No. 2744. DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 JANUARI 1930 Radio en Grammofoon Shaw's Gram mofoon-rede door Lou Lichtveld H£T KLADSCHRIFT VAN JANTJE JEDEREEN die iemand" is, heeft reeds voor de grammofoon gesproken, en zijn stem staat zwijgend en zwart opgeborgen in de rekken van het Weensche Lantarchiv, of in het Phonogramm-archiv te Berlijn, elke minuut en jaar na jaar gereed om beluisterd en bestudeerd te worden. En gelukkig. Want is de stem niet zoozeer een deel van ons, een zoo zuiver karakterkenmerk, dat wij1 reeds eeuwen vóór de grammofoon spraken van de stem van het verleden" en de lokstem der liefde"? Een stem zegt meer dan een gezicht, omdat de dimensie der beweging bij uitstek die des levens is. Zoo komt het ook, dat er voor vele stemmen zelfs in breedere kringen belangstelling bestaat, zonder dat zich daarbij artistieke bedoelingen doen gelden. Er zijn grammofoonfabrieken die de stem van King George en Queen Mary evengoed in den handel brengen als die van groote acteurs of zangeressen. Een politieke redevoering door Mussolini uitge sproken, kost niet meer dan de laatste operette-schlager van Tauber, en de tijd is werkelijk niet ver meer, dat er in onze discotheek een intiem hoekje zal zijn, waar de stemmen van lieve vrienden en vriendinnen bewaard worden.... Ik stel voor die hoek orgue de coeur" te noemen, in na volging van (ik geloof) Huysmans, die zijn likexirkast orgue de bouche" doopte. Tot de merkwaardigste spreekplaten, die meer zulk een documen taire dan een artistieke bedoeling hebben, behoort de rede over Spoken English and broken English", die Shaw ten behoeve van het Linguaphone-institute heeft laten opnemen, en die thans op twee platen in den handel is. Deze platen hebben natuur lijk in de eerste plaats een didactische nevenbedoeling. Ze zijn met werkelijk merkwaardige zuiverheid uitgesproken, zij behooren tot de volmaaktste spraak-opnamen die er zijn, en kunnen dus goeden dienst doen om de intonatie en de zinsmodulatie van het Engelsen te leeren kennen. Bij een bespreking van grammofonische taalmethode kom ik daar nog wel op terug. Maar het merkwaardigste van deze ADVERTEERT in DE GROENE AMSTERDAMMER" -?is een zin die ge dikwijls leest. \Vaarom juist in de GROENE AMSTERDAMMER..? OMDAT te t advertentietarief buiten gewoon billijk is. De GROENE wordt immers bij uitstek gelezen door net beste publiek .?? door het publiek dat iets te besteden beeft. Ge BETAALT -DUS NIET voor een verspreiding, die drukkosten, porto en papier kost en waarmee ge tienduizenden lezers bereikt, die niet in de eerste plaats tot het koopkrachtige publiek behooren. MAAR HET BETAALT U in dit blad te adverteeren waarvan ge weet dat uw onkosten direkt worden aangewend om U in contact te brengen met het koopkrachtig* publiek. opname is: ge leert er Shaw heelemaal door kennen. Hij spreekt als altijd over de meest uiteenloopende dingen, die alleen door zijn zin voor badineereri en zijn geestig combinatie vermogen met elkaar in verband gebracht worden. Het was wel te verwachten hoe Shaw ten opzichte van de grammofoon-nieuwigheid zou staan; dat hij geen poëzie, geen hooge voordrachts kunst zou geven, maar zou trachten aan zijn reputatie als orator didacticus een nieuw adjectief te doen toevoegen. Een van zijn scherpste critici, de jonge W. J. Turner heeft eens van hem gezegd: He has never shown any real love of art, but has always characteristically tolerated it as a means to self-developmerit an education of the senses and faculties." En ik geloof dat Turner werkelijk gelijk heeft; daarom was G.B. S. dan ook de aangewezen man voor het didactisch spreken voor de grammofoon. En zoo bezien lag het ook weer voor de hand, dat hij zou beginnen met te spreken: over het spreken voor de grammofoon. De laatste protestant, zooals een vriend hem onlangs heel geestig noemde, verschijnt natuurlijk protesteerende ten tooneele. Als het leelijk klinkt, wat hij zegt, if you feel instinctively: that must be a horrid man," dan ben ik het absoluut niet, zegt Shaw. Kijk de machine na . De snelheid is niet goed geregeld. Slow it down until you feel that you are listening to an amiable old gentleman of srveritv-one with a rather pleasarit Irish voice, then that is me. En het is hem er uitsluitend om to doen de waarachtige suggestie van zijn stem, van zijn persoon lijkheid te geven. Zoo begint hij toch ook: Let me introducémy self: Bernard Shaw. Een geheele plaat is gewijd aan het technische lesje: hoe de snelheid te regelen, totdat de stem herkenbaar en natuurlijk wordt. Maai' dat lesje wordt door G. B. S. direct met drarnaturgen-haiidigheid vermenschelijkt. Hij hoort de opname van een speech van Ramsay Macdonald doch vertikt het te gelooven, dat die scherpe, hooge, onmuzikale stem van een man is dien hij heel goed kent. r'u dan gaat hij aan de stelschroet' draaien tot hij hem gevonden heeft. Maar daar hebt ge Shaw's negativisme ! 't Is alles goed en wel, zegt hij. maar de moesten van jullie kennen mijn stem niet: ,ian dat reguleeren hol) jo dus niets. . . . Dat is de draai die Shaw altijd en overal neemt, on dio zoll's in deze grammofoon-speech telken» terug komt. Zoo gaat hij daarna vertellen wat correct Engelsch is, hoc; ook hij deel uitmaakt van de commissie der British Broadcasting ('orporation tot het beoordeelen van do uitspraak van hot Engelsch. Alleen, zegt hij, that committoo knows as much as anyono knows about Eiiglish speech. \\ il jo eenvoudiger woorden als vos" on ,,iu>"? Maat' niemand van dio bol'aamdo commissieleden spreekt zo hotzoll'do uit. Je kunt precies hooron of het Schotten of Ieren of Amerikanen /ijii, on wie wil jo dan tot. voorbeeld kiezen? Je moet hot o]) dit moment maar met mij, 0011 Ier doen. Doch wie een leerling van Shaw wil zijn, kan zijn plezier wol op ! Hij merkt plotseling dat iiij alleen J naar ooii persoimage in x.ijn tooneelspel is. Beste vreemdelingen, zogt (i. B. S.. jullie wilt graag good Engelsch looroii sproken, maar bedenk dat in Londen PATRL p?^^ IREAI CRACKERS pen blik.yeheel gevuld mebiiost:uksFi.35 negenhonderd negonennogoiiiig van do duizend lucnschen niet alleen slecht Engelsch spreken, maar zelfs dat heel slecht uitspreken. En dan: geloof niet dat ze good Engolsch tenminste ccrxluint; dut doen ze alleen wanneer hot óók een Engelschniiin is die spreekt. Spreek d;ia.rom vooral niet to goed, en laat /.o flink merken dat jo een vreemdeling bont. . . . Zoudon wij Shaw niet vragen om gecommitteerde te worden bij allo Xederlandsche taai-examens, waar do uitspraak der candidaten immers nooit deugt? De moderne techniek Veroorh)olt oen heel eenvoudig middel. Van elke candidaat wordt oen grammofoonopna.me gemaakt, die opge stuurd wordt naar (i. B. S. En aan gezien iedere -Nederlander wel eens examen doet, weet ik dan meteen. dat Shaw oen langjarige straf krijgt voor zijn benevolonte voor-do-malhouderij. -Xet wat hij verdient. MIJNHARDT'S TABLETTEN Zenuw Laxeer Hoofdpijn Kiespijn tabletten l | tabletten l j tabletten | l tabletten Huisje 75 et,l [ Doos 60 et. | j Buisje 30 en O et. | l Buisje 30 en 60 et. Deze artikelen lijn van don naam M ij n hard t en verkrijgbaar bij Apo t h. en Drogisten