roene c?Kbi * ? voor Nederland Sinds meer dan vijftig f BAT aan de apita der 'weekbladen . . . ." ONDER HOOFDREDACTIE VAN A. C. JOSBPHUS JITTA Redtcteiiren: H. BRUGMANS* L. I. JORDAAN, M. KANN BN TOP NAEFP. Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333, AMSTERDAM C. Dun, tóch ijzersterk OPGERICHT IN 1877 No. 2743 ZATERDAG 28 DECEMBER 1929 De crisis in het Haagsche Erfpachtstelsel L N de laatste jaren heeft zich op nagenoeg ieder terrein een reactie baan gebroken tegen do politieke denkbeelden, die vóór den oorlog en in de eerste jaren na den oorlog hoogtij .vierden. l k denk aan de regeling van het kiesrecht, de sociale wetgeving, de exploitatie van openbare bedrijven en diensten, de belastingwetgeving en niet het minst aan het crjjpu-chtstelsel. De, ontwikkeling der denkbeelden omtrent, het erfpachtstelsel leent zich in het bijzonder voor een antlyse, omdat men op dit vrij beperkte terrein in eenige steden van ons land. niet name in Am sterdam en 's Itravenhage, in de laatste 40 jaar een groote ervaring heeft opgedaan. Het moet mogelijk zijn een objectieve waardeering van de bereikte resultaten te verkrijgen. Terwijl men dan levens op grond van de ervaring, de juistheid van de politieke beginselen, die tot de instelling van een grondbedrijf en de toepassing van het erfpachtstelsel hebben geleid, zou kunnen beoordeeleii. Kik ingrijpen van de overheid en de wetgever i n het vrije verkeer vindt zijn oorsprong in bepaalde politieke beginselen. De ervaring, die men met de toepassing opdoet, moet op haar beurt tot een nadere overweging leiden van de juistheid 'dier beginselen. Amsterdam is. als op'zoo menig gebied, ook ten .-i-inzien van het grondbedrijf en het erfpachtstelsel in de negentiger jaren van de vorige eeuw baanbreekster geweest. Den Haag is 20 jaar later ge volgd. Van uen reactie valt te Amsterdam voor zoover' ik weet op dit terrein nagenoeg niets te bespeuren. In Den Haag is sinds enkele jaren e<«n reactie op dit gebied duidelijk aan den dag gekomen. Zij bleek in het 'bijzonder uit een wet houderscrisis, die het gevolg was van een crisis in liet erfpacht stelsel. Al is de aanval van de bestrijders viin hot geldende Haagsche erfpachtstelsel voor het ««ogenblik afgeslagen, omdat de tegenstanders niet. in staat bleken hun aanval door te zetten, het ? wantrouwen tegen het erf pacht stelsel blijft been de bestrijders wachten een gunstiger lik af om hun slag te slaan."liet onderwerp is belangrijk genoeg, om daarvoor ook buiten Den Haag do aandacht te vragen. .''*?*? . Do kritiek, d ie-óp' het Haagsche erf pacht stelsel wordt geoefend, kan in twee -/.eer verschillende' 'rubrieken worden ondergebracht:' kritiek «>p d»* wijze, waarop het erfpachtstolscl wordt to?tjt')Mixl ? «?n kritiek op den onn-tinr/ van het grondbedrijf. waarin de bouwterreinen, die. in erfpacht worden uitgegeven, zijn ondergebracht. De bestrijders van het Haagsche .erf pacht stelsel ?/'ju hun aanval begonnen met. een kritiek op de naar hun -oordeel r i t/o u reuze wij/e, waarop het erfpauhtstt'lsel werd toegepast.-Toen. die kritiek op nagenoeg ieder onderdeel schromelijk overdreven .'was gebleken, hebben zij het roer omgegooid e n zich bepaald tot'het doorzetten van een motie, die uitsluitend'op'den omriiHij van het grondbedrijf ? ???trekking luid. VVat'zijn de voornaamste -'klachten, die op de ''.'«?/""""''-'f/ van het erfpacht stelsel betrekking hebben? ? De. canons zouden te hoog zijn: een billijke canon moet in een openbare veiling en niet door den dienst van stadsontwikkeling worden vastgesteld; het is in hooge mate onbillijk, dat de erfpachters zelf moeten bijdragen tot het fonds, waaruit zij bij de beëindiging van den erfpachtstermijn vergoeding voor hun opstallen zullen ontvangen en liet is pure willekeur, dat voor grond, waarop een winkelhuis wordt gebouwd, een hoogere canon wordt gevraagd, dan voor grond, waarop een woonhuis zal verrijzen, Die klachten kunnen in n formule worden samengevat: de gemeente verrijkt zich ten koste van de arme erfpachters. Het verdient in de eerste plaats de aandacht, dat de klachten, die men lhann tegen het erfpacht stelsel aanvoert, precies liet omgekeerde zijn van de bezwaren, die men Indertijd tegen de invoering van dat stelsel heeft geopperd. Indertijd vreesde men. dat het erfpachtstelsel voor de gemeenteeen strop zou blijken te zijn. Nu de ervaring heeft aangetoond, dat de toepassing van dit stelsel inte gendeel aan de gemeente groote finantieele voordeelen heeft opgeleverd, gooien de tegenstanders van het erfpachtstelsel het over een anderen boeg: het- stelsel is wel een voordeel voor «Ie gemeente, doch een strop Voor de erfpachters. Het is wel moeilijk het zulke tegenstanders nam- den zin to maken. Xijn. afgezien van deze iiic.otisequentie.-dt* hier boven samengevatte klachten gegrond? Ik meen. dat 11. en W. er in geslaagd zijn de/e bedenkingen nagenoeg geheel te ontzenuwen. De canons worden in de praetijk niet door amb tenaren bepaald, doch door onpartijdige deskun digen. De dienst van stadsontwikkeling, H. en \V. en de gemeenteraad, wijken nagenoeg nimmer van «ie ndviezen van deze deskundigen af. Ken proef met het laten vaststellen van de canons in «-en openbare' veiling is mislukt. Aanvankelijk kregen de erfpachters geen vergoeding voor tien opstal. Toen men in 11H5 terecht een, vergoeding voor den opstal heeft ingevoerd, moesten natuurlijk de canons in verbum! daarmede worden verhoogd. Die ' vc.rhooging is zoo gering, .(ongeveer a p('t.) dat zij onmogelijk -/waai- op de erfpachters kan drukken. Ten stutte: grond, waarop een winkel staat, heeft een grootere waarde, dan grond, waarop een woonhuis staat, liet is «lus volkomen redelijk. dftt liie-n voorgrond, waarop een winkel staat, een hooge re n prijs vraagt. Mocht ten aanzien 'van een van de/e punten of in eenig ander opzicht, blijkciu «lat het Ilaagsche stelsel tot misbruiken leidt, dan kan men daaraah ?tegemoet komen, zonder het. -stelsel' y.elf in zijn" we/en aai) te tasten. * * * , Toen met ile,'kritiek, op de wijze. Waarop liet stelsel werd tuwjumt, geen succes werd bereikt. ?hebben de Haagsche bestrijders van het erfpacht stelsel een motie doorgezet, waarin tip beperking van den outntntf Van het grondbedrijf werd aange drongen. l)«> .'voornaamste grief tegen-deze motie is. «lat /.ij met opzet zoo vaag is gesteld, dat U, en W. daaraan . niet het minste houvast-'hebben. De gemeente zou slechts die bouwterreinen in het grondbedrijf onderbrengen *''? in erfpacht uitgeven. welke zijroof 'huur nor'nile politiek nootli;/ hrril. Op de vraag; wat een juiste, sociale -politiek vcreischt. zijn zó kei' 10 verschillende, antwoorden 'mogelijk. De meeste «inderteekeiiaars van deze motie interpreteerden de woorden ..sociale jMilitit-k"' in-zeer beperkten zin. nml. dat erfpacht uitzond?" riny zou worden en verkoop Van 'gemeentegrond.' reijcl. '--''?-' B. en--W. verklaarden, dat de motie op zichzelf onbegrijpelijk was en de meest voor de hand liggende, erge interpretatie- onaannemelijk. Doch zij deden, om de gemoederen te bedaren, een com promisvoorstel,, dat hierop neerkwam, dat in de eerstvolgende drie, vier jaren Ongeveer 2/5 van de INHOUD : l. Mr. A. C. Josephus Jitta. Het Erfpaclitstelsel. 2. Prof. Dr. D. Cohen, Het Staatsexamen. Spreekfout, 3. R. Feenstra, Brombeer's Sylresterrcde. 4. Top Naeff. Dramatische Kroniek. 5 Mr. H. Giltay. Boeken voor alle tijden. L. J. lord aan, De Financieele geweldenaar. 7. M. Kann, Schachl's Dictatuur. Barbarossa, Tonncelcóncentratie. 8. C. A. K'aasse, De Schaduw-bladzij. 11. Otto van Tussenbroek, Van een groot Kindervriend. 12?13. Mr H. O. Koster, Van vreemde Volken. 14. Plasschaert en Hennus, Schilderkunst, Henrik Schol te, Kletspraatjes. 16 Mr. L. A. Vouè, Merkwaardige Rechtszaken. 17. Dr. Jac. P Thljsse, Uit de Natuur. Frans Coenen, Kroniek. 19 Lou Llchtveld, Zwarte roeten in de sneeuw. A. Defresne, Nieuwe Ver:en. 20. Melis Stoke, De a.s. prompte ontroering. Rijmkroniek. Cel 3, Telefoon. 22. Pierre Ooemaere, De Zwerver. Dr. B. J. Stokvis. Nieuwe Uitgaven. 23. AUda.CroqtianieCroquetjes.?JantjesKladsclirift. 24. Charivaria. sfezc/s Bonbons R1NGERS £et~ op den naam bouwterr«>inen. die de gemeente op de markt brengen, verkocht ?/.nudeii 'worden en ongeveer :{,"> in.erfpacht '/«uiden worden uitgegeven. l>at was een zeer vér gaande concessie van d<: socialisten, die in principe staan «»p liet standpunt.' dat d«' geinecnt»' de bouwterreinen, die /.ij in eigen dom heeft, nimmer -moet verknopen. He oppositie heeft dat compromisvoorstel afgeu-ezeii. Xij is er in geshuigtl haar onbegrijpelijke en voor H. en \V. onaannemelijke nu»!ie niet een kleine meerderheid te doen n.'inMeini'M. Onmiddellijk truti cm wc.thoudci-scriMs in. door dat l van <!«? wethouders verklaarden die motie niet te kunnen uitvoeren en hun «uitslag 'vroegen. Toen de oppositie niet in staat- bleek een nieuw; college van.li. en W. te vormen, heeft'de' llaad d«aangenomen motie v«'rvangen dtmr . of als 'men '«lat liever heeft: gt<ïntt*rpit't reér'd in den zin vanhet coinpidinisvoorstel van \\. en \\'. l)e wt'thtiudcrscrisis was daardoor bexwoifii cn de-i.TJ.sis in het erfpachtstelsel was voot-'loopig met ? ?.-n compromis beëindigd.' Het ligt voor d«- hand. dat de crisis van Int Haagsche .erfpacht stelsel-op de/c wijze slechts een i'tioi'loiiiiitfc oplossing heeft gekregen. «li«> niet ver der xnl strekken, dan lot de vt»lgetidf genieenteraudsverkiezirigen. Xou hel in den tussehentijd niet op den weg Van de Vereftiiging vóór tic Staathuishoudkunde en de.Statistiek liggen «>p «-en vanhaar jaJirvergaderingen de vraag aan de orde. te stellen: itfrft de tnejHiKxnnj van iH er/iHtrlitnfrlm'1 door n-rftrliilli'Hdi: f/nncciitclM'iituren in onn Innd <HIH d'e nririichtini/cn br.ii.nlteoord'f De gegevens en beschouwingen, die ter beant woording van deze vraag zouden worden bijeen gebracht, zullen riiet alleen- van belang zijn voor de bewonei-s van Den Haag. Xij zullen kostbaar ma teriaal zijn 'voor ieder, die er prijs op stelt econo mische, en politieke beginselen aan de ervaring te toetsen. A. C. JOSEPlirs JITTA