No. 2754 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 15 MAART 1930 ?? ?? s-, i BIOSGOPY door L. J. Jordaan J. C. MOL WAARACHTIG wanneer ik per grap betaald werd, zou ik de cineasten in eere houden. Zij verte genwoordigen een uiterst kleine min derheid en er behoort niet veel doods verachting toe, hen te attaqueeren. Bovendien zijn zij dermate belachelijk dat uit n enkel exemplaar een ge middeld weekloon valt te halen. Maar ik moet bekennen, dat ik met den cineast J. C. Mol geen raad zou weten. Hij mist ten eenenmale die gerenommeerde ijdelheid en blaaskakerij, welke den subliemen eenvoud van het overige menschdom zoo voordeelig doen uitkomen. Wanneer ge hem bezoekt in zijn ateliers aan het Haarlemsche Spaarne, wordt ge ontvangen door een lange me neer in een witte doktersjas. En als hij u in goed Noord-Hollandsch met enkele eenvoudig? woorden welkom heet, laat gij vanzelf alle gedachten aan rythmisch en visueel dynamis me varen. Een behoorlijk ingericht modern kantoor herinnert u eraan, dat gij een filmfabriek bezoekt tout court. Een fabriek van bedrukt celluloid, zoo ge wilt, gelijk er fabrie ken van bedrukte katoentjes en an dere stoffen zijn. Er valt dan ook, helaas, niets te gewagen van pikante ontmoetingen met bekoorlijke film stars en enorme acteurs men be reikt de ateliers zonder belangwekken der verschijning tegen te komen, dan een enkele eveneens wit-gejaste assistent. En zoo zit ik dan in de werkplaats tegenover den heer Mol en ik moet bekennen, dat ik liever tien celebriteiten interview, dan dezen bescheiden cineast. Of moet ik terwille van den eenvoud zeggen: film regisseur? Want, gelijk bekend, re gisseert de heer Mol met veel talent microben en kristallen, zooals Ivens «BNERAAL AGENTEN VOOR heipalen en baggermolens,,regisseert". Daar zitten wij dan, temidden van camera's, dynamo's, motoren, Haldorson-lampen en planten en de heele verschijning van Mol drukt in beleefde termen de vraag uit: ,,Tja wat wilt u eigenlijk?" Wat ik eigenlijk wil? Wel, eens kennismaken met de zeer aparte figuur uit onze Nederlandsche film wereld, die Mol is. Met den man, die ombekommerd het geheimzinnig grensgebied tusschen kunst en weten schap exploreert - die het begrip artisticiteit, schuw uit den weg gaat, maar wiens ..Kristallen" film het succes vormde der Parijsche avant garde programma's - die zegt, niet kunsl niets te maken te hebben. maar die in enkele bloemenfilms won deren van schoonheid wrochtte. Dit alles overweeg ik, alsmede de moeilijkheid, om iemand deze dingen op delicate wijze in z'n gezicht te zeggen . . . .als ik plotseling word opgeschrikt doov het snorren van een Haldorsonlamp en het halfduister van het laboratorium door een feilen lichtschijn gedurende enkele seconden wordt verdreven. Tegelijk ratelt het appa raat aan een der camera's verbonden ... .en stilte en schemer hernemen hun rechten. Is u geschrokken?" vraagt de heer Mol lachend. ,,Ja, ik had u behooren te waarschuwen de came ra's, die u hier ziet opgesteld nemen op geregelde'tijden op hun eigen'houtje opnamen. Deze hier, die u zoo pas aan"het schrikken maakte registreert den groei van een paar hyacinthen, zooals u ziet. Zij is door een draad'met dat was een aardig werk, waarin ik veel pleizier had. Eigenlijk heb ik het gemaakt, als een soort ontspannings film, om de dikwijls wat zware kost van mijn kristallen- en microcinematografische films door wat lichtere en amusantere af te wisselen. Ten slotto vormt zij ook alweer een onderdeel van een grooten cyclus als zoovele andere projecten een werk van jaren en waarvan het zeer de vraag is, of ik ei hot eind van zal beleven. Waarom? Wel de kosten ! Het zijn allemaal liefhebbci ijen. die erg in de papieren loopeti. Zoo ben ik al een paar jaar bezig aan de ..wonderen van een waterdroppel" en ligt er een geheel gereed plan klaar, in .samenwerking met uw medewerker Dr. J. P. Thijsso geconcipieerd, voor het zoctwater-leven." Verder staat de Plantenbeweging" gelijk u ziet op stapel en zou ik dolgraag de mieren eens voor de lens nemen. . . . maar, zooals ik zei, wie zal dat beleven on betalen. . . . " ,,Maar neem me niet kwalijk.... ,,ik zoek verbaasd naar mijn woorden" .... is er.... hm.... dan geen enkele instantie, die 'dezen arbeid steunt? Ik dacht toch, dat werk van een der gelijke onaangevochten wetenschap pelijke beteekenis zeker op officieele belangstelling aanspraak mocht ma ken l" f"]*,,Doet het ook" zegt de heer Mol, ,,maar voorloopig is die belangstelling vrijwel platonisch. Wij zijn bij ons nu eenmaal niet erg voorlijk met^die dingen. In Duitschland stimuleert men de toepassing va,n onderwijsfilms door een belangrijke reductie in de Lampen- installatie AM ATEU K-K IMO-tlITK l'STIIV 0 FOTO-SCHAAP & Co SPUI 8 AMSTERDAM die klok verbonden en maakt per uur n opname, dat wil zeggen 6 nieter film per maand ! Zij is mijn luiste assistente. Die daar werkt ijveriger aan het opnemen van narcissen en maakt een beeld om de vijf minuten. Zoo hoop ik een groote aaneengesloten film tot stand te brengen over plantenbeweging." Dat zal een poosje duren "waag ik op te merken. ..Tien jaar ongeveer", zegt de heer Mol glimlachend. ,.Maar ja ?? u weet, de film springt nu eenmaal raar met ons begrip ,,tijd" om...." Inderdaad ik herinuer mij, in dit verband zeer duidelijk Mol's inte ressante werk: De tijd in de film" een voortreffe lijke documentatie van de wonderen, die de ver traagde en versnelde film aan ons heeft geopen baard. Ken zinspeling ia die richting doet Mol op merken: ,,U hebt gelijk vermakelijkheidsbelasting. Hier telt een stad als Amsterdam tornauwenood enkele schoolbioscoopen. Toch heb ik wel een paar interes sante films in samenwerking met de officieele wetenschap gemaakt. Zoo bijv. een film over de allergische ziekten met Prof. Storm van Leeuwen, een film over kankorbostrijding met Prof. van C'alcar en voor Volksgezondheid een film over het voorkomen van diphterie. Ten slotte de chirurgische operatiefilms, waarvan ik enkele vertoonbare ge deelten voor de Filmliga draaide. Maar al het andere is liefhebberij en filmen is nu eenmaal een vertikt dure liefhebberij. Vooral wanneer je, zooals in mijn geval, je eigen ingenieur, technicus en mechanicieii moet. wezen. Ziet u die apparaten daar bij die planten? Dat zijn zgn. Zeitraffor" /.ij ooneentreeren het gebeuren van maan den in enkele minuten. Dat toestel in den hoek momenteel buiten werking is een Zeitlupe,'1 het Tulpen analyseert een beweging in fracties van 150 beelden per seconde. Sinds eenigen tijd beginnen die apparaten, of tenminste de belangrijkste onder deelen in den handel verkrijgbaar te zijn. Toen ik begon, moest ik /.e zelf bedenken on eonstrueeren . . " ,.Ik dacht dat voor privéwerk alles in den handel was" meen ik. Alleen voorzoover de speelfilm het noodig heeft. De rest, bestaat nog niet. Hier ziet u een microscoop niet waar, waardoor u kristalvorming kunt gadeslaa,n daar staal er een waar u het bedrijf van pantoffeldiertjos kunt bekijken.... en ginds aan den wand hangt een projestiescherm, waarop straks al dal gedoe vertoond kan worden. Welnu ik verzeker u. dat tusscbrn die twee uitersten een lange weg van ploeteren, piekeren, verzinnen en be helpen ligt !" ,,1'jti nu nog even over uw artis tieke productie" zeg ik tenslotte. Niets van bekend !'' houdt Mol koppig vol. ..Nou ja uw liefhebberij dan. Waarom doet u dat eigenlijk. terwijl u de handen reeds vol heeft met het vervaardigen van gobruiks"films. Wat drijft u er in vredesnaam toe... . " Wat mij ei' toe drijft?" roept, de nuchtere Noord-Hollander uit in vuur vakend. ..Waf mij er toe drijft? Kijk eens naar die kristallen, daar onder 'T-t microscoop -- hebt u ooit zoo iets moois gezien? Kn die pantoffeld/°'i'tjes. . . . is dat geen wonder in kleur en beweging on .... en . . . . " En de heer Mol houdt een wel sprekende rede. die ik lekker niet verklap, want de hemel beware mij, dat ik iemand tegen zijn wil tot kuns tenaar zou bombardooren. -Maai' als u ij iu de projectio.kamei' zitten en een film proefdraait over het openbloeien van de zonnebloem en ik den heer Mol /.ie redeneeren, en passen, en oomponeoren en woei' uit elkaar halen en weer opnieuw samenvoegen en als ik dan denk aan hot gelijksoortige geniartel. dat ik heb bijgewoond op Ivens' atelier.... dan prevel ik stilletjes voor mij hoen Pudowkin's evangelie: ..('irundlago der Kino-kunst ist die Montage !" Jf Dat blijft echter tusschen u en mij. lezer; de heer Mol immers is een ver standig en respectabel ma.n, al is hij een cineast en toegewijd lid der Filmliga. """^Wfint dat is werkelijk het oenigo, «*at op hem aan te merken valt. . . ,