E VOLKEN De Oude Inca's ib ijbelschen Modern BOEKBESPREKING Jr Mr. H. G. KOSTER Tiberias (Uit" Stegenga' sboek) : Het leven der oude Inca* Wanneer de moderne Euro peaan hoort spreken van Indi anen, denkt hij aanstonds aan kerels met beveerde koppen en strijdbylen, herinneringsbeelden uit de romanlectuur zijner jeugd. Slechts weinigen is het bekend, dat er nog heel andere Indianen zijn en geweest zijn, dan de Noord-Amerikaansche, welke bij het blanke ras zoo populair geworden zijn door de jongensboeken van Cooper en van Aimard. Veel minder nog weet men, dat in Midden- en Zuid-Amerika groote Indiaansche rijken bestaan hebben met een hoog-ontwikkelde beschaving. Met de grootste moeite trachten Europeesche en Amerikaansche geleerden nog aan het licht te bren gen, wat er over is: voor de wetenschap te redden, wat er te redden valt. Waarvan, stamde die cultuur? Nie mand weet het. Men heeft wel eens het volgende beweerd: in de Atlantischen Oceaan zou voor duizenden jaren een groot vasteland gelegen hebben, Atlantis genaamd. Dit we relddeel had een prachtige beschaving voortgebracht. Van dit Atlantis nu zotten zich noordwaarts koloniën neer in NoordiAfrika (Egypte) en in Mid den- en Zuid-Amerika. Atlantis is, tengevolge vari^ geologische veran deringen verzonken in den Oceaan, doch de uitloopers Egypte en dt, ncagebieden hebben zich zelfstan dig ontwikkeld. Inderdaad is er groote gelijkenis tusschen de oud Egyptische en de oud-Iudiaansche beschaving. De cyclopische vormen, de pyramidenbouw, het karakter der godenbeelden herinneren aan het land van den Nijl; zelfs de taal ver toont gelijkenis met het Egyptisch en met Semitische talen. Over deze geheimzinnige, oude cultuur is dezer dagen een aardig boek verschenen van de hand van Mr. W. J. van Baaien, bekend door zijn wereld-*» reizen en zijn populaire boeken over , land- en volkenkunde. In het begin . der zeventiende eeuw gaf een verspaanschte mesties, Garcilaso de la Vega, een geschrift uit, waarin hij den oorsprong der Incas, hun afgo dendienst, hun bestuur en levensge woonten beschreef. Hij betitejde het CoTfnentarios realea, koninklijke ge denkschriften. Dit boek l) nu werd door den heer van Baaien vertaald, be werkt, in een nieuw taalkleed gestoken en ten slotte voorzien van vele illus traties. In een voorwoord geeft de kundige bewerker een overzicht van het land der Incas uit geografisch oogpunt; daarna een proeve (gelijk hy net bescheiden noemt) van een schets der vóór-Inca-periode; terwyl hg ten slotte de ware proporties der Inca-beschaving na gaat en aan een nauw gezet onderzoek on derwerpt. Merkwaar dige zaken kan men in dit boek vinden o.a. dat deze oude Indianen reeds een zeer goed georganiseerde com munistische maat schappij hebben, ge kend. Men moet hier echter voorzichtig zijn en de Incas niet over schatten. De Incas warende Indianen, welke de Spaansche conquistadores in Amerika, hun door Columbus ontsloten, aantroffen. Bij hen ligt niet de bloeitgd van de oude. Indiaansche beschaving. Deze dagteekent van veel eerder en was den Incas zelf nog slechts legendarisch bekend. Mr. van Baaien leidt ons nu in, achtereenvolgens in de staats instellingen en rechtspraak; weten schap en kunst; huwelijk en huise lijk leven; taal, riddergebruiken en ceremonieel, kadastrale indeeling en wat niet al. Telkens zal de aandachtige lezer het hoofd schudden van verbazing en het oude woord van Salomo, dat er niets nieuws is onder de zon" zal niet van zijn lippen weg zijn. De predikant als relsbescbrijver DJ Amsterdamsche predikant Dr. P. Stegenga Azn. heeft een boek geschreven, getiteld Oude Landen en Steden. 2) Het bevat de indrukken, welke hij op een reis door het Naburig Oosten, Griekenland en Italiëont vangen heeft. Over hetzelfde reis gebied bestaan thans drie zeer goede reisbeschrijvingen, alle van predi kanten: Om de Oude Wereldzee van Dr. Abraham Kuyper; Op Bijbelachen Bodem~v&n Prof. H. Th. Obbink en t-'/i DéMoskee Azhar. MoMmmedaansche Universiteit te (Ydaïro (Uit Stegenga's boety Straatje te Cuzco (Uit HeiLeven der oude Inca's) of keuvelarij. Obbink en Stegenga zijn ethi sche" predikanten; zij beoefenen de schrift kritiek en geven ten volle toe de ge schiedkundige onze kerheid van de hei lige plaatsen in Pales tina. Kuyper, strengcalvinist, houdt vast aan de letter der bijbelsche geschiedenis sen en aanvaardt omtrent de heilige plaatsen zelfs de vaag ste en onwaarschijn lijkste overleveringen. Kuyper en Obbink staan echter weerte. genover Stegenga, in zooverre zij in hun voordracht strakken, deftigen ernst bewaren: de serüs rebus serie. Stegenga zit vol schalksche grap pen. Hij bezit het geheim dier be vallige' afwisseling van scherts en ernst, welke juist het van de kerk vervreemd groote-stadspubliek ver mag te bewegen het oor te neigen naar een woord van vroomheid. * * * Op alleraardigste wyze verlucht Stegenga het bijbelsch leven met tafereelen uit de Levant van heden en omgekeerd laat hij het moderne leven in het Naburige Oosten voor den bijbelsch-geschoolden lezer nadertreden door tallooze verwijzingen naar de gewijde teksten van het Oude Boek. Zwaar-op-de-handsche broeders zullen wel eens de wenk brauwen fronsen, als zij de koddige beschrijving lezen van het aartsvaderlijk gesjaoher met de Hethieten over de spelonk van Machpela. Doch als zij doorlezen, zal hun voorhoofd zich weer effenen bij het ontwaren van menig echt-christelijk, waarlijk godvruchtig woord. De kern van het boek ligt ongetwijfeld bij het Palesnu dit boek van Dr. Stegen^i. Alvorens nu het werk van dezen laat ste den lof te geven, die het verdient. moet mij n opmerking van h<hart, die tevens een aanmerking is. Dit boek toch we melt van de grieze ligste mode-woor den uit het krantenkpeterwaalsch onzer dagen: mo menteel i.p.v. nu of thans ;realisabel i.p.v. uitvoerbaar; praematuur i.p.v. vroegtijdig; i inte resse i.p.v. belang stelling en meer van dat. fraais! Blijk baar begint dit taalongedierter reeds het Nederlandsen der kanselrede naars binnen te dringen. Een veeg teeken: want de kansel is juist door zijn behoudend ka rakter een laatste bolwerk van taal-. it en taalzuiverheid. )ocli nu het werk zelf. Men moét vil prijzen: een vlot verhaal c-von beleyingen, zonder reizi gers-gewichtigheid, eenvoudig, natuur lijk en waar. On willekeurig gaat de lezer vergelijken met de beide an dere zooeven ge noemde reisverha len. Ik zie de ver houding aldus: in Kuyper's reisver^ haal is voorname lijk de theoloog staatsman aan het woord; in dat van Obbink de theo loog-docent; in dat van Stegenga de theoloog-conf rencier. Om de Oude Wereldzee is [een kunstwerk. Op BijGelachen Bodem is een academische lesj ,Oude Landen en Steden 'is* n Een Z. AwJJfndiam genoegelijkejlezing Bakschisch! Bakschisch! (Uit Stegenga's boek) tijnsch gedeelte. Daar verwijlt de schrijver het langst en het innigst bij de oud-testamentische figuren, bij Jezus en de Apostelen. Daar ook vindt hij gelegenheid ons het cere monieel by den Klaagmuur toe te lichten; daar geeft hij ons een over wicht van de geschiedenis van het Zionisme en van den tweespalt tus schen Joden en Arabieren. De jongste schrikkelijke gebeurtenissen zijn ech ter nog niet in deze beschouwingen verwerkt. De beschrijving van het Grieksche 'en Italiaansche deel van de reis maakt 'eenigszins den indruk van een toegift of naspel, maar is toch zeer goed. Te Athene ziet de schrijver ia den geest Paulus op den Areopagus bij het altaar voor den Onbekenden God, waarvan Handelingen XVII gewaagt. Te Rome gedenkt hij do eerste Christenen en hun gruwzamen martel dood in arena en kerker. Verdraag zaamheid spreekt uit iederen regel. Voor Boomsch-Katholieken, Moham medanen, zelfs voor Heidenen en Heidendom geeft deze zeer zeker niet eenzijdige Luthersche theoloog een waardeerend woord. Dr. Stegenga's reisverhaal is con bizonder mooi boek, waard te worden gelezen door jong on oud, geleerd PU ongeleerd, door geloovigen en ongeloovigen beiden. l) Het Le vender oude Incas, door den Inca Garcilaso de la Vega, naar het oud Spaansch bewerkt door Mr W. J. van Baaien, N.V. H. P. Leopold'a Uitgeversmaatschappij. 'a-Gravanhage 1920. 2) Dr. P. Stegenga Azn. Oude Landen en Steden, H. Meulenhoff. Amsterdam, Nieuwe Uitgaven De Onderwereld, belangrijke' outhullingen van een tolk bij de- inter nationale crimineele en civiele recht banken, door TT. Ashton Wolfe. Geautoriseerde vertaling van J. L. J. F. Ezerman. Met 21 illustraties. Uitgave van J. Philip Kruseman, VfSravenhagé. Ome Weet in Uccld en Woord. Fred. Oudschans Dentz en Herm. J. Jacobs. N.V. Drukkerij & Uitgeverij J. H. de Bussy, Amsterdam. oen droombeeld uit het land der Brahmanen dooi- Herniann Ifesse. Vertaald door B. H. den Boer Urever. 1T. J. den Boer, Baarn. Interieur van de Aya Sofia (Uit Stegenga's boek)