten, sinds jaar en dag in i voortploetert. Eindelijk nog een nieuwe burgemeester. En ten slotte in den heer Ter Laan een nieuwen Wethou der voor woningbouw en Sociale Zaken, doch pas sinds een blauwen Maandag, zopdat hu onmogelijk zich nog kon hebben ingewerkt. Bij zulk een politieke constellatie zou'het een wonder zijn geweest, indien het politieke vuurtje frisch onder den ketel zou hebben gebrand. ' Maar daarbij kwam nog iets. Iets, wat anders had kunnen zijn en wat men van den nieuwen bekwamen voorzitter, die de leiding heeft der. debatten, ook eigenlijk anders had verwacht. De Raad heeft ditmaal, meer nogi dan in vroegere jaren, ja erger dan wij ons 't herinneren, van de. Algemeene beschouwingen een soort ratjetoe gemaakt, waar geen menech, ja zelfs geen Wet houder meer uit wijs kan worden. Om de absurditeit van deze manier van doen te laten zien, hoeven wij maar, zoo op goed geluk af, een overzichtje te geven, van wat een paar van de, in 't geheel meer dan 30 sprekers na elkaar behandelden. Men kan ook zeggen, door elkaar Het Duitsche Spook bij de Fransche Oorlogsbegrooting Teekening voor de Groene Amsterdammer" door L. J. Jpfdaan Phobie of helderziendheid? haalden. Een der vooraanstaande Christelijk* Historische leden, Mr. de Visser, had het bijv. na elkaar over: de haven en haventerreinen, kunst subsidies, de bedrijven, de tram vooral, de finan ciën in 't algemeen , politie-verhoudingen zijn specialiteit ??een ver keersbrigade, centrali satie van den Justitieelen dienst en nog zoo 't een en ander. Een andere spreekster, het Kamerlid Mejuffrouw Groeneweg, begon niet een recht matige klacht over deze wijze van behandelen, doch draaide daarna zelf heel gezellig een film af, waarin hondjes, de radio, de wasch, de alcoof, de be waarschool, de badhuizen, parkherstellingsoorden, kleuterzorg, zuigelingènzorg, enz., enz. in bonte rei op elkaar volgden. Weer een andere spreker.... Maar genoeg, meer t^an genoeg. De absurditeit van zulk een systeem zal niet nader aangetoond hoeyen te worden. ' Het onvermijdelijk gevolg is, dat alle groote lijnen verdoezeld worden,, alle belangstelling ook voor op zichzelvc interessante detailkwesties, die de burgerij interesseeren, gebluscht wordt. Kortom, dat de Baad niet beter zou kunnen handelen, indien hij zich ten doel stelde, het par lementaire stelsel, voor zoover het in onze gemeente lijke instellingen belichaamd is, ad absurdum te voeren. Hetgeen waarvan wy overtuigd zijn juist niet de bedoeling isi Het gevolg is ook, dat het College zich meer dan ooit met een Jantje-van-Leiden van wat er dan nog aan rechtmatige kritiek te berde wordt gebracht, kan afmaken. Makelaar J. D. R.Nienaber TOEZ, maand: >VO/V/A/<jG/o i> .;? .-J ! ' -i i Ji