Fte Groene J>CxVVccKbIad voor Nederland Alle Buitenlandsche Spoorwegbiljetten I. V. B. OAMRAK 46 ONDER HOOFDREDACTIE VAN A. C. JOSEPHUS JITTA Redacteuren: L. J. JORDAAN, F. G. SCHELTEMA EN M. KANN. Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333, AMSTERDAM C. Niet te overtretteif OPGERICHT IN 1877 No. 2754 ZATERDAG 15 M^ART 1930 Het publiek betaalt de rekening HET is een oud verschijnsel, dat degenen, die een bepaald artikel vervaardigen, de markt van dat artikel trachten te beheerschen en de productie beperken, teneinde de prijzen op peil te houden. De Middeleeuwsche gilden hebben naast tal van sociale maatregelen, die men thans nog dient te prijzen, ook maatregelen genomen om het bedrijf ? te verstaan in den zin van alle onder nemers en arbeiders, die een bepaald beroep uit oefenen ? te beperken en de prijzen hoog te houden. Een ander sprekend voorbeeld uit de geschiedenis s de kruidnagelpolitiek der Oost-Indische Compag nie. De productie van kruidnagelen werd beperkt tot het minimum, waarmede men hooge winsten kón maken. Zelfs werd met geweld een deel van den oogst vernield, ten einde den voorraad niet zoo groot te laten worden, dat de prijzen te veel gedrukt zouden worden. De kunstmatige beperking van don krentenoogst in Griekenland en de koffievalorisatie in San Paulo zijn voorbeelden van hetzelfde verschijnsel uit een periode, die nog niet ver achter ons ligt. Herhaaldelijk zijn dergelijke maatregelen van overheidswege gesanctionncerd. !*« In beginsel kan men er dan ook geen bezwaar tegen maken. Niemand kan verlangen, dat de producenten van een bepaald artikel, zoozeer van het algemeen belang boven hun eigen belang ver vuld zullen zijn, dat zij de markt overvoeren, met het gevolg, dat de prijzen van een zoo overvloedig voorhanden product wel moeten dalen, misschien zelfs beneden de productiekosten. Aan den anderen kant bestaat ontegenzeggelijk het govaar, dat producenten, die van nature of door dwang een monopolie hebben weten te verwerven, de prijzen kunstmatig opdrijven, door met opzet veel minder op de markt te brengen, dan gevraagd wordt. Het is aannemelijk, dat in een dergelijk bedrijf een loonende productie mogelijk is, zoowel op oen hoog, als op een laag prijsniveau. Het is zeer goed mogelijk, dat een trambedrijf met oen tarief van 15 cent per rit en een beperkt aantal ritten, dezelfde winst zou maken, als met een tarief van 10 cent en een grooter aantal ritten. Het ligt voor de hand, dat een particulier ondernemer, die de tram exploiteert, het eerste systeem zal verkiezen, omdat in dat geval zijn risico minder groot is. Hij kan met een kleiner kapitaal en minder personeel volstaan. De overheid, die een dergelijk bedrijf exploiteert, zal echter het tweede systeem verkiezen, omdat zij in de eerste plaats let op de belaugeii van het publiek. In den laatsten tijd leest men herhaaldelijk, dat de producenten van bepaalde artikelen zich ver eenigen en in onderling overleg besluiten tot res trictie" over te gaan. Dat is een mooi woord om aan te geven, dat men de productie zal beperken, ten einde de prijzen op peil te houden. De onmid dellijke aanleiding tot die samenwerking is do malaise, die de koopkracht van het publiek heeft verminderd, de handelaars en producenten met groote voorraden laat zitten en de prijzen aanzien lijk doet dalen. Het indexcijfer van de groothandelsprijzen van de Engelsche Economist is in n jaar gedaald van 84,0 tot 76,9 en hetzelfde indexcijfer van ons Centraal Bureau voor de Statistiek van 94,2 tot 84,5. Zonder op volledigheid aanspraak te durven maken, vermeld ik, dat internationale samenwerking om de productie te beperken tot stand is gekomen onder een aantal producenten van de volgende artikelen: petroleum, koper, staal, aluminium, steenkolen, cement, kunstzijde, margarine,linoleum, kurk, lucifers, films en electrische apparaten. Nog geen twee jaar geleden heeft Mr. A. Philips, commissaris en oud-directeur van de Koninklijke Petroleum, op een vergadering van de Vereeniging voor Staathuishoudkunde en Statistiek opgemerkt, dat het heel lang zou duren, voordat de groote petroleumconcerns tot samenwerking zouden ko men. Doch reeds eenigo maanden geleden hield do president-directeur van de Koninklijke. Dr. H. Deterding, op een internationaal potroleurncongres een warm pleidooi voor wat hij ..coöperatieve asso ciatie" noemde. Hij achtte het wonschelijk on mogelijk, dat de groote pctroleumproduc.i.'iten tot overleg zoudon komen, ton einde de productie van petroleum te beperken. Zelfs onze Indische producenten, die in dat wonderbaarlijke land, waar de oogsten tolken jare overvloediger worden, tot dusverre nog niet van oonigo restrictie hebben willen hooren, beginnen de koppen bij elkaar te stoken oni de productie te beperken. Eenigo jaren geleden weigerden onze rubberproducenten mee te doen aan het Stevensonscheme tot beperking van do productie, doch thans lijken zij geneigd toe te treden tot do inter nationale regeling, om doritap gedurende dcinaiiud Mei stop te zotten. Onze Indische producenten van thee zullen, naar het gerucht luidt do productie mot 10 pCt. verminderen. Do productie van tin zal tot hot gemiddelde van do laatste jaren worden beperkt. Aan deze laatste restrictie hoeft hot Indische gouvernement. <lat in dat bedrijf een over wegendon invloed heeft, zijn zegen gegeven. Alloen de producenten van suiker weigeren tof dusverre nog hardnekkig aan oen internationale beperking van do productie moe te doen. omdat zij op goode gronden volhouden, dat hun product de laagste productiekosten hooft van do geheele wereld. Hier te lande bobben do bollenkweekors besloten het terrein, dat mot hyacinthen beplant zal worden, te verminderen. En zelfs is hot pleit gevoerd voor oen op onderling overleg gebaseerde beperking van don bouw van aardappelen. Wie deze, voor oen belangrijk deel internationale trustvorming uitsluitend uit hot oogpunt van het algemeen belang bekijkt, moot erkennen, dal deze samenwerking dor producenten, ook voor hot publiek, belangrijke voordoelen kan opleveren. Het gevolg van dat overleg kan zijn on is ook dikwijls, dat de productie! op moor ratiorieele wijze wordt gevoerd, mot andere' woorden, dat dezelfde productie mot minder kosten on moeite, wordt verkregen. Het is voor een buitenstaander en zelfs voor heel veel ingewijden echtoriiiterstmooilijk.degreris aan te geven, waarboven door oen al te ingrijpende beperking der productie, hot algemeen belang meer wordt geschaad dan gediend. Do verandering in do prijzen is niet altijd een juiste maatstaf. De prijzen worden door tal van factoren, waarop de producenten geen invloed kunnen uitoefenen, beïnvloed. En het prijsver schil kan zoo gering zijn. dat hot publiek er zich nauwelijks rekenschap van geeft. INHOUD : 1. Mr. A.C. jo'ephus JittaxHrf publiek betaalt 4e tekening^ 2 Dr. Jan Uomel'n, Mustaf a Kemal. 3 yrihl Braakensiek, Verblijfkosten Eerste Kamerleden. Mr. Hi <$it<\ay, Freud en het Cultuurprobleem'.-! '?- 4. M. lis Stoke, : Gêlege-hMldS' leveranties. Constarrt , van Wessem, Muziek, -t?^5j Pfofr Dr. W. Martin, Remtjrandtpostzegels. L J. (Jprilaiafi. -Hef presidium der Reichsbank. 6. Dr. W. vanj ftavésteyn:. lunder of . . . 7.' Dr. Jac. P. Thijsse, De. ^!<eifnlfn , Bl Mr. Frans Coencn., 'Kroniek-, _. ...^..,._, . van beteekenis. dfto van Tussenbroek. Onf 'Iiiterièur 1. A Plasschaert, Scrtilttcrkunstkroniek.?;l2 MC (-k ' . Rosa /Vlaniia, ~VrouVtei\ ? ~ T ?" '? '? Scholte, Dramatische ' K.ro'rÖ'ek. 13. L. ). jofdiajui &ioscopy. 14 C. K , _Beurss_piegel. 15. C.-A Henr.il; 13. L. ). Jof .. ?;. is. c.< Schacht exit. lö, Prnf Dr. J. Prinsen. Boekbespreking', 17. Charivarius, Schopenhaucr's aphorismen.-.?H: Gebaar, Haagsche Kunst. 18. Lou Licluveld, Nieuwe''' pralen.Nieuwe Zakelijkheid. 19 Uil het Kladschrïft van Jantje. . Alida Zevenriuom's Croquanle croquelje.i Molis Sloke, Vers. 20 Letter-raadsel. Cel 2, Telefoon. \ Bijvoegsel: Joh. liraakensiek, Ajax en Blauw Wit beide kampioen. . : i Hot ziet er op hot oogonblik niet naar uit, dat do wenseh, om a'llo bedrijven te ^oeialiseoren, spoedig in vervulling zal gaan. Men zal in hoofd zaak do beproefde vrije concurrentie, als oen prikkel tot do moest doeltreffende productie, moeten handhaven. Xog gevaarlijker, dan to,. te geven aan don drang tot. socia.lisa.1ii'. ware het echter, blind to zijn voor do govare;! die <le al Ie innige samen werking der producenten voor hot algemeen belang kan opleveren. Slagen de producenten van een of and ei' art i kol er in. de markt te heheerschen. dan zal het publiek do rekening van deze maar al te goed geslaagde ..efficiency" moeten betalen. Hier rijst dus voor de overheid oen nieuwe on uiterst moeilijke functie: controle uit to oefenen op do producenten, ten .einde na te gaan. of zij do prijzen niet te hoog opvoefen. De overheid zal daarbij wel over geen andere middelen de beschik king krijgen, dan do bevoegdheid om een onder zoek in te stellen on hot recht om de verkregen. resultaten to openbaren. Waarschijnlijk zal de overheid weinig lust gevoelen, zich op dat dooruigo pad te begeven. >laar het is do vraag, of de loop der crebeurf enisson haar daartoe niet zal dwingen. liet zou mij niet verwonderen, dal zoowol do voorstanders van ??socialisatie, .als de aanhangers van de leer der staatsonthouding in dat geval zullen /,( u^cn: het loopt juist, zooals wij het voorspeld hebbén. : " ''? De voorstanders van (j so(;ialisa,1 ie zullen /eggen: hot is wol niet precies socialisatie, in den vorm als wij voorspeld hebben< maar de meest kenmerkende eigenschap heeft dit nieuwe stelsel mot socialisatie gemeen; ,do vontrple. lx in liaiulcn vü)t de orcritfi'l. Do aanhangers van do loer dor staatsonthouding zullen daartegenovor opmerken: het ga:it precies, zooals wij het voorspeld hebbon; do overheid moet dn productie aan Je particuliere prodiin'ii/i'n over laten. En do politici zullen nog steeds don ouden principieeleu strijd over den boston vorm van pro ductie voortzetten. A. (.'. JOSEPHUS JITTA