No. 2746 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 JANUARI 1930 t, D hoo. b] m w< OD , lij; va vo mt ier zo< wi ve uit geva on' Italiaansche kunst te Londen door Frits Lugt Titiaan DE Italiaansche Tentoonstelling in de Royal Acadeniy is uiterlijk een groot succes. Te oordeelen naai' het bezoek gedurende de eerste veer tien dagen, belooft zij dit ook te blijven. Innerlijk, voor zoover het de propagandistische oogmerken der ?commissie en de kas van den penning meester betreft, lijkt het succes «venzeer verzekerd. Maar peilt men dieper, tot waar chauvinistische re clame en geldswaarden niet mee tellen, dan krijgt het resultaat een geheel ander aanzien. Er is hier te veel en te weinig: aan deu eeneii iant een overdaad van zeer uiteenJoopende kunstwerken en een menigte bezoekers, die het aantal van de Hollandsche Tentoonstelling nog schijnt tv overtreffen, aan do andere zijde ?een gebrek aan beperking en aan .sfeer. Dientengevolge sluiten de grootste -meesters zich in hun eenzaamheid «p en blijven de bezoekers een .kudde, welker gewilligheid aanvaard maar niet beloond wordt. Mede lijden met de vorsten van het penseel behoeven wij niet zoozeer te heb ben, want hoe grooter geesten, hoe meer reeds tijdens hun leven de wel kome eenzaamheid hun krachten heeft gesterkt. .Maar wel is het te betreuren, dat in deze volte de ern stige bezoeker zot) moeilijk hun toe nadering zal ontmoeten. De commissie heeft haar doel voorbij geschoten. De tentoonstel ling had een openbaring kunnen zijn voor degenen, die niet in. de gele genheid verkeeren zich in Italiëaan ?de bron zelve te gaan laven. Zij blijkt ?een onevenwichtige, kunsthistorische leergang te zijn geworden, zwaai' .zelfs voor degenen die met Italië's .kunst reeds min of meer vertrouwd aijn. Men kan y.ich voorstellen welken verwarrenden indruk de onvoorbe reide bezoeker er van meeneemt. ,.Overdone", moet hoofdschuddend het oordeel luiden. Een teeken des tijds: overproductie, overeducatie. ?overspannenheid en nu nog deze overladen kunsttentoonstelling. De verontschuldiging, dat tentoon stellingen als deze alleen voor de kunstliefhebbers en niet voor het groote publiek y.ijn bedoeld, houdt geen steek, want de uitvoerbaarheid «eener zoo groote onderneming is juist afhankelijk van den mimen toevloed %~an het publiek. Daaronder is niet begrepen the man in the streel". dat ongelukkige slachtoffer van mis plaatst medelijden, die beter doet in zijn element op straat te blijven en immers toch geen l A shilling voor zijn toegangsbewijs /on uitgeven; maar wel de vele duizenden personen. die een werkelijk verlangen naar kunstgenot toonen te hebben. Hun wordt hier een haastig voorbereide, overdadige en moeilijk verteerbare kost voorgezet. De inrichters der llollandsche Ten toonstelling slaan een gunstig fi guur naast die der Italiaansche. Den vorigeii winter bleek bij de keuze het hooge. gehalte der kunstwerken den doorslag te hebben gegeven en waren wijselijk de kunsthistorisch interessante werken -zooveel moge lijk vermeden. Thans zijn deze laatste veel te talrijk, Gevolg: een volte aan de wanden, die den groot en mees ters niet ten goede komt en die nog verergerd wordt door de wijze van hangen. De Royal Academy biedt het problematische voordeel van een eerezaal, die zich door afmeting van. de andere zalen onderscheidt en waarvan de situatie licht in conflict komt met de chronologische indeeling eener retrospectieve tentoonstelling. Verleden winter had men deze zaal met de meesterwerken van enkele der grootste 17e-eeuwers. Rembrandt, Hals. Ruisdael, Hobbema, gevuld en hoewel de Hollandsche school meer is berekend op intieme ruimten dan op weidsche zalen, was deze oplos sing onder de gegeven om standigheden de beste en voldeed /ij goed. Thans had men de gelegenheid om groote en grootsche schilderijen die in de italiaansche school, vooral in de periode 1475 1525, overvloe dig zijn, in deze zaal tot hun recht te laten komen. Deze ontbreken juist; men. heeft blijk baar tegen het transport opge zien. Het oude denkbeeld van een keuze uit de beste schilderijen heeft weer opgeld gedaan, hoewel in de Uïfizi de Tribuna en in 't Louvre d" Salon, carréals foyers voor een elite der schilderijen zijn afgeschaft. Ten nadeelo der Volgende zalen zijn in de/e cercza-il een aantal der beste werken uit vier eeuwen tot een rammelend geheel bijeengebracht. T iepoio hangl er tusschen Veronesc en Titiaan. Pisanello naast Hellini en op een pover schot in het midden raken eenige der kostelijkste kabinetstukken ge compromitteerd. Pioveiidieii is de ver gulde achtergrond, die vroeger deze ruimte nog meer tot: een ecrey.a.al stempelde, vervangen door een rood. dat het midden houdt tusschen 'oessensap, fraise crasée en terra-cotta en waarop het c arm ij u der veiicliaatische schilderijen een armoedig effect maakt. Het ontbreken van de ma j.-s! ue\r/,schilderijen doet veel schade aan h--t representatieve dezer t'.'ntoonstelling. liet ontgaat den bezoeker, dat in de Ilaliaansche school een monumentali teit heeft geheerscht als in ge.-u ander,-. Niemand zal hier groote frevoschilderijen verwachten, oindal die niet te verplaatsen zijn. Doch waai om mag men hier niet Era Bart'dom>-n, Andrea del .Sarto. .Maren Basaiti .-n d groote Umbriërs in hun nobele alt.a.i: composities lecivn bewonderen '? Of waarom zoekt men Correggio en Baroceio tevergeefs, in hun baan brekende groote composities':1 .Men. moet er niet aan denken wat men hier alles mist en wat, met een minder uiteenloopeiide commissie en met meer overleg, toch we] te krijgen ware geweest. Schrijver dezes is begonnen. met een. lijst op te maken van de ontbrekende grootste meesters eu van onvoldoend vertegenwoordigde, 7naar zij zon voor den lezer te ver moeiend lang worde,n. Voor degenen, die zulke ontbre kende schilderijen nooit in Itali zagen is er een troost: het koude bovenlicht en. de Londensche atmos feer zouden aan die stukkeu geen goed doen. Men bemerkt dit aan vele hier aanwezige stukken. Zag men ze vroeger in Italië, dan is het weerzien op deze tentoonstelling veelal een teleurstelling. Niet alleen omdat in liet zonnige zuiden alles in een warmer licht baadt; grijze dagen treft men daar ook. Het gemis aan zijlicht is wel de hoofdreden. Al deze schilderijen zijn op zijlicht geschilderd en zijn be stemd geweest aldus te worden belicht inkerken. of paleizen, liet bovenlicht ont leedt en verkoelt meedoogeuloos. Nog hinderlijker is dit voor de enkele; stukken beeldhouwwerk. Wie zich de Davids van Doiiafello en Verrocchio uit het. liargello herinnert, zal schrikken als hij /.iet hoe men te Londen tracht met clecvoetlic'hi ovenlicht I, Boticelli lijk.: teek hee l i trisch het l 01) t' van e tiehtig, iiing c rmen blijft mets niei-r i Na deze indrukken van een eei rondgang y.ou men er haast komen de thuisblijvers geluk te w.-nscheM. Dit klinkt cvemv'-i ondankbaa.i tegenover de buitengewone inspan ningen, die- de commissieleden y.ieh hebben getroost, l.at.-n wij liever deugeneïi. die, iic.t Yoorm'iucn hebbeu nou;' wel eens naar Italië(.- gaan. aanraden niet de Londensche ten toonstelling te bezoeken. Huil eerste indrukken zullen in het land zelv oneindig;- dieper en pakkendcr zijn. Laten /.ij. die niet 7.00 ver deuken t.reizen en zich met deze tentoonstel ling tevreden willen stellen, hun v -rwachlingeu niet, 1e hoog spannen en zich voorbereiden op een moeizame,. rondgang. De groote meesier, yin, dit maal. in het gedrang der recept ie. Weinig toeschietelijk eU de klc' mee-ters snateren er Len uitzondering woi-dc-n voorde teekeniiigon-nl'di Die is goed gekozen ,-ti waarlijk ! dat met de: minder een uitstel ie m-oolst. Lcoiiard' in, ]?? .-een. Het publiek iemere kuiistuit in -. . 'iit va.ngt hiel .icht en leert er u- Verrocchi'i. Angeio en Ita.l'a li'deelilig niet of Pisanello bladen uit moeilijk toegankelijke of minder bekende verzamelingen gezien, want de meeste dezer teekeningen zijn reeds dikwijls afgebeelde bladen uit bekende openbare kabinetten. De catalogus der tentoonstelling vormt een uitstekenden gids, een res pectabel stuk werk wat volledig heid der gegevens betreft, en gereed bij de opening ! Hij het trouwe citeeren der uiteenlooperide opinies van verschillende kunslgeleerden dreigt hij zelfs met hun vak een loopje te nemen. Xoo leest men bij een schilderij op naam van Cosimo Tni-a: ..lia.s been .?iscribed to Kaffaeliiio del d'arbo. Kri'ole Roberti. Erancesco Cossa. Botticelli and Loren/.o Costa." Alsof de at'gc'loo/.e bezoc'ker 1)1 niet moeit*genoeg had in den doolhof van locale scholen en namen ! Het vertrouwen in de critici wordt ook niet gesterkt dool' een noot u Is de volgende: ...Morclli, wbo found t his pietui'" la belled ('i-ivelli, chi'isteiu.'d it Pinturicehio. Vcnlnri. who giiveit toKiol'enzo di I.orcn/.o in 1S!K). now belje\vit t o bc an early work of Pei'iigino." of de vermeliling bij een (iiov. lie]lini: ..Uercnson ga \ e lliis picture 1,. Alvise Yivai'ini. Luier hè])iiblished rea.-ons for re-at t rihut ing it t o I.ellini." Ken kostelijke vei'frissching Ver schaft. na de lioynl Academy. .-.-i. be/nck aan de National (i.-iliery. Daar ti'eft m.'ii waarlijk hoog gezelschap c n cla-ir woi-dt de vei'stiiiidhouding in geenen dcele bemoeilijkt. Er '>,-staat geen beier middel om y.icr; ei'il jllist ooi'deel tl' \'omiel! nvel' d' waarde der tentooii.-tellinL;-. AUTO-TÖCH'L' nVoi t-'.'eiiwoordigd. be won c Ier. man had hier alleen IL»--': :. !l .-/-J itii'/nilii ri/,i ;,','(/,?/'-/. '?,/-, , T,, i /?;/////?/;;/,? //?;; x/, );////>// v;/. A',, ,,?s i,, ,!:?',, 'l ///?/ oinl /)/',//.,?/?,?,. 'l' l :-l'':~fll ll-l/lll' l/l' ,."(',/ lll'l'll (?-?'?'.