No. 2750 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 15 FEBRUARI 1930 HOOVER EN THOMAS door G. A. KLAASSE BEURSSPIEGEL TWEE stofzuiger-merken? Neen, lezer. Hoe wel ook zij beiden kloppen, vegen en zuigen; om het bloed sneller door de economische aderen van hua land te laten vloeien. Twee mannen, die elk zich tot taak hebben gesteld om de depressie in het bedrijfsleven te bezweren. Twee landen: Amerika, waar ? ondanks of wellicht juist ten gevolge van de democratie het kapitaal de absolute heerschappij voert in het economisch en politieke leven; Engeland, waar als direct gevolg van de onmacht eener conservatieve re geering om het kapitaal te hanteeren tot saneering van een kwijnend bedrijfsleven voor kort een .arbeidersregeering naar het roer is gedreven. Twee regeeringen dus van radicaal verschillende be.ginselen. En wanneer die nu beide het plan hebben om. het bedrijfsleven een kamfer-injectie toe-tedienen, opdat de hartslag op peil gehouden wordt, <lan mag men toch wel verwachten dat zij een geheel verschillende geneeswijze zullen toepassen. Omdat nu eenmaal de arbeidersregeering geacht moet worden homoepatisch te genezen. * * * En toen indertijd in Engeland minister Thomas zijn taak aanvaardde zag hei er werkelijk naar uit <lat men op energieke manier de koe bij de horens zou vatten, Aan de gemeenschap werd naar behooren een ruim arbeidsveld toegekend. Wanneer «Ie op kapitalistische leest geschoeide nijverheid geen kaas zag het in Engeland langzamerhand tot traditie geworden leger werkeloozen een spade in de hand te geven, opdat het zijn brood kon ver dienen dan zou de overheid die taak wel over nemen. Overheidswerken op zeer ruime schaal werden geprojecteerd. En de arbeidersregeering had nog dit bijzondere voordeel, dat zij kon be weren, dat haar plannen toch heusch niet zoo radicaal waren, omdat immers Lloyd George in zijn verkiezingscampagne een vrijwel gelijk luidende leus: werkverschaffing door de overheid. ia zijn banier had gevoerd. Het volk was de mis lukte pogingen van de conservatieven om ver betering in den economischen toestand to brengen moe. Dus alle omstandigheden waren de Labourpartij gunstig voor haar experimenten. Heel anders in Amerika. Daar heeft ook Hoover wel gerept van overheidswerken, maar hij bleek <:-r aanmerkelijk minder enthonsiast voor te zijn dan destijds toen hij zijn ambt aanvaardde, en toen hij grootsche plannen op dat punt met zich droeg. In elk geval nemen projecten van dien aard in zijn schema van depressie-bestrijding slechts een zeer ondergeschikte plaats in. Hij heeft er zich in hoofdzaak toe beperkt, om, zich baseerend op liet feit dat de groote ondernemingen het econo misch leven beheerschen en de polsslag daarvan regelen, te trachten die grootmachten te inspireeren tot de hoogste graad van zelfbehoud. En daaraan werd in dit geval dienstbaar gemaakt de overtuiging dat in de allereerst plaats vermeden moest worden dat de depressie-mentaliteit" zich van de industrie meester maakte. Dat men uit breidingsplannen ging inkrimpen, orders ging afbestellen, mondjesmaat ging koopen in de ver wachting van een prijsdaling. Kortom dat men 7,ich zou laten biologeeren door de vrees voor een naderende depressie. Waardoor dan de zelfversterking welke een laagconjunctuur pleegt te oudergaan door psychologische factoren moest worden vermeden. * * * Twee systemen tegenover elkaar dus: de ar beiderspartij, die zelf het heft in handen zal nemen, en de leiding van de economische organisatie zal overnemen van het daartoe onmachtige kapitaal; en de industrieele partij, die door te bewerken dat de betrokken groepen de handen ineenslaan inplaats van elkaar op het gezicht te slaan, zooals dat in de depressie gemeenlijk gebeurt ? een dreigende periode; van bedrijfsalapte hoopt te koeren. En nu de uitwerking van de plannen. Wanneer men kennis neemt van de jongste geesteskinderen van Thomas dai komt men wel tot de conclusie, dat de Engelsche, zelfs de arbeiderspartij, zich blijkbaar toch niet zoo makkelij k kunnen losmaken van de Manchester-school. Het was ook wel een ?wat al te ironische zet van het noodlot om nu juist Engeland waar deze vrije-concurrentie- en regeering-houd-je-handen-thuis-school zoo heelemaal thuishoort, uit te kiezen voor socialisatieprobeersels. En bovendien demonstreert de En gelsche Labour-partij ook wel heel duidelijk dat een socialistische partij, eenmaal aan de regeering, zoowel haar haren als haar streken verliest. Want de depressie-bestrijding van Hoover en Thomas, zij verschillen in wezen niet. Beiden trachten zij de regeering een taak te doen ver vullen, maar die taak is slechts van organisatorischen aard. Zij willen de belanghebbende par tijen tot elkaar brengen, en hen helpen zoeken naar wegen om tot verbetering te geraken. Maar beiden laten zij de industrie het initiatief nemen, om definitieve stappen te doen, om kapitaal te investeeren. Toch is er n punt van verschil. In Amerika heeft de president zich gewend tot de industrie zelve, in Engeland doet Thomas een beroep op de banken, terwijl hij de industrie (met uitzondering van de mijnbouw), als onmondig om haar eigen positie te verbeteren, voorbij gaat. Hoe komt dat; misschien een gevolg van het feit, dat de arbeiders partij zoozeer het kapitaal als hel mirakel beschouwt, dat zij meent dat iaën slechts, wanneer men dat machtsmiddel in handen heeft wonderen kan ver richten:1 Of is er werkelijk een reden voor deze geheel andere manier van aanpakken? Wanneer men even realiseert de moeilijkheden waarmee men in Engeland te kampen heeft, en die waartegen Hoover zich keerde, dan blijkt dat die inderdaad van zeer uiteenloopenderi aard zijn. In Amerika dreigde een vermindering \an de bedrijvigheid na een periode van overspannen acti viteit. En nu hoopte men de laagconjunctuur, die nu eenmaal na een hausse steeds intreedt, te verzachten, of zelfs te voorkomen. De industrie was nog kerngezond; alleen de afzet dreigde uit natuurlijke oorzaken omdat zij tijdelijk abnor maal hoog was geweest te verminderen, j n Engeland daarentegen zijn enkele der voornaam ste industrieën waaronder wel in de eerste plaats de textielnijverheid al sedert eeiiige jaren kwijnend. En omdat hun wistcapaciteit wegslonk waren deze bedrijven niet in staat nieuw kapitaal te verkrijgen om hun outillage te verbe teren, om overtegaan tot rationalisatie". In Engeland kan het dus wanneer althans de moge lijkheid va,n technische verbetering tot een winst gevende exploitatie kan leiden tendeele een kwestie van kapitaalsvoorziening zijn. En dat het publiek niet in de eerste plaats zich geroepen voelt om een industrie, die al jarenlang slechte resul taten afwerpt, de middelen te verstrekken om te trachten haar positie te verbeteren, behoeft niet te verwonderen. Zoodat de regeering in de eerste plaats de banken trachtte te winnen om de indu strie op de been to holpen. In Engeland hoeft mis schien zulk een poging moor roden van bestaan dan bij ons of in Duitschland. Omdat de Londeiische haute finance zich van de industrie nooit heel veel heeft aangetrokken. De typische Engelsche depositobank neemt in de industrieele organisatie oen heel andere plaats in dan de Nedeiiandsche on vooral de Duitsche bank. Maar uit de speeches, welke de chairmen der Londensche big fivo op de jaarvergadering hebben gehouden blijkt, dat het enthousiasme voor de regeeringsplannen: nauwer verband tusschen banken on industrie, niet bijster groot is. * * * Dat men in Engeland de zaak van oen anderen kant aanpakt, moor van de zijde dor financiering is dus hooi logisch. Do oplossing kan althans daar gezocht worden (hetgeen bijv. in Amerika onge twijfeld niet het go val is). Maar dat de banken, ondanks allo gooden wil van de Bank of England, die op dit punt een zeer ontraditioneele ijver ton toonspreidt, zich liever afzijdig houden, lijkt op het oogenblik wel waarschijnlijk. Als nu nog de regeering had gezegd, dat zij de industrie \vi!do steunen, inplaats openlijk ervoor uittckomeii dat haar plannen slechts de besti'ijding van de- werke loosheid beoogen! 1 ,0011011 verlagen 011 ons mot rust laten, zullen de banken zeggen. Donderdag, 13 Februari. DE stemming aan de beurs blijft nog steeds even lauw ondanks alle pogingen om haar nieuw leven in te blazen, en wanneer er geen obligatiemarkt was, dan zou de beurs-chroniqueur al heel gauw uitgeschreven zijn. Aan de Amsterdamsche beurs zijn de omzetten in aandoelen althans zeer gering, de koersen schommelen zeer weinig en van een tendeiiz is feitelijk geen sprake. In IS'ewYork is hot wat beter, en daar moet men onge twijfeld spreken van een gunstiger onder-toon", Vooral spoorwegwaarden, die verleden jaar niet zoo waanzinnig waren gestegen als vele industri eele aandeelen, maar toch in Octobor en November ook oen flinken duw kregen, zijn in de laatste weken favoriet, ondanks hot feit dat do netto's voor de moeste maatschappijen in December een gevoelige daling hebben vertoond. Ook de be richten uit hot bedrijfsleven blijven getuigen van optimisme. En de onuitgevoerde orders van de tl.S. Steel, eens hot conjunctuursymptoom bij uitnemendheid, zijn in Januari alweer gestegen. Wij hebben al meermalen aangetoond, dat dit cijfer, dat nimmer zoo snel gestegen is al sedert hot tijdstip, dat het met do staalindustrie en re traite ging, geen juiste maatstaf vormt voor den gang van zaken. Omdat door do snelheid der uit voering van bestaande orders de maatschappij het cijfer naar willekeur kan beïnvloeden. En zij heeft daarbij bolang ook, want bij vermindering der orders kan het voor haar nut hebbon de uitvoering over oen lange periode te verdeelen. * * * Op do obligatiomarkt blijft do stemming gunstig. Speciaal voor Duitsche waarden bestaat goede belangstelling. Op do inheemsche obligaüemarkt is de room alweer van do melk. Er was inderdaad een flink latent absorptievermogen voor nieuwe looningen golden die tijdelijk niet waren herbelegd ; de traditioneele l - Jaiiuai-i-kapitalen maar eenige tientallen millioonen kan men niet verteeren zonder kans op tijdelijke indigestie. Het bedrag dat onze markt in eenige maanden tijds nu te slikken heeft gekregen is grootyr dan het totaal dor omissies van het vorige jaar. Xoodat mi nieuwe emissies alweer op do nominatie staan voor hot, juditium: vol toegewezen. Want tenslotte is ook hot debiet voor obligatiën betrekkelijk beperkt geworden sedert do Kijksfondsori vrijwel al hun beschikbare middelen in onderhandsche leeningen beleggen on zelden obligatiën meer koopen. Voor hoogrontonde buitenlandsche obli gatiën begint echter langzamerhand de periode aan te breken dat men het koersrisico lager gaat taxeeren dan de rente-winst die gemaakt kan worden door met geloond geld obligatiën aan te koopen. Bij een prolongatierente van circa 3 pCt. die voor den particulier op ruim 4.75 pCt uit komt kan per jaar ruim 2.25 pCt. rentewinst op Duitsche fondsen worden gemaakt. En als men dan bovendien nog een koersstijging van die obligntiën gaat verwachten dan heeft rnen oen dubbele prikkel om zulk een transactie te doen. Dezelfde factoren waren het die in 1920 on 1927 de koersen der Duitsche obligatiën voortdurend omhoog stuwden. In die jaren heeft de markt een veertig millioen zelf bij de Nederlandsohe Bank geleend om die indirect op langen termijn in Duitschland en elders tegen hooge rente uit te zetten. C. K. N,V» Nederlandsche = Grondbrief bank = van 1906 STELT VERKRIJGBAAR 5O/ Obligaties /O * 99% AMSTERDAM-C. = HEERENGRACHT 495 =: