DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 25 JANUARI 1930 No. 2747 Fransche boeken door J. Tielrooy Georges Duhamel, Le club des Lyonnais, roman, Mercure, 12 fr. Een nieuwe Salavin. ... Want na zijn poging om een heilige" te worden, is Salavin niet ge storven 1), hij is van zijn ziekte genezen en naar het leven teruggekeerd, het leven met zijn vrouw, zijn moeder, zijn onzekere baantjes, zijn ongedurige gedachten. In n opzicht is hij geheel veranderd. Terwijl hij vroeger de menschen meed, zoekt hij ze nu. Hij hoopt iets van hen te leeren, misschien ook te krijgen. Zoo zoekt hij omgang met Aufrère, met Devrigny, met een aantal revolutionairen. Aufrère is een spectateur pur, een elegant Toe schouwer, een man die slechts zien wil, nooit deelnemen: het reeds ietwat verouderde ras bestaat niettemin nog en het pure in Aufère is zelfs nieuw, is in de mode. Devrigny stelt integendeel den luidruchtigen levensgenieter voor, die van alle tijden is. En de revolutionairen? Ze zijn tendeele ouderwetsch, gelooven aan het recht zooals men eraan geloofde in 1848 tendeele nieuwerwetsch, op de Russische, praktische, technische wijze. Het spectatorat van Aufrère blijkt onhoudbaar: uit verliefdheid handelt hij toch. Devrigny's levens lust is evenmin duurzaam: berouw over verraad jegens Aufrère en een ernstige ziekte brengen hem tot zelfmoord. De revolutionairen, tenslotte, worden opgepakt door de politie, van hun revolutie komt niets, voorloopig, n hunner, de schoenlapper Legrain, verliest zijn eenig kind door den dood. Is het Duhamel's bedoeling geweest, de onbe stendigheid van alle geluk en van iedere houding te toonen? Niet in hoofdzaak. Zette hij dan zijn boek op om eenige echt-Duhamel'sche, meestal niet vroolijke of voor ons vleiende gedachten en voorstellingen onder woorden te brengen, zooals bijv. dat het bestaan eigenlijk leeg is en tot iederen prijs met desnoods absurde bezigheden gevuld wordt; dat uit schoenen of broeken de levensom standigheden van de bezitters afgelezen kunnen worden; dat het besturen van een auto den geringsten nieteling een waan van macht geeft; dat er menschen zijn die zichzelf ten diepste haten ? Want zulke opmerkingen en betoogen ontmoet men in het verhaal van afstand tot afstand. Maar ook daarom was het niet begonnen. Al deze figuren zoo talrijk ditmaal, talrijker dan in vorige boeken al deze wederwaardig heden soms met opzet wat onduidelijk aange geven, om de werkelijkeid des te getrouwer te blijven ; al deze bijna lyrische uitingen dienen enkel om Salavin te omringen, Salavin te belichten. Salavin staat in het midden van dit in clair-obscur gehouden boek. En wij zien hem een merkwaardige verandering ondergaan. Hij begrijpt dat al zijn vroegere ondernemingen, zelfs zijn poging om heilig" te worden, zelfzuchtig waren; hij bemerkt dat bijna alle menschen ongelukkig zijn en dat hij, zelfs hij, in staat is hen te troosten, en hij besluit zich aan de menschen te wijden". Hij zal zichzelf verlaten, zelfs van naam en land veranderen. En zoo hoopt hij gelukkig te worden. Dat was het dus, wat hij bij de menschen zocht. Een boek dat ik voorlo.opig van aard zou willen noemen: een gang die van het eene vertrek naar het ander leidt, maar zelf, hoe goed gestoffeerd ook, enkel een niet ten volle verlichte gang blijft. Want wat zal er worden van Salavin? Wat is zijn voornemen waard? Het begint er al mee dat zijn moeder, tengevolge van hetgeen hem wedervaart, aan haar hartziekte sterft en dat hij zijn vrouwalleen laat, hij die de menschen gelukkig wil maken. Verlaat hij werkelijk zichzelf, kan men zich zelf verlaten? Het vervolg van dit boek zal op de vragen die thans bij ons achterblijven, ongetwijfeld antwoord geven, zal de dissonanten die wij nog hooren tot oplossing brengen. Daarmee zal het waarschijnlijk aan Lc club des Li/oimttis een mate van schoonheid verleenen. die wij nu nog niet zien, die wij nog slechts vermoeden kunnen. Jïnc Crei'tl, Etcs-i-oits ioux'; \fiin-. liir. Fr. 12 f r. Deze jonge schrijver ('revel is volstrekt niet verbitterd, daarvoor heeft hij veel te veel natuur lijke vroolijkheid in zijn hart. en vooral in zijn hoofd. Hij haalt alleen maar zijn schouders op over hetgeen hij om zich heen ziet. Wat wilt u? zegt hij, moet ik aan zoo'n wereld nu hechten? In Parijs heb ik valsche luxe leeren kennen, minzieke wedu wen en vlooiendresseersters, die naderhand waar zegsters, scharreltjes die spionnen werden en zich gepluimd en gedecolleteerd lieten fusilleeren. In Zwitserland eten brave-hendrikken soep van water lelies om zich tot hun huwelijk kuisen te houden, verhoovaardigen meisjes zich op haar meest be treurenswaardige nationale onbevalligheden. In Berlijn hervormen honderdveertig specialisten uw neus als hij u niet bevalt en belast een Sexualinstitut zich ermee, mannen die liever meisjes en meisjes die graag mannen zoiulen zijn van ge slacht te doen ruilen. En ikzelf? Ik ben eens wanhopig geweest, omdat ik de eenige was die aan geen Oedipus-complex leed, noch aan eenige andere modieuze psychische afwijking. Ik ben eigenlijk nog altijd een beetje wanhopig, omdat ik het menschelijke maar niet te buiten kan komen, en het eigenlijk niet eens graag wil.U gelooft 't niet allemaal? nu, ik overdrijf ook wel wat. Maar dat de wereld absurd is houd ik vol. Ik geloof niet aan den zin" van deze wereld, noch aan onze rede, die haar wil hervormen. Ik laat me drijven misschien ontmoet ik vanzelf iets beters. En ik zou het u nogal kwalijk nemen als u mij niet navolgde. Mocht u bijv. nog aan vaderlanden of andere schijnvastheid gelooven, dan zon ik mij permitteeren u te vragen: of u soms gek bent ? En wij, wat zullen wij hierop zeggen? Bij al zijn grappen meestal goede, een heel enkele maal slechts wat flauwe is zijn inspiratie va,n ernstigen aard.liet leven, bedoelt hij, heeft geen ons bekenden zin en alle zekerheid, alle geloof is in de lucht komen te hangen. Zullen wij zijn voorbeelden een weinig tendentieus noemen? Het zou niet. afdoende zijn, want zijn ervaring is even waar als de onze. Laat ons afzien van. alle weerlegging: de vraag die hem tot titel dient is trouwens te dreigend. 1) Zie Le Journal ile Salavin, h.i.p. beyproken op ti Juli 1929. Aanteekcningen. De biografieënstroom houdt niet op. Het is een mode, misschien ook een teeken des tijds. Het bezwaar is dat de biografen er soms, ter afronding, het een en ander bij fantazcercn; ook dat zij vaak aan uiterlijk heden, anekdoten e.d. meer aandacht besteden dan aan het werk van den besprokene. Thans ontvangen: Kmilie et Georges Romieu, La vïe des socur.- lirontc. N.R.F. Emmanuel Aegerter. La vic de Saint Jitst, K.R.F. ]. Moura et l'. Louvct. Le mystcrc dn C/icvalier d'Éon, N.K.F. Pierre Courthion, Xicolas Poussin, Pion. Giuseppe Frezzolini. Vic de *\'ic'jlus ^lachiarci, Pion. Bovenstaande algcmeenc opmerkingen bedoelen geen beoordeeling van inzonderheid deze werken. De uitga ven der N.R.F, zijn gewoonlijk goed; Pierre Courthion en l'rezzolini zijn ernstige en talentvolle schrijvers. Men zij slechts voorzichtig met biografieën door onbe kenden of notoire illusionisten, Vooral de zich noemende ,,biographies romancées" zijn verdacht. Ygl. hierover dit blad van 12 Maart 1927. Paul Haurigot, Acidc I^itssu/ite, Kmile-Paul, en vele andere dergelijke boeken: vroolijk, niet ongevoelig, pittoresk, zeer verdienstelijk kortom, maar.... Men vuile zelf in. Onmogelijk het onnoemelijk aantal boeken van dit soort dat Frankrijk blijft producecren, te be spreken, of zelfs maar te vermelden. Herhaaldelijk is h.t.]), reeds werk van Rem' Falou aangekondigd. Ken der eerste critici van Frankrijk, wiens gezag aanhoudend stijgt. Van de Kngelsche litte ratuur - trouwens zijn eigenlijk studicvak -?is l.alou niet minder goed op de hoogte dan van de Fninschc. 'J hans verschijnt de tweede druk van zijn Littiralurc tm^/ai.-t.' cviiti'ni p<>)\uue. (Kra!. * # * Findelijk is Mmificni' '/'t.-Ie van Valcrv in een gocdkoope uitgaaf: algemeen verkrijgbaar gesteld i.VK.F., <> ir.;. Jjehalvc de- zoo Jang gelieimzinnig-heroemd ge bleven Sain'c «ivf M l'i'-te, zijn in het/elide deeltje atgedrukt: Ltf/n' d'uu tuut, Lcitrc di' ,Mtid<inii: i-tmlic. Tusli en l-~x!rait- du lug-bonk i/t M. Tc-tc. Om aangaande l'aul \ alérv met in herhalingen te vervallen, verwijs de naar mijn .S'/'-w-artikel van April KJ.:I>, later herdrukt in J-riiii.-c/u- htt. ,'«« <»/v il-ncn. De litteratuur over \alery is trouwen^ zc< r uitgebreid. Ook in Nederland js door verschillende Ln'iu herhaaldelijk over hem geschreven. Het Koloniaal Congres der S. D. A. P. (Slot -van pag. i) Bij de toezegging van steun aan de nationalis tische beweging is het voorbehoud gemaakt, dat. de partij zelf oordeelen zal over de toe te passera middelen. De linkervleugel bij monde van den heer Schmidt.. wensc.hte verder te gaan, wenschte ook toe tezeggen steun aan lijdelijk verzet en opstand, indiende overheerseht'; volkeren tot aanwending van deze middelen worden genoodzaakt. Het speekt vanzelf, dat elke volksbeweging, die naar de wapensgrijpt, zegt, dat zij er toe gedwongen wordt. Een toezegging van steun in den geest van den heer Schmidt door het lid van den Yolksraa-d deheer Middendorp, in een tweetal artikelen in Het Yolk'? terecht als onverantwoordelijk aan de kaak gesteld zon in beginsel een goedkeuring van gewelddadig verzet zijn geweest, welke opde S.D.A.P. een zeer ernstige verantwoordelijkheid zou hebbeu gelegd en haar rechtstreeks zou hebben gevoerd in het met stroom-versnellingeii rijk voor ziene revolntionnaire vaarwater. liet congres heeft, met overgroote meerderheid de opvatting-Schinidt afgewezen. Men kan d e partij en de lulandsche volksbeweging met dat inzicht slechts gelukwenschen. De heer ('ramer, in een blijkbaar niet groot ewarmte voorgedragen en met veel instemming dooi het congres ontvangen rede over de Inlaiidsche. beweging, voorspelde bij voortzetting van do thans, in het bijzonder in den jongsten tijd tegeri. de P. X. I. gevoerde politiek, een nieuwe catastrophe, als de onlusten in November '2(> en Januari '27, en verklaarde dat de partij ia dat geval zou. staan naast de Indonesiërs. Een uitlating,die wegen?het wekken van de gedachte aan revoluti"miaii geweld van de zijde der volksbeweging en wegen v. de toezegging bij voorbaat van steun aan zoodanig' geweld in gelijke mate streelend was voor In-1 in bedwang gehouden revolutionnaire sentiment dei vergadering als strijdig met een beheerscht staat kundig streven. Stellig een congres van beteekeiiis. De partij i-; tot liet uiterste gegaan in haar streven de natio nalistische beweging in Indiëtegemoet te komen.. Met beslistheid heeft, de overgroote meerderheid daarbij den revolutionnairen vleugel in toom gehouden en tevens de voorstelling, als zou d£Nederlandsche arbeidersklasse geen belang hebben. bij de staalkundige verhouding tot lndië,als c;iiwaar afgewezen. Of evenwel het congres erin is geslaagd den \\ eg Ie wijzen, die naar sociaaldeinocratische beginsei< n den meenten waar'iorg biedt voor wezenlijke v»!k--bevrijding, moet worden betwijfeld. Poezi e. Ook diihtb-ondc's verschijnen en bereiken . :r,s :r>. tamelijk groote getale. .. Over de huidige Fr.-.iis,. In poëzie handelde op 30 Mei 1925 een uitvoerig artikel in dit blad. Sindsdien bleef de stand van zaken vr.iweT ongewijzigd: een nader overzicht zal volgen zoodra er belangrijk nieuws is. Creaties zijn er zeker genoeg . in dien zin dat thema's en vormen zich tot niev.wt, waarden verbinden, ook nu nog, bij velen. Maar zijr;het belangrijke waarden, oorspronkelijke creaties: Joséders l-.v. .' .o.(j(f /(\i)nit'", pocmcs de- 1.1 n.c/ welverzorgde uitgaaf van de firma ,,A l'enseigne du Clinfoc", Hrussel, 114, A v. Odon Warland) verbindt du IhemaV: liefde en v.irensvreugde met 12-en "--^y!abische rege;s en er ontslaat vaak inderdaad pe^zie. Maar geen o n - g e h o « r d e ... Fn waartoe d,,n ? Wij wachten op een ongekeiiden toon, op eei". g. ie-c: eigen sten:. Jules Roniams deed zich hoorer., l',ui.' Valérv e:: :,''L: en):', len. Maar sindsdien: Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. M M ** DEN HAAG »* ?* »* AMSTERDAM ~ ARNHEM Verz. van Tentoonstellinggoederen