DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 DECEMBER 1929 Nu. 2743 No. 2743 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 DECEMBER 1929 l Het Staatsexamen door Prof. Dr. D. Gohen WIK een bekend persnon aanvalt of een in stituut, waarmede velen te maken hebben. vindt steeds gehoor; niemand werkt voor de, publiek»; zaak. zonder vijanden te maken n fouten; bij de eerste de beste gelegenheid zullen de vijanden de fouten tot doelwit kiezen. Dit s de kracht on het gevaar van een boekje van de hand van den heer S. W. F. Margadant, getiteld:' Het staatsexamen ter toelating tot de. Universiteiten. Ken aanklacht gevolgd door voor stellen ter verbetering." Op zóó solide gegevens schijnt zijn betoog te berusten, dat in de Tweede. kamer er reeds de aandacht op js gevestigd, en do Minister, de bezwaren afwijzend, toch een nader onderzoek heeft toegezegd. Dat kan geen verwondering wekken. Ongeveer 5ÓÜaspirant-studenten nemen elk jaar a;in dit examen deel. Hun belangen en die van hun op leiders zijn bij den uitslag nauw betrokken. Ver keerde beoordeelingen wekken wrevel; en deze. zijn onvermijdelijk, omdat de examinatoren de, .candidaten niet kennen en in korten tijd zich een oordeel over hen moeten vormen. Men kan er zich dan ook terecht over verwonderen, dat blijkbaar zelden verkeerd geoordeeld wordt; de lieer Mar gadant moet zelf erkennen dat hij zich nooit to beklagen heeft gehad en zelfs staaltjes van buiten gewone welwillendheid zou kunnen, mededeelen." Ja ..allen slaagden, die het verdienden-onder de. door hem opgeleiden. Men zou willen vragen: wat wil de man meer?" en hem aanzien voor een Uilcani, die, uitgegaan om <e vloeken, gedwongen word to /.egeneii. Doch onder de blijkbaar vele, door hcui opgeloido. eandidaten zijn er in 1!)2U twee, /.egge. twee geweest, die op dezelfde lioogtc stonden als candidaten. die hij in vroeger jaren met gerustheid na-ir het examen stuurde en diedan ook geslaagd waren". ... en deze twee zijn afgewezen. Men is . geneigd t o .concludeeren, dat de hoer Margadant dan eens in dit enkele geval verkeerd beeft geoordeeld of dat de eandidaten ongelukkig /ijn geweest. Ma-M- neen: /ijn eigen oordeel is blijk baar onfeilbaar: nu zijn voorspellingen nmaal ?niet zijn uitgekomen, blijkt er uit. dat ..sommige heeivn examinatoren dit jaar door een soort kolder zijn bevangen geweest." Kn op grond van dezen njarigen kolder stelt hij voor. het gehcele Staats examen af te schaffen en de aspirant-eandidalen. eindexamen aan. de. gymnasia te laten doen als extraneï.' > De arme! Hoe vele. brochures zullen er', als zijn ?gcdavhte in de praktijk wordt omgezet. verschijnen n ver den kolder van.... niet de, examinatoren. Ik ken de beide examens nu uit oen praktijk van lange jaren als examinator, ?van eenige jaren als gecommitteerde. De heer Margadant moge vrijelijk beweren, dat het Staats examen moeilijker is dan het Kindexaine.n Uym"nasiuiu. Heeft hij wel eens nagegaan, hoeveel leerlingen van de: vijfde, klasse (iynmasium lnet gunstigen uitslag Staatsexamen hebbon gedaan. en daaruit een 'conclusie getrokken? Deze twen examens naar den vorm gelijk, zijn in wezen geheel verschillend. Van den gymnasiast mag men op goeden 'grond algemeene. kennis van de Oudheid' verwachten; legde men niet -gymnasiasten dezen '/.elfden maat staf aan, dan zou de opleiding vele, jaren langer moeten duren dan thans liet geval is. Van hen eiseht men dus, terecht, slechts eenbehoorlijko vertaling uit hot Latijn on (irieksch. Om dozo te. ?beoordcelén, houden bij het Staatsexamen steeds twee examinatoren, bij verlengde examens zelfs drie, zich met den candidaat bezig; n exami neert, de ander maakt oantcekchingen, samen stel len zij het cijfer vast. Het schriftelijk werk wordt steeds door twee, bij twijfel zelfs door drie leden, on bovendien nóg door den voorzitter nagegaan. Kan do hoor Margadant, als hij dat weet, vol houden, dat de commissie de candidatoii beoorVAM HELLES ? TABAK ? deelt zooals haai- goeddunkt, zonder controle?" Of zou aan dit tijdroovend, maar uitnemend systeem, wellicht de. ook door'hem geroemde- juist heid van oordeel (e danken zijn? En zou hij een dergelijke beschuldiging nog durven uiten, als hij wist hoeveel candidaten. die op deze wijze wel willend" worden behandeld, het er maar op hebben gewaagd examen te doen, of door volkomen onbe voegd»! opleiders zijn gestunt d in de hoop op een gelukje en wier werk nu toch ernstig wordt over wogen zonder dat de examinator zijn geduld ver liest bij fouten die tien buitenstaander onge loof elijk zouden voorkomen, of bij een moeizaam . worstelen in twintig minuten ! door drie of vier Latijnseho regels of Cïrieksche verzen, waarbij soms nauwelijks declinaties en conjugaties worden gekend. Doch volgens den heer Margadant hebben in 1920 bij do examens niet zoozeer de examinandi uls wel de examinatoren blijk gegeven van ,,domhoid" en ,,grof onverstand". Daarnaast nog wordt, hun ,.barba;u-sehhoid van oxamiiieeren", ..schoolA vósserij", geniepigheid" verweten. Kn hij staaft dit oordeel met grove fouten, die door hen gemaakt 1 /ouden zijn. Men bedenke wel: de examinatoren, in de Oude Talen zijn Doctoren en Doctorandi, Keetoren en Conrectoren. De heer Margadant, dien ik niet ken, is, naar ik aanneem, e«m geleerd man. Maar zou nu juist hij de wijsheid bezitten en al die Doctoren, Jtectoreii, l'niversiteiteii. (iymnasia. . . . ? l* hij erg boos, als ik hier denk aan dien gek bij Multattili, die zich zelf verstandig vond eii al de anderen krankzinnig? Ja. natuurlijk, er worden fouten gemaakt. Kr worden zelfs fouten gemaakt in de schriftelijke opgaven; de kolder was er blijkbaar ook al in 1H2S; want d*,' heer Mai-gadant weet er, juist in dat jaar, twee aan te wijzen. Xu, erraro humanum est, zegt de h"er Margadanl zelf. Kn hij heeft moeten zoe ken, om /.e te vinden. !u de .-inden; opgaven konn-n ?/,<? dus blijkbaar uiri voor. Kn de eandidaten hebben ileze niet geschaad. Ken in l'-l^i) zou ze, hebbe.n kunnen schaden; maar dut was e<-n vergis sing van den In-er Margadant, die hij 'm de brochu re zelf erkent. Kn de andere fouten. Die'zijn hem --'en den ongenoemden. die hem steunen blijkbaar dooi de candidaten zelf medegedeeld. Durft hij met zul ke getuigen voor den rechterstoel der waavheid komen? De candidaat kan volledig te goeder trouw zijn;'maar wie een examen heeft bijgewoond, weet toch, dat de examinandus gewoonlijk zijn eigen prestaties verkeerd beoordeelt en de vragen daar door onjuist weergeeft. Wil do h"or Margadant ons inderdaad'doen gelooven. dat een doctor in do klas sieke letteren de beteekenis van susripere niet kent i en is hij een vroegere afstraf f jng reeds zó«'» volkomen vergeten, dat hij een eigen taalverge ijking daarbij durft voegen? Stelt hij - oiu een ander verwijt te noemen -?zelf bij /jjn onderricht de uitzondering zno/.eer boven den regel, dat hij het een examinator' verwijt- als de/.e in'.de, eerste plaat s kennis van do meest voorkomende beteekenis van «-en Homerisch woord eiseht en terwillo van den Candidaat daaraan vasthoudt? Kn als hij - derde beschuldiging -in een versregel bij Homerus te moeilijke woorden vindt, heeft hij dan, vóór hij de aanklacht neerschreef, nagegaan, of deze, regel inderdaad vertaald moest worden-of dat juist om die. moeilijke woorden was aangegeven, dat dit vers kon worden overgeslagen? Kn gelooft hij zelf. dat een candidaat is afgewezen, omdat.... hij een ablati vus on een supinum niet zou kennen, of dat ooit een óórdeel in dien zin wordt uitgcspr» »ken ? Er zouden bij een maatstaf van afwijzing op twee fouten wol zér weinigen zijn geslaagd. Maar de lieer Margadant dient de hand in eigen boezem te steken. Wie anderen fouten verwijt, moet zo1 zelf vermijden. Kn win over de, inrichting van toelatingsexamens tot de Universiteiten een brochure schrijft, dient op de hoogte van zijn onder werp te zijn. Wat echter leest de deskundige lezer op pag. 3? dat het colloquium voor toelating tot do Universiteit slechts hoog zelden" Wordt toegestaan en alleen op grond van wetenschap pelijke publicaties." Is de heer Margadanjt boos, als ik hem hier twee fouten toeken? Ik wijs er hom nog niet op'af. Maar nu pag. (J: de commissie laat voor het aanvullingsexamcn B iemand WAT IS VAN UW KAMER TE M AKEN? ONZE PLANNEN VERPLICHTEN U TOT NlETS, MAAR ZIJN VOOR U EEN WAARDEVOLLE AANWMZING SPREEKZAAL IX zijn bespreking van Melville's Moby Dick" ((ir. Amst. 7 Dec. j.l.) spreekt Mr. II. Cï. Koster er zijn twijfel over uit of het boek wel inderdaad van plm. 1850 is. en oppert hij de moge lijkheid, dat de auteur ons een mystificatie voorzet" hetgeen, Zegt hij een typisch Amei kaansche schrijvers-truc is." Het doorbladeren van de meest beknopte Amerikaansche literatuurgeschiedenis of eenige belang stelling in Kngelsche on Amerikaansche tijdschrif ten de-r laatste jaren had dezen twijfel kunnen weg nemen; de uitgaven van Moby Dick" zijn legio, het boek is opgenomen in populaire reeksen als ..The World's classics" en Kverymans Library", Melville was het onderwerp van talrijke recente biografieën. Kn mocht dit twijfel overlaten - - Amerikaan sche mystificaties zijn soms zér goed voorbereid, en er zijn altijd nog vraagstukken als Was Sluikespcaie wel Shakespcare?" dan bestaan er in dat geval werkelijk authentieke documenten, als de monsterrol van den walvischvaardor ..Acushnet" waarop Melville ter walvischvaart ging in Itfll; alsmede de fabelachtige prijzen die.de eerste edities van 1^-"1 opbrengen, etc. etc. J. \V. F. \\KliCMKrs WNtNCJ D. G. SANTEE LANDWEER KUNSTHANDEL Heerengracht 396, AMSTERDAM Permanente tentoonstelling van schilderijen en prenten zakken.'die voor Grieksch en Latijn 2 en 15 heeft." Alweer' een fout. ? on nu een heel erge; want van de bepalingen van liet staatsexamen dient een opleider op de hoogte te zijn. Zoo een candidaat wordt.. op grond van de wettelijke bepalingen. zonder meer toegelaten. Als de heer M. zegt, dat_ dit in wezen onjuist is, vindt hij mij aan zijn zijde; maar dat zal hij blijkbaar niet doen. Dit zijn al drie fouten j; meer dan hij ieder examinator verwijt. Maar ik zou niet wagen, daarom van. ..grof onver stand" 'te'spreken; een dergelijke waardeering laat ik den heer Margadant over. met de bespiege ling, of hij zelf een. welwillend" examinator zou wezen. De hert' Dr. -1. ItulycrH hei'f t in Je brochure bcHchoitt<"inr/cn uit 1021 doen herdrukken. Xoitn reprimaiur tnitio, heeft hij Wijkoiiar' ijcdachl doch niet als Horutius. Zijn voorstellen zijn deels verouderd, voor het andere deel onuitvoerbaar.. , -*;'"?? Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Go. *??*?« DEN HAAG *? '???'.*? AMSTERDAM -~ ARNHEM Vcrhuizinge^i per Auto-Trein BROMBEER'S SYLVESTER-REDE ZOO klappen wij het grootboek dicht. Dat was van het jaar niets gedaan. De zomer was heel mooi voor de dames, die aan zee zaten, en voor het jonge volk. Maar voor den handel was /Jj niets. Dan kwam in den herfst nog die klap, die de Yan kees ons gaven; dat snelle comprimeeren van effectenvermogen. Kn .nu het uitzicht, dat de handel straks nog een slapper gezicht /.al vertoonen ; zonder zelfvertrouwen, zonder pit. Dat de heele economische conjunctuur er zal gaan uitzien als een zeilwedstrijd op een dag zonder wind. Kom; klappen wij het grootboek dicht. Misschien was het ook het beste het kantoor maar te sluiten; en er tusscheii uit te trekken met wat er nog is: net genoeg voor een kalm renteniersbestaan: maar het zoxi mij spijten van de jongelui; van de oude. connecties, en van de. ... gezellige telefoon. I,aat ik dat woord niet te vaak zeggen: want dan . . . .word ik razend. De invoering van de nieuwe tarieven op l Januari acht ik een rcm.enschrede terug; een bedekte fiscale heffing; en het liefst had ik mijn nummers opgezegd. Ik geef het toe. dat er in andere landen veelal ook gosprekkentarieven bestaan; maar daar is en was de telefoon i dan ook nimmer zoo ingeburgerd en populair als bij ons. Waaraan is die inburgering te danken geweest? Aan de ruime beantwoording van het doel: verkeersvlotheid te dienen. Kn nu gaat men, tegen dien bedoelingsstroom in. cijns heffen. Het is net zoo iets. als wanneer men in een bad huis een grondtariel' zou betalen van een duppie voor een kuipbad; met verder 2»/?cent per tien liter water. Ken dei-gelijke practijk zou er den iuensche.ii toe brengen met zoo zuinig mogelijk water te poedelen. Ken dergelijk tarief zou dus ingaan tegen de grooto bedoeling en beteekenis van het badhuis: de hygiënische. Kvenzoo gaat het nieuwe gesprekkentarief in tegen de bedoeling van de telefoon: dienst aau ruime verkeersvlotheid. Men gooit zand op de assen. liet dienstmeisje komt. weer meer bij den weg voor de boodschappen. De loopjongen zal weer in prijs stijgen; en hopelijk /uilen een; massa, telefoons opgezegd worden, want dit speculeeren op de inertie en den kuddezin van den grootverbruiker, dat schier altijd lukt, verdiende eens eindelijk op het een of andere gebied een fiasco to lijden. Wij privaat onder nemers lijden er zooveel. Maar met de hulp van, onze belastinggelden kan de openbare dienst, het nutsbedrijf als T' w Kdele het wil meer experimenten wagen dan wij. ** * Ik ga ook maar weer in de stad wonen; en schaf mijn foi-ensönlandhuis af. Ik heb altijd gehoopt, tlat we eindelijk nog wel eens beter wagenmateriaal bij onze Sporen zouden krijgen ; maar in wat voor wagens ik soms naar de hoofdstad ben gevibromasseerd, dat zoti geen Zwitser of geen Zweed mij ooit gelooven. Onze spoormannen krijgen nu allen 'tien dagen extra loon; vijftig pop liet minste; en ik gun het ze van harte. Voor mijn part kregen ze het dubbele. Ik geloof ook gaarne, dat vele spoormannen onder betaald worden; zooals de meesters op de locomo tieven, die een grootc verantwoordelijkheid dragen. Maar ik vind het in mijn hart van ondernemer toch een schandaal, dat men 2*/2 millioen aan gra tificaties heeft weg?gemeenschappelijk-overlegd. Ik weet, dat in dit verpolitiekte land met zijn af hankelijkheid van het aantal ; met zijn gemeenschap pelijk overleg partout, het niet makkelijk voor een krant zou zijn, hier een Volkomen vrij oordeel te /eggen; maar het heeft me toch gespeten, dat ik zoo nergens ben nadrukkelijk protest las. Als privéondernemer hoef ik den semi-staats-ondernemer mijn meéning natuurlijk niet te suggereeren. Maar als klant en consument roep ik wraak over ' het wagenmateriaal waarin men ons laat schokken ? in de provincie is het vaak een halve eeuw ten ach ter! En 'dat keert dan bij het eerste winst je een dergelijk bonus aan zijn medewerkers uit. . L . Beloftevol J Voor hen, die forensen blijven. Plato, Kant, Schopenhauer en Nietzsche in Rusland verboden Teekening voor 934e Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek Wijnkoop: Trek 't je niet aan, het is mij ook overkomen!" Alles, waar men hut bekijkt, is ca doet nis spoor en telefoon, gemeente en Staat. Bij den dag groeit de antithese, tusseheii het particuliere ondernemen, dat service* n moet stellen; en het heele of halve nutsbedrijf, dat zijn gemeenschappelijk overleggend personeel n stelt. Allemaal personeel; en alles gesocialiseerd; en dan uit elkaar spatten <>f allemaal op een houtje, bijten, net als in Kuslaud. Ik kijk de cijfers van mijn grootboek aan: en ik sta Voor een groote kleine-beslissing"'---uit de welke het wel vaart sic ven is opgebouwd. Kn als ik nu nog paperassen van de ziektewet ook krijg in te vullen; terwijl al mijn menscheii bij /Lekt(i steeds honderd percent, (en nooit SOpC't.) hebben gehad; en dan nog een berg andere en fiscale papieren krijg in Ie vullen: en ik kijk mijn mager winstcijfer aan; dan vraag ik mij af; een vraag die ook wel anderen zich stellen zullen: Wordt het in 1!K}<) geeu tijd om maar te e.-ipituleeren 'i 11. FEEXSTKA BOEKBESPREKING J. de MecHler, /vï-tt, liusauni, C'. A. ./. vnn Dishoeck,lü2i). Xu Johan deMeester ontslagen is van zijn jachtend krantenbestaan, nu zijn levendige, rijk beeldende geest, zijn warme, zuiver menschelijk voelende hart zich in volle volheid aan y.ijn kunst kunnen wijden, mogen we nog veel werk van rijpe schoonhem van hem verwachten. Eva opent de rij. De Meester heeft iets ruigs in zijn stijl, een leven dige bewegelijkheid, een scherpe kantigheid. Hij houdt bizonder van het werk van Suze Kobertson. Toen ik las in Eva:?De poort (van Harder wijk) te zien, ontroerde Eva, bij haar eerbied voor Suze Robertson, die met zoo menige deernisgestalte nog krachtiger tot haar gevoel had gespro ken dan Kathe Kollwitz placht te doen* Ook in de Poort-schilderijen was deernis, met het ontzag voor een verweerdheid die hét karakter verduur zaamd, versterkt had", toen trof het mij op eens, ?hoe er een sterke affiniteit tusschen beider werk bestaat. Suze Robertson heeft diezelfde nobele ruigheid, dat harmonisch brokkelige, die scherpe tegenstelling tusschen donker en licht in haar> techniek, en in het gemoed is dezelfde deernis, die De Meester immer in zijn werk bezield heeft. In K va is naast do deernis Voor het buiten echtelijke kind, een zijner oude motieven in nieuwe variatie, die. voor de misvormde,' leelijko vrouw. rijk aan aardsche middelen, rijk aan geestelijke gaven, rijk van hart vooral, die smacht naar liefde en naar oen kind. Zij, de dochter van don machtigen Juodschen koopman niet breede allures, brandt van begeerte om zich te geven met lichaam en ziel, wroet om terrein t o vinden voor haar drang om vreugde en geluk om zich te verspreiden. Zij y.uekt bevrediging in haar toewijding om het jonge moedertje met haai' kind, dat haar vader achterliet, tot ergernis van de broers on zusters. die stikken in de conventie en de platte uiterlijk heid. Zij zoekt het in haar kunst on met haar ontegenzeggelijk talent bereikt ze. wat; maar gaarne gal zo haar atelier voor een goed bevolkt»* kinderkamer. Kn boven alles uit giert telkens do begeerte, de hevige liefde naat dien neef Max. don knappen tcokenaar in. München, die gemarteld wordt door zijn vrouw, en in Eva niet anders /.iet dan een trouwe toegewijde zuster. Ken fel spannend moment is, als K va denkt, dat Max tot haar komt na van zijn vrouw af te zijn, en, hij enkel 3ÜUO gulden komt leenen om het leven met een andere to beginnen. Spreek, zei ze met gesmoorde stem. ' pijnig mij niet langer, waarom ben je hier? -' Om jou??om.mij? Zo kon niet meer. Ze had willen schreeuwen: Om me te zeggen, dat je met een andere, vrouw bent!" Men ziet dit boek geoft een treffend conflict: Alles is aanwezig voor het hooge, schoone moeder schap, alle gaven van geest en hart, alle natuur lijke drang en hartstocht, maar de uiterlijke schoon heid ontbreekt. Zelden zag ik zoo gaaf en levend een karakter voor mijn verbeelding verrijzen. bijna enkel uit actie en dialoog. De Meeste* rede neert niet, betoogt niet, hij laat van zelf worden uit de feiten en teekent met vlotte halen even een achtergrond, die het direct doet. Wat een kennis van leven en maatschappij, wat een fijne intuïtie i.s er noodig om dat alles zoo zuiver en raak zijn eisch te geven. Zoo'n boedelbeschrijving na den dood van Eva's vader, 7.60'n bezoek bij de nicht van Nico in Amersfoort, 't is alles' als vluchtig en los weg daar neer gezet, maar het trilt: van velen en 'geest. J. PRINSEN J.LZII. ?^.???^^^?*^Sr VERZOEKE ALLE STUKKEN VOOB pa BBDACTIK IN TB ZENDEN AAK HET SECRETARIAAT VAN D* GROENE 'AMSTERDAMMER" KEIZER* GBACHT 333, AMSTERDAM.