DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 15 FEBRUARI 1930 No. 2750 Radio en Grammofoon De Muze weent ? door Lou Lichtveld »niTSSCHEN de bioscoopvoorstelling en het L radio-concert lezen wij weieens een tijdschrift, ?en maar al te dikwijls de advertenties, omdat deze belangrijker zijn dan de eigenlijke stuff". Dit is vooral bij Amerikaansche tijdschriften het geval, en wilt ge eerlijk worden ingelicht over Yankee toestanden, lees dan eerst en vooral de adver tenties van Amerikaansche periodieken. Deze liegen misschien in handelsopzicht, maar ze verbloemen nooit de mentaliteit van hun makers, noch dat gene waardoor een natie en bloc wordt geïmpo neerd. Soms zijn. het zelfs documenten, die ge uitknipt en bewaart, denkend dat ze later wel iets waard zouden kunnen zijn voor de een of andere kuituurhistorische verzameling. Een dergelijke advertentie, een geheele pagina groot, vond ik in het Ameri kaansche tijdschrift The Literary Digest" van ruim een maand geleden. Het bovenste deel was een plaatje, niet al te best geteekend, van een bloot-armige juffrouw, welke schreiend over een gebroken zuil neerlag, in haar eene hand een klein model lauwerkrans, aan haar voeten een wreedaardig gebroken lier. De beteekenis was onmiskenbaar, want met groote letters stond ernaast: Theweepingmuse." Zulk een advertentie gaat ge natuurlijk lezen, al ware het reeds uit beleefdheid voor de muze. die hoewel drankvrij in Amerika, en op platte hakken inplaats van op hooge brozen gaand, het daar niet gemakkelijk heeft als zakenvrouw. Maar zie, een citaat van Disraëli, rechts onder liet plaatje afgedrukt, vertroebelde heel het zakelijk aspect. Ons gevoel werd geïnteresseerd voor de schreiende muze, want het citaat luidde dramatisch genoeg: Were it not for Music, we might in these days say: the Beautiful is dead." Ken advertentie voor muziekinstrumenten dus. . ; een handig opgezette grammofoon-campagne? Het pleidooi van een radio-organisatie ? Neen, neen. de pagina-groote advertentie was wezenlijk tenbehoeve van een treurende muze geplaatst. Ken Allemaal mondain... Ik voel het ala een eisch mij van een plicht te kwijten die op den schrijver rust als vriend van het publiek. Dit blad ontbeert nog steeds de lievelingsrubriek gewijd aan deftigheid, Society" en Chique": ,.Mondaine Causerie" ofwel Mondaniteiten". U bent toch óók Mondain..? U zwicht toch voor reclame voor een Mondaine Thee, in een Mondaine Sfeer.. ? «oor een Mondain Orgaan, waarin ge U als Heer, zoowel als Uwe vrouw, als Dame, min of meer Mondain vergasten kunt op titels en op namen. . ? U waant U, schoon op straat en loerend door de r uiten, toch gaarne in een hoog en oud en deftig huis. . 'i U rekent U toch niet bij het verrijkt gespuis, dat, ver van de salons en 's werelds feestgedruisch, zich, achter een cordon, op straat laat buitensluiten. . . . ? Nietwaar.. ? U bent Mondain. Daarvoor hebt U de centen. Ge spreidt zulks in 't publiek ook ijverig ten toon. Precies als anderen, .hoewel... nu-ja. .ofschoon. .. . enfin. . . . hoe 't thuis ook zij, men rekent de persoon naar auto, pels, bijoux en 't daaraan inhearente. . Dus: allemaal Mondain, u-aar anderen ons bespieden, en naar de vormen die 't Mondain Orgaan vermeldt. Geen mensch doet er veryeejsch beroepen op ons geld die ons Society, Mondain veronderstelt. . . . enbijgevolg Mondaine Sfeer en Chique komt bieden MELIS S TOK L' VAN DER HELST SIGAREN GOEDE SIGAREN IN EEN BESCHAAFDE VERPAKKING lange ceel verklaringen daaronder kwam ons vol ledig inlichten. Is Modern Iiidustrialism about to deal the Art, of Music the saddest blow of its history?" Pang ! Dat klinkt nog dramatischer dan het citaat van Disraëli. Wie de Groene leest (of schrijft), weet langzamerhand dat het zoo treurig nog niet gesteld is. en bij de zonen der Yereerügde Staten zou men .zulk een tragischen twijfel zeker niet verwachten. Kees nu maar haastig verder, want het staat reeds vast dat het 't moderne industrialisme is. dat de muze zoo aan het schreien maakt. Kn waarachtig, do steller van deze advertentie is niet op zijn mondje gevallen. To blame Machinery as an Instrument of Decadence inay seem startling, but it is tcue that Machinery in the l'orm of Canned Music is elbowing Real Music out of motion picture- theatres, thus denying to the masses the cultural influence of a Fine Art." Kindelijk is de aap uit de mouw; een advertentie tegen mechanische muziek, blikjes muziek".... zeldzaam ! Dat de mechanisatie de wereld metaphysisch gezien geen stap vooruit brengt, kan best waar wezen, maar is de machine als schepping van menschelijke verbeeldingskracht meer een product van decadentie dan bijvoorbeeld muziek? Doch dit is een ernstige vraag. Maar deze hooge ernst moet dienen als plechtigheid bij het pleidooi voor ..Real inusic" inplaats van mechanische muziek. . ..in do bioscoop-theaters. O Muze ! Ik houd van die uitdrukking C'anned Music"; ze is uitstekend; ze is niet minder eervol dan de staat van busjes-sardine tegenover dien van sprot-uit-den-emmer. Maai', helaas, staat .,real music" tegenover canned music", en is mechani sche muziek minder echt dan mechanisch dag in dag uit door menschen gespeelde muziek? Bestaan ze beide uit iets anders dan de echte, eenige bestanddeelen der muziek: klank en rhythme? Je zoudt er zelf dramatisch van worden. Gelukkig komen er ook aanknoopingspunten. en wij kunnen ons geheel aansluiten bij de emphatische vraag die het centrum van deze advertentie vormt: Do you, Mr. lïeader, find the pleasure in Mechanica! Music that you do in Real Music?" Dat is tenminste eerlijk, zoo'n vraag; en ze is eerlijk te beantwoorden met: soms wel. soms niet. Waaruit, zou xijn af te leiden dat beide bestaansrecht hebben, niet ten koste van elkander, maar naast elkaar. Ken eerlijke zaak. nietwaar mijnheer Lezer, werkt zonder vleierijen. Deze adverteerders echter speculeeren op lagere gevoelens, want hoor welk argument zij in capitalen nog wel aanvoeren. Americans pay more generously for enter tainment, than any other race 011 ea-th. Are they not, then, entitled to the best?" Hier past alleen het genereuze hi-hi-hi uit een nog nieuwere wereld ! Ken millioen meter superproduction-film om dezen lach af te koopen Maar wacht nog even, deze advertentie hooft ook haar practische consequenties. If you believe that Real Music should be sa vod to the masses who attend Motion Picture Theatres, make your opinion known to the manager of your favorito theatre. Very likely hèwill appivciate your frankness for the wants to pleaso his patrons." Hot geheel is geteekend door ..The Amoricati Federation of Musicians, -comprising 110.000 professional musicians in the l'nitcd States and Canada." Pas aan het slot vinden wij dus do waarheid. Dat niet de Muze weent, het moot haar gelijk blijven hoe zij in do bioscoop gediend wordt, waar geheel andere Muzen de lakens uitdeelen, maar 110.000 professioneele muzenzonen. waarvan de slechtslon anders gedoemd zouden zijn schoonmaker of journalist te worden. Ik wist wol, dat do Muze in Amerika niet \\venen kon. Want zo is daar hoeloma:il niet. Kn waar zo is. zit zij /,oo hoog boven alle professie ouzakelijkhoid, dat hot haar gansch om hot even moet zijn, of y,ij met piano of met grammofoon gediend wordt. Mits do klanken die haar oor bereiken xuivor zijn, en nog trillend van eerlijkheid. WD.H. HELWEG&Z". ZILVERSMEDEN Anno 1753 Ons TAFELZILVER is verkrijgbaar in Ie en 2e gehalte Hollandsen gewaarborgd zilver Rijks Ie gehalte merk 934/1000 Jijn Z. Fabrieksmerk Rijks 2e gehalte merk 833/1000 fijn Z. Vraagt Uw juwelier uitsluitend tafelzilver met bovenstaand Fabrieksmerk. Amsterdam C. Telefoon 45303 Nieuwe Uitgaven J. A. Visscher. \Vral\houi. 13aarn z.j. Koning's UHgcwrij. Ik zou mij zeer vergissen in mijn veronderstel ling, wanneer de schrijver van dit boek zich in de eerste plaats wilde doen gelden als litterator. Ook uit zijn vorig werk spreekt een andere geest. Ik herinner mij zijn boek Van de arme Friesche heide"; dat is ook niet in de eerste plaats littera tuur. De auteur is predikant, en hij blijft als schrijver zijn roeping getrouw. Hij koos voor dit boek als motto men zou kunnen zeggen als tekst een bijbelwoord, dat den grooten prediker van het mededoogen kenschetst: Kri Jezus, de scharen ziende, werd innerlijk met ontferming bewogen over hen omdat zij vermoeid en verstrooid waren, gelijk schapen, die geenen herder hebben." Mededoogen is ook de grondtoon van dit boek. Mededoogen met de maatschappelijk onterfden, de hopeloos-gedeclasseerden, de paria's. Kn dat mede doogen is zuiver, laat ik dit op den voorgrond zetten. Kr is niots in van het verdachte medelijden van den béter-gesitueerde, die, hoe ver zijn ont ferming gaan mag, toch altijd iets in zijn gedachten houdt van den dankbaren Farizeeër ten opzichte van den tollenaar. In zijn werk treft niet slechts het meevoelen met, maar ook het zuivere zich in de plaats stellen van de verschooierde wezens, die hij ons beschrijft. De tijd waarin de predikanten den boventoon voerden in de litteratuur, is lang voorbij. Toen de tachtigers hun strijd begonnen tegen de rhetoriek, hadden de predikanten feitelijk al afgedaan. De voornaamste woordvoerders van dien tijd waren predikant geweest. (Busken l luet, Domela Nieuwenhuis. Allard I'ierson, Hendrik de Veer). Ken schrijvende predikant wordt in onzen tijd zelfs met eenig wantrouwen aangekeken. We zijn nu al zooveel gewoon. De vrouw van n onzer moderne predikanten, schrijft met zeer middel matig talent, maar met durf, dingen, waar een vrouw van vijftig jaar geleden zelfs niet aan dacht. Inmiddels tegenover den heer Visscher kan de litterair-willende lezer zijn wantrouwen wel afleggen. Het boek Wrakhout" mag er zijn. Het verlangen naar den Uebermensch komt er niet in tot uiting, maar wat er dan in ouderwetsche" tendenzen in naar voren wordt gebracht, voldoet aan behoorlijke artistieke cischen. Het boek bevat een groot aantal, in verhaalvorm opgezette, schetsen; allemaal behandelen ze zwakken van karakter,menschen,die in een geordende maatschap pij niet aarden kunnen, aan lager wal geraakten, stakkerds. Het is niet allemaal even goed; ia sommige karakterschetsen vervalt de schrijver in het sentimenteele, in andere is hij conventio neel, althans: daar geeft hij geen blijk van origineele waarneming. De illustraties (van den schrijver zelf) lijken mij zér geslaagd. IIKI {M A \ MID D K X D O H P