No. 2745 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN u JANUARI 1930 Onze Meubelen en de Nieuwe Zakelijkheid door Paul Bromberg Begrip en Ueteekenis DE Nieuwe Zakelijkheid veronderstelt een Oude Onzakelijkheid, die als een heriditaire belas ting in den vorm van overtolligheid en schijn op al het door menschen geschapene drukte; de materieele doelmatigheid en de efficiency belemmerde, de geestelijke waarden vertroebelde door de 011noodige franje en ballast, die jneri placht te ge bruiken bij al zijn uitingen. De N(ieuwe Z(akelijkheid) wil een zuivering zijn, waardoor de eenvoud van de functie en de gedachte van elk ding duide lijker gaat spreken, dus beter verstaanbaar en materieel en geestelijk waardevoller wordt. Uitingen De N.Z. uit zich in de levensopvattingen deinieuwe generatie, in het beeldend vermogen van de werkelijke kunstenaars, in de economie van het zakenleven, in de zelfstandigheid van de vrouw, in de rationaliseering van het huishouden en op "tallooze andere gebieden. De N.Z. als levensvorm kan niemand ontkennen. Hierover willen wij het «echter niet hebben, maar juist over de dwaze uitin gen, die vooral het toch reeds uitgemergeld leven van de toegepaste kunst nog verder ondermijnen. Van toegepaste kunst spreken we, als een geheel of gedeeltelijk machinaal product door meewerking van den kunstenaar zoowel een verbeterde tech nische als aesthetische verzorging heeft gekregen, als de bruikbaarheid in elk opzicht dus zoo goed moge lijk is geworden. Feitelijk heeft dus altijd een voorwerp, dat wer kelijk toegepaste kunst was, altijd ook tevens door zijn hoedanigheden bij de N. Z. behoort, al is -die pas enkele jaren geleden ..uitgevonden." Omdat we echter de N.Z. voornamelijk van. zijn dwaze kant leeren zien, nemen we alleen waar, hoe deze N.Z. op verachtelijke wijze de toegepaste kunst, als zijnde een voortbrengsel der onzakelijke romantiek, in een hoek schopt. Zij die in het leven staan, hebben het werk. dat hen volkomen in beslag neemt, hen volkomen boeit ?en dat hen verheft boven de kwasi-problemen der praters. Hun werk-uitingen hebben minder be hoefte aan publiciteit en tentoon-gestel met een bijzonder etiquetje, omdat hun producten werke lijk gebruikt worden, hun productie opgenomen is in het natuurlijk evenwicht van vraag en aanbod. Naast het leven staan de praters, eenzaam met hun bedenksels, waarmee ze tentoonstellingszalen en kranten vullen, maar die niet vermogen door te dringen tot de realiteit, omdat de realiteit haar ?eigen wetmatigheid hoeft; haar eigen critiek: haar eigen levende eischen. Wij zouden niet naar de pen hebben gegrepen, indien niet het aantal praters zoo onrustbarend toenam en hun geschreeuw zoo hinderlijk werd, dat we er na ons werk, in de luttele uren van ontspanning, last van kregen. C. P. Rollin Bureau -van een technicus in Zweedsch eikenhout Hiikele voorbeelden Architecten, die geen l'raisbank van ecu vandikt e-bank kunnen onderscheiden zullen, ons even laten zien. welke vorm het machinale zakelijke meubel eigenlijk moet hebben; zij stellen zich dus aan als August de Domme die eens een nummer schoonrijden gaat ten beste geven. Hun N.Z. meubelen zijn een bespotting van de N.Z. en een onovertrefbaar voorbeeld van de Oude Onzake lijkheid. Zij geven den schijn voor het wezen (doen dus romantisch) teekenen een vorm die iets ,,machinaals" uitdrukt, maar die (wat elke meubelmaker met mij eens moet zijn) in de productie zoo duur uitkomt, dat alleen een enkele snob zich die paskwillige luxe kan aanschaffen. t»« *> Zij ontwerpen het meubel voor de massa,'het goedkoope doelmatige voor ieder verstaanbare enz. enz. enz., meubel; omdat echter iedereen houten meubels heeft gemaakt, zullen zij in metaal creëeren. Tegen het metaal als materiaal voor meubels in sommige gevallen, is niets in te brengen; het is n van de vele mogelij k-heden, maar als materiaal voor het massameubel deugt het niet. De massa heeft nog steeds het recht haar eigen meubels te mogen kiezen en omdat dit het geval is. zullen zij geen metaal koopen. Als de N.Z. praters dit niet begrijpen, moeten zij eens n dag in een meubelwinkel zich op de hoogte stellen van hetgeen men vraagt. Schetteren tegen den smaak helpt niets; men moet bij den smaak, evenals bij een huis door de deur naar binnen; als we tegen de gevel opklauteren en op de bovenverdieping door een raam toegang zoeken, zal men ons niet ontvangen. Als de ontwerpers van het massameubel zich niets aantrekken van den smaak van de massa zal de massa zich niets aantrekken van het massa meubel. Dat de massa niet ongevoelig is voor smaakbeinvloeding hebben we in de praktijk ge zien, maar we moeten met onze pogingen niet buiten de praktijk belanden. Over de technische en aesthethisehe waarde van veel producten der heeren. die zich zelf als drager der N.Z. hebben uitgeroepen kan ik hier niet verder ingaan, maar verwijs naar mijn artikelen in. het vakblad ,,Iii>i>ienJtuis''. Toekomst «Ier toegepaste knust De opleiding van de jonge kunstenaars moet er op worden ingesteld, dat zij de machine als in strument leeren kennen, waai mee zij zich moeten uiten. Dan zal die uiting (als elke uiting van ecu werkelijk kunstenaar) bezield zijn; anders bezield dan het handwerkproduct en gelukkig ook anders bezield dan liet dwaze romantische product, dat men voor de N.Z. wil laten doorgaan. Naast het geheel machinale product neemt voorloopig echter het gedeeltelijk machinale product in de praktijk nog een zoo belangrijke plaats in, dat ook de kunste naars die niet meer bij machte zijn de eigen taal der ma chine te leereu (bij gebrek aan leeraren die zelf olie taal beheerschen) nog een leven voor zich vin den waarin /.ij v (.dop scheppend werk kun nen verrichten. Als zij zich daarbij reken schap geven van de eischen, waaraan het te creëeren werkstuk moet v o l doen en naast hun c ril is c h vermogen ook het vermogen niet vcrwaarloozeii de stem van het hart !<? hooreii, zal de toegepaste kunst van onze over gangstijd n iel als blanco bladzijde sma delijk worden^ ver zwegen in de geschie denis aller tijden. T. Spanjaard Kaptafel Nieuwe Uitgaven De Toovervogel, door ^Fenna de Mcyier. illustraties van II. A. C'. Dumont, UUfjecers Mij. Elsevler, Amsterdam. De meisjesboeken waarin het meisje uit Iiidié' een. rol speelt zijn legio. En vaak heeft het ons gegehinderd, hoe Non of Toet steevast voorgesteld werd als een wispelturig, door baboe's verwend kind, vol tinka's. Fenna de Meyier heeft in ,,de Toovervogel" hiermee, gelukkig gebroken. Ze schetst hierin twee meisjes, Loes en Kiekje, die gelukkig niet beantwoorden aan het type, dat ons gewoonlijk wordt voorgezet. Want Loes met haar ijdelheidjes en beminnelijkegoi'sme, met haar zucht tot behagen is het type meisje, dat we in ons eigen land vaak genoeg tegenkomen en Kiekje.... ach, waren er meer Kiekjes op de wereld, dan zou 't er beter uitzien voor de jongere generatie. liet is eigenlijk maar een simpele geschiedenis, van twee bakvisschen, die om hun opvoeding te voltooien, naar Holland komen, in huis bij Tante Da. Maar de schrijfster heeft er iets goeds van weten ti' maken en zo heeft haar figuren zuiver weten te houden. De meisjes kunnen ui t baden in het geld. krijgen geen vorstelijk zakgeld en Tante Da is niet de koele hebzuchtige Tante die gewoonlijk in de boeken die ons van (jroof er Nederland ver halen zoo weinig sympathiek aandoet. Eigenlijk is 't bij tante Da wat slordig, neemt ze 't zoo nauw niet met orde en regel, maar haar teer en liefhebbend vrouwenhart is van zuiver goud. Nochtans gaat in dit boek alles van een leien dakjo. Er wordt in gestreden en overwonnen en Kiekje-'s pad gaat lang niet over rozen. Ze weet zich er echter dapper doorheen te slaan, hoeveel schokkende gebeurtenissen ook dreigen haar kracht te breken. Kn de toovervogel van bet geluk, die wonderen vogel, dien niemand zien mocht en je vooral niet mocht roepen, .streek bij haar neer en bracht haai' het groote geluk, dat ze reeds verloren waande. Dit zeer gevoelig en toch niet sentimenteele bock is een aanwinst voor bakvischjes boekenkast <-n het bizonder gave figuurtje van Kiekje zal menig leeg ijdeltuitju aan het denken brengen en haar iets goeds meegeven in den strijd van het leven. E. HKLIXFAXTE- BEIJXFAXTE VAN OUD-BUSSEN!