Historisch Archief 1877-1940
DE KUNSTENAARS EN
Belangrijk werk van Tho
door OTTO V Al
WANDSCHILDERINGEN
(Totaal-aanzicht van de -wandschildering van Thorn Prikker
TE Eindhoven, in het door Ir. D.
Itoosenburtj ontworpen nieuwe
kantoorgebouw der N. V. Philips'
Gloeilampenfabrieken en de N. V.
Philips' Itadio heeft onze sedert
vele jaren in Duitschland vertoevende
landgenoot Johan Thorn Prikker
eene zeer omvangrijke wandschilde
ring vervaardigd, bestaande uit veer
tien paneelen in eene totale afmeting
van niet minder dan ruim zeven meter
breedte bij eene hoogte van bijna
twintig meter.
Deze werd geplaatst in de groote
middenhal van het gebouw, waar veel
licht is en waarin men, evenals van
de vier daaromheen opgetrokken
gylerijen, hot geheel goed kan overzien.
De ontwerper koos zich als zinrijk
motief de uitbeelding van het spreken,
hooren en zien. Doch tusschen sproken,
hooron en zien (praten, luisteren en
kijken) is een groot verschil want het
kan evenzeer oppervlakkig geschieden
als diep vo-n aard zijn. De/e beide,
zeer uiteetilooperide facetten weiden
door Prikker in expiessionislischon
trant weergegeven: in het bovenste
groote paneel het spreken; in het
middenste het hooren en in het onder
ste! het zien, zooals dit op tweeërlei
wijze beleefd wordt en eerst dooi'de
aanraking van het hoogere geestelijk
bewustworderi tot bezieling wordt
gewekt, waarbij dit laatste door een
engel-figuur wordt vel beeld.
Hij gaf dus drie variaties van een
zelfde thema: in het bovenste en
onderste paneel zijn de gestalten naar
rechts, in het middenste paneel naar
links gekoerd en juist in dit rythmisch
herhalen van een welhaast gelijkvormig
motief kan men van een zeker muzikaal
versieren spreken, waartoe mede ue
hoekige, kristal-acht ige vormen der
rand- en overige vlakvullingeii het
hunne bijdragen.
De kleuren zijn sober gehouden,
meerendeels is de toekoning met
zwarte lijnen godaan terwijl een soort
dof steenrood ovorhoorscht. lu
hool'dza:;k werd voorts geel en blauw ge
bezigd, terwijl het totaal hier en daar
door wat bladgoud is verlevendigd.
l'it de verte be/.ien maakt de
schildering een korreligen,
gobelinachtigen indruk, ook is er iets in. dat
veeleer op zijn plaats zou zijn in een
kathedraal dan wel in een
kantoorgebouw doch dat
neemt niet weg, dat, juist
door de groote lijnen van
het geheele werkstuk en de
grootsche gedachte welke
daarin schuil gaat on tut
uitdrukking wordt gebracht,
de beteokenis der
arbeidsi'uimto, waarin het geplaatst
werd als hot wan; op hooger
plan wordt getild, ook al
moet men e ven wennen aan
het geraas der schrijfma
chines e. d. welke aldaar
met twintigtallen tegelijk
worden aangeslagen, terwijl
het geklingel der belletjes
bij het eindigen der regels
doet denken aan dat wat
men in sommige kerken
hoort. . . . Doch het zakelijk
dicteereii in de dictaphone's
doet alras ook deze indruk
wijken en men is ineens
weer bij Philips te
gast !. . . .
Jlet is wel jammer dat
Prikker hier geen
frescotechniek toepaste. Tegen het
in eigen werkplaats beschil
deren van op houten ramen
gespannen linnen paneelen,
hot later in eigenlijke be
stemming samenvoegen der
onderdeelen en met vlakke
banden (welke de naden be
dekken) tegen den wand
bevestigen zou uit zuivel'
decoratief beginsel eenig be
zwaar kunnen worden aan
gevoerd, daargelaten dat het
minder logisch kan heden,
\vaut rr is immers niet die
ideale, eenheid bereikt welke
men mag verlangen. Stelt
:n*-n er hl er deze l M-de n kingen
el' zijde dan komt men
, ot het inzicht dat niet
alleen door do enorme afme
tingen van deze schildering
maar veeleer Joop de diepe
geestelijke waarden, welke
daarin tot uitdrukking werden
fvbracht, hot lotaal iets
onaantastbaars heeft, dat men meer kan aan
voelen dan wel omschrijven, zoodat
men ook do minder beginselvaste
hoedanigheden evenals de zwakke
plekken (zoo is het mij persoonlijk
niet duidelijk waarom Prikkel' bijv.
de kleedij wel mot kleuren invult en
enkele koppen geheel blank laat,
waardoor in het geheel iets ouaf's
bleef. . . .) aanvaardt omdat In't geheel
o/,s- zooihrniy, geboren uit de overrijke
fantasie van oen waai acht ig oorspron
kelijk kunstenaar, eene bezielde on
levendige vormenspraak vertoont, niet
altijd oven sterk misschien (handen
on voeten !) maar toch steeds vol
innigheid on zuiverheid van lijn en
kleur waarbij do uiterlijke verschijning
steeds middel bleef lot het raken van
dieper liggende accenten.
In de Vossisehe /eitung'' las ik
destijds in eene beoordeeling \ au
Prikkers' kunst hel volgende: ......
dieser Mann ist im Instinkt \\ic ein
(iothiker mul isl zugleich doch einer
der Modornslen" ! Het klinkt
eeiiigermato paradoxaal on toch is het zoo.
Er loeft iets groots in
hem, ietsgeweldigs.. .
Dat is misschien do
roden dat men hem
in Duitschland eerder
belangrijke opdrach
ten toevertrouwde dg n
in Holland. Men weet
dat hom met vier
andere kunslena? 011:
Sluyters. Jiichtcrs,
Luns en Ifoogerw;iard
in J 91U opdracht werd
verstrekt een ontwerp
te vervaardigen voor
eene wandschildering
in het Kotterdamsche
-Raadhuis. Zijn ont
werp: ,,Do Arbeid"
werd echter, evenals
al do andere inzendin
gen niet uitgevoerd.
Hot is eigenlijk maar
goed ook. want in hot
kara,kterlooze gebouw
(waarvoor .Herlago niet
in aanmerking mocht
komen en de Hazol's
en. Kromhout's fraaie
ontworpen terzijde
werden gelogd) zou
Prikker's werk voor
zeker sterk misphu.lst
geweest zijn!
Jlet feit dat hij
thans in de gelegen
heid word gesteld ook
in Holland oen belang
rijke opdracht te ver
vullen stemt tot dank
baarheid. Jlet eert
niet alleen den kun
stenaar maar ook
de kunstzinnige opdrachtgeefster, il
oasn: de Directie der Philips Fabrie
ken!....
Bijzonder fraai zijn ook de door dei
glasscliildor Joefi A'/ro/f* verv.'iar
digdo hoogo vensters in gebrand glas
waarin hij het moeizaam worst elei
van den geest met do stof hooft gosym
boliseord in oen cvclus van twe
Detail gla>
van Jo
,Het Zien". Detail van de