DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 JANUARI' 1930 No. 2746 Duitsehe boeken door A. M. Buis Alfred Döblin. Berlin Alexartdzrplatz. (S. Fischer, Berlin). Ditj is de levensgeschiedenis van z: Biberkopf, vroeger cement- en transportarbeider, die in een vlaag j^an woede zijn meisje" gedood neeft niet als achtergrond, de ^oezige, hartelooze wereldstad Berlijn, «Jte haar eigen bestaan leeft en zich van geen enkele menschelijke levens geschiedenis iets aantrekt. | Als het boek begint, is Franz juist ikit de gevangenis in Tegel ontslagen. Wat moet hij nu gaan beginnen? In ieder geval fatsoenlijk" zijn, neemt hij zich voor. Maar wat moet hij aanpakken? Hij heeft er geen idee van. De vier jaren tuchthuis hebben hem pas goed buiten de maatschappij geplaatst. Hij gaat kranten verkoopen en voorloopig marcheert alles tamelijk goed. Maar wederom stellt ihm das Leben hinterlistig ein Bein". Zonder te begrijpen wat men eigenlijk van hem wil, gaat hij op den uitkijk staan tijdens een inbraak. Op den terugtocht in de auto wordt zijn vriend" Reinhöld echter bang, dat Franz de zaak zal verraden, en men gooit hem uit den wagen. Dat kost hem een .arm. Maar Franz blijft zwijgen verraad ligt niet in zijn aard. En hoe menschelijk is deze ,,Zuhalter", wiens grootste fout zijn on?gebreidelde drift is. Hoe veel houdt hij ook in den grond van zijn hart van zijn Mieze, al takelt hij ook haar in een driftige bui weer danig toe. Een ongevoelig mensch is hij echter allesbehalve. Als hij op een avond in zijn stamkroeg komt, hangt daar een distelvink in een kooitje. Het beestje slaapt en Franz is daar verbaasd over: Wat sagen Sie zu det Tierchen, det schlaft Ihnen bei dem Radau, was sagen Sie, det ist groszartig, musz det müde sein, ob dem der viele Qualm hier guttut, für sone kleine Lunge?" En hij zet de deur wat open en be sluit dezen avond niet te rooken. Een uur later slaat hij echter bijna met een stoel op een troep menschen in, die hem kwalijk nemen dat hij Die Wacht am Rhein" gezongen heeft. Zoo is dit vat vol tegenstrijdig heid nu eenmaal.... Tenslotte is vriend Ileinhold er niet tevreden mee, dat hij Franz een arm ontroofd heeft, maar vermoordt hij ook nog diens Braut." En Biber kopf, die immers reeds eenmaal voor zooiets gezeten heeft, wordt wederom gearresteerd. Het kost hem bijna zijn verstand. Zijn Mieze vermoord ! En dan denkt men nog dat hij het gedaan heeft ! De waarheid komt echter eindelijk aan het licht en wederom begint Franz opnieuw, ditmaal als hulpportur in «en fabriek. Ditmaal zal hij het anders aanpakken. En hij slaagt. Merkwaardiger dan de hier in het kort samengevatte gebeurtenissen, is ?de manier waarop Döblin die beischrijft. De achtergrond het in razend tempo voortlevende Herlijn verliezen we daarbij nimmer uit liet ipog. Teksten van straatreclames. weerberichten, politiek, wereldgebeurtenissen, straatliedjes en genengde berichtjes uit de kranten, worden daartoe soms op de won derlijkste plaatsen ingelascht. Een onderdrukte snik een gemengd bericht Berlijn leeft door. Alleen pp den duur wordt dit maniertje toch wel wat irriteereud. Maar vaak ook stuiten we op een beschrijving die aan Christian Morgenstern's ..Galgenlieder" of Palmström" doet denken. Men leze bij voorbeeld deze visie op een volgedampt lokaal; waar het zelfs den rook te rookerig is geworden, zoodat hij door een ventilator ontsnapt. Drauszen jedoch, drauszen ist schwarzo Nacht, Kalte. Da bereut der Rauch seine Leichtigkeit, straubt sich gegen seine Konstitution, aber es ist nichts r ckgangig zu machen infolge einseitiger Drehung der Ventilatoren. Zu spat. Von physischen Gesetzen sieht er sich umgeben. Der Rauch weisz nicht, wie ihm ist, er faszt sich an die Stirn und sie ist nicht da, er will denken und kann nicht. Der Wind, die Kalte, die Nacht hat ihn, und ward nicht mehr gesehn". In tegenstelling echter met de vele gemengde- en weerberichten, zouden we het bovenstaande al gaat het dan wat buiten het verhaal om toch niet graag hebben gemist. eorg von der Vring. Camp Lafayette. (Carl Schünemann, Bremen). Hoe het komt dat thans, na tien jaar, in DuitscLland de stroom van oorlogsboeken pas goed loskomt, is nog altijd niet voldoende verklaard. Zeer zeker is het niet alleen een po ging om, evenals Reniarque, met n slag Europeesche vermaardheid te ver werven. En nog zekerder mag dit motief niet aan Georg von der Vring worden toegedicht, omdat die vóór het verschijnen van Tin Westen nichts N cues" reeds een oorlogsboek, Soldat Suhren," het licht had doen zien. Strikt genomen zou men zelfs kunnen beweren dat dit nieuwe werk geen oorlogsboek is, want met uit zondering van de eerste vijfentwintig bladzijden, speelt het na den wapen stilstand, in een gevangenkamp, waar van de bewoners, nu toch de oorlog is afgeloopeii, hun gedwongen ver blijf als dubbel zinneloos en onhoud baar voelen. Eind September 1918 is de Duitsehe luitenant Adam gewond door de Amerikanen gevangen genomen. Zijn grootste verbazing geldt aanvankelijk de wonderlijke rage voor het verzame len van souvenirs, die vrijwel alle Yankees aan den dag leggen. De kokardes op zijn muts, zijn armband horloge, zijn medailles, een ring van zijn meisje, alles is van hun gading. Voor hen is de oorlog nog slechts een opwindend spel, dat zij bezig zijn te winnen. Na operatie en hospitaal, kornt Adam dan in het Amerikaansche kamp Lafayette,waarin niet alleenDuitschers maar ook enkele Hongaren hun dagen in een doelloos nietsdoen zoek brengen. 'Wie echter meenen mocht dat een krijgsgevangen Duitschor zijn zin voor orde en discipline zou laten verslappen, vergist zich. Alles wordt tot in de kleinste kleinigheden gere geld en als een laatste hulde aan do militaire etiquette van do on misbare etiketten voorzien. De EinkaufskoiiLmission" heet Eikauko" en liarackeimachrichtenoffizier" wordt tot liatiao" samen geperst. Ordnung mus/, sein. !" Hot is een zonderlinge, op zichzelf staande maatschappij, zoo'n gevangenkamp. Want deze menschen doen met een akoligo plechtigheid allerlei volslagen nuttolooze dingen. . . . net LOV )OSTERBEEK| \WONINGIN RICHTINGEN^ l BETIMMERINGEN Li STEUNZOLEN SÏST. PROF. HOFFA/ MAAR MAAT j) FA J.A.MASSING O.Z.VOORBURGWAL334 Amsterdam V« HET BINNENGASTHUIS fa F. SINEMUS Leidschestraat 20-22 AMSTERDAM C. Overhemden naar maat vanaf f 9.5Q PRIMA COUPE Eigen Atelier. G. J. DE KONING 8 ZOON Keizersgracht 447, Opgericht Ao. 1739 BADEN EN GEYSERS. NICE HOTEL MAJESTIC l>e meest luxncuse en meest comfortabele appartementen van <le ICivièra. 4OU Kamers 30O Itadkamcrs. Alle op liet Zuiden met uitzicht op Zee. Zelfde directie: Grand Hotel Ilagiiolcsjde l'Orne. DEK DEN AARTENI IMEUBELE DEN HAAG A N C O P E S i^i&gl AMSTERDAM! DKIN 15 MMS5. , MAARLCMl MAERTEN VANK HCEMJKERXSTHAATl V l CTO R l A-WAT E R Reeds meer dan 40 iaren OBERLANHSTEIM in Nederland ingevoerd als in liet .,echte" loven. Kn velen verworden tot oen voor anderen niet meer bereikbaar centrum van oonzaamheid. Adam kan het tenslotte in In-I kamp niet langer uithouden. Van y.ijn meisje krijgt hij nooit anders dan beuzolachtigo briefjes over dansen en flirten, en van do kameraden ver vreemdt hij meer en meer. Met luitenant Von Schut/. \Veet hij ten slotte te, ontsnappen eu vier weken lang door Frankrijk te trekken, zich uitgevend voor Amerikaansche jour nalisten. Ken Franseh spion, een Drückeberger." die den hooien oorlog door gedaan, had of hij mank was. vervolgt hen echter overal, /oo raken /.ij eerst in do gevangenis en komen dan weer in kamp Lafayette terug. liet is nu vrede, maar de toestanden zijn er nog niets veranderd. Kr i.-, nu een partij ontstaan, die vindt, dat uien niet met Amerikaansche offi cieren aan een tafel kan gaan zitten. Immers: ..der <Jcutnchc Offizier >oL et was, was au!' der l'Jrde, einschlieszlieh dei' Planeten, einzig dastehc." Gelukkig voor Schütz on Adam volgt nu vrij spoedig liet transport der krijgsgevangenen naar Duitschland. waar laatstgenoemde ook zijn Magd;i. weervindt. Kn dat plotselinge weder zien on hun beider spontane blijdschap daarover, doet veel vergeven on v>-rgoten. Al loopt ook dat niet af zond'-:' den bitteren alsemdruppel van .--n kibbelparüjtje. . . . Ken knap 011 mot veel gevoel \".>. sfeer geschreven boek.