DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 22 MAART 1930 No. WENSGHT EEN VILLA? Koop er dan een, die in werkelijkheid een VILLA is m. prachtkamers: beneden 2 van 4x5J M. en spreekk., bov. 3 groote slaapk. en badk. met zolder. Modern comfort en 400 M2, tuin aan prachtlaan. Kooppr. f 8750.?. Plattegrond en foto's verstr. Architecten tour. H. ZUURB1ER, Boschlaan 9, Tel. 27, Doorn. Dramatische Kroniek door Henrik Scholte Sliaw's , ,Appl<-cart" (I»e Keizer ?van A merika) Itotterda msch Hofstadtooneel. HET verhaal gaat, dat een beeldschoone dame den (thans 73-jarigen) Shaw eens lang geleden, uit de diepste overtuiging van haar ladylike h^rt voorstelde om te samen het ,,ideale kind" voort te brengen, dat zijn hersens zou hebben en haar .schoonheid, en dat Shaw daarop even ernstig ?onthutst overwoog: But it might inherit. . . . my looks and your brains? I" De eugenisten van het tooneel en dan bizonder ?die in Berlijn, want in ons land is het stuk in zijn verduitschen vorm tot dusverre onverwacht gun stig ontvangen schijnen zijn laatste geestes kind wel daarop aan te zien. Want ik heb naar aanleiding van de Reinhardt-opvoering, die het scherp parodieerde en van de licht-geschreven tusschenacte geen woord van Shaw overliet, (ik vraag mij dan ook een beetje beduusd af, welke text wij voorgezet kregen), ik heb dan naar aan leiding van die Berlijnsche bewerking letterlijk het volgende oordeel gelezen, en zulks van zeer bevoegde hand: het stuk is onschoon, want het toont ons een senielen Shaw met traditioneele herhalingen, een moppenserie dus met even bor stelige baarden als de man zelf; en het is ge schreven zonder hersens, want zijn charge is stupide, onmogelijk en niet heel belangrijk. Dezulken waren vermoedelijk democraten. Doch arme democratie, die om redenen van staat dit hekelspel niet durft doorstaan ! Tokkelend op een zeere snaar in het moderne staatsrecht, rakend .aan die, aan elke constitutioneele monarchie inhaerente, wrijvingsmarge tusschen de laatste koninklijke prerogatieven en ten top gedreven parlementarisme, die strikt juridisch door geen ,,conventions" uit de wereld geholpen wordt, stelt Shaw eenvoudig de steeds voor de hand liggende hypothese: stel dat een koning een per soonlijkheid wil zijn en geen symbolisch ornament op de pijlers van den staat, welke weg staat hem d.an open? Alle wegen voeren ad absurdum, alle vragen blijven onbeantwoord. En het zijn tenslotte dezelfde vragen, die den koning tot een staat van welwetende berusting, den eersten minister Proteus, premier, omdat hij voor niets anders deugt", tot zijn hysterisch scène-maken drijven. De ministerraad van het eerste bedrijf kan niet opzij geschoven worden met de opmerking, dat ,,in een geordende staat" oen zoodanige zotte ?charge op menschelijke kleinhedon onreëel is. Met de gave van een helderzienden fantast heeft Shaw toch de essentialia van het heden den bitteren lachspiegel voorgehouden. Zijn toekomstbeeld" is eenvoudig het projectie-doek, de .,close-up" van het miserabele heden. Ook de Kerenskministers der Russische film zijn niet zoo gansch onmogelijk, dat wij er niet met een schuwen oogopslag verwantschap met ons Westen aan herkennen. En het is wel zeker dat Shaw hier bezig -was een stuk te schrijven, dat hij in vroegere dagen stellig tot de unpleasant plays" gerekend zou hebben. Smalfilm-Amateur-Kinematografie onder Kino-technische leiding van Joris Ivens Vraagt brochures en demonstraties C&PI 115 KALVERSTRAAT Amsterdam C. BI] CAPI vakkundige raad an voorlichting. Het is slechts jammer, dat de (eenigszins pijn lijke, doch hooge) verwachtingen der eerste acte in het verdere beloop niet beantwoord worden. Geïncrimineerden mogen nu terstond komen met het argument van Shavv's aftakeling, zoo al dit stuk zich niet op de aanvankelijke hoogte kon handhaven, dan ligt dat minder aan 's mans jaren dan aan de beperkte waarde van Shaw zelf, al heeft hij die in oudere stukken wel eens handiger weten te maskeeren. Shaw 's werk wortelt tenslotte in de (first class) journalistiek: zie eenerzijds hoe oudere problemen", belegener werk, aan verschheid heeft ingeboet, en zie anderzijds hoe dagblad publicisten en andere beredderaars van actueele nooden menigmaal die tournure hebben. . . . waarvan Shaw benijden kan, dat hij het niet zoo schreef ! Shaw is nu eenmaal een arme superjournalist, die nooit een letter voor de eeuwigheid zal schrijven, maar wiens laatste stuk altijd zal ruiken naar de drukinkt van het avondblad van heden. En natuurlijk mist dan ook dit stuk iedere overtuiging. Het wil niet kiezen. Omdat Shaw onlangs op een congres verklaarde, dat hij thans nog overtuigd socialist was maar op 75-jarigeii leeftijd oer-conservatief zou zijn (wat hij dan waarschijn lijk evenmin is als thans, of ooit, socialist) en omdat hij inderdaad dit hoofdartikel" publiceerde op een tijdstip, waar achter op de fotopagina Mussolini U toeschreeuwt, heeft men met zijn salonfascisme te koop geloopen. Maar de dictatuur heeft Shaw in de eerste acte de scherpe punt afgebeten in die prachtige charge op den machtsposeur der arbeiderspartij, Bill Boanerges, zoo uit de schoenen van Stenhuis opgerezen. Het stuk mist daardoor wat de altijd nog te laag aangeslagen Dictateur" van Jules Romains, klein-ethisch van formaat wellicht, maar waarachtig overtuigd, zoo boeiend maakte : tegen over een intelligenten, urbaan begrijpendon koning een gelijkwaardige antipode. Shaw 's koning Magnus krijgt in elke acte (want ook in het charmante tusschenspel) een ultimatum voorgelegd. Maat hot pleit tegen den koning (en tegen de ultimata) dat hij zich er noch voor buigt, noch ze met het gebaar des absoluten verscheurt, doch eenvoudig ....overweegt. Als koning van dit fantastisch Ultimatum Thule liet hij (en liet Shaw) een gouden kans voorbij gaan, toen hij de gedachte om af te treden en van onderop" in de politiek te gaan on dan zeker als de begaafdste man in het rijk (voor de eerste maal realiter) de macht aan zich te trekken, eenvoudig inschoof als de pointe" voor de grap" des premiers: Dan wurdt er niet geabdiceerd !" Hier lag het begin voor oen waar achtig stuk: eerst als de koning had doorgezet, zou het koningsprobleem dwingend aan de orde gesteld zijn. Maar het ging Shaw als .Boanerges, toen de koning hem vroeg: weet Gij dan oen andere oplossing?" En hij uit hot veld geslagen door de kern van de zaak, moest antwoorden: Dat weet ik zoo niet. Op het oogenblik valt mij niets in." Shaw viel in deze derde acte, rondom eenige niet-uitgewerkto en uit de eerste acte overgoschoten notities geschreven, ook niets anders in dan de van ouds bekende en dan inderdaad oudbakken venijnigheden op Britten, Schotten en Ameri kanen, en op wat meer ter tafel wordt gebracht. Dat aanbod van den keizerskroon van Wallstreet (wolk een model" had Buziau daarvan kunnen maken l ) is trouwens ook slechts als toevallig a-gnment behandeld en niet in het fond van het stuk benut. Wij danken er alleen den minder ge lukkigen titel a'in, omdat hot spreekwoord van den omgekieperdeii a;>pleoart" niet opga-it, om het Engolsch en om Sluw zelf niet. Deze derde acte doubleert tenslotte do eerste en daar zij er niets aan toevoegt, verzwakt zij. Het is aan van der Lugt's regie te danken, dat wij niet alleen naar dit volgepiato .stukl uisterden, maar ook keken. Het voortreffelijk ensemble, dat hij verkroeg, maakt het oimoodig, de kwali teiten der verschillende spelers te beoordeelen, al stond ongetwijfeld de beteuterde bullebak van Piet .Bron even ver boven hot gemiddelde als enkele zwakke broeders uit het toch reeds in vele opzichten zwak staande kabinet eronder. (Doch juist hierom had ik deze ..overvolle dordeklascoupé" in wol wat fantastische!' gala uitgedost willen zien). Kon woord van hulde- echter atm de miso-en-scèno. voor zoover dit do eerste en vooral de slotaete betrof. In deze laatste lag die ondefini eerbaar koninklijke atmosfeer van ...Majesteit" on ..Wereldvrede", die ook de/e toekom-,tstaat Makelaar J. D. R.Nienaber maand: JVO/VWGG/OS fe»V. met zijn vereenvoudigde etiquette behouden had. Het intermezzo was daarmee niet in toon, want dit weliswaar elegante boudoir kon de gedachte aan een met nieuwe zakelijkheid toogeruste bad kamer niet verdrijven. Nu kwam dit intermezzo over het geheel niet al te best uit den vorm, want Annie van Ees, te zelfgenoegzaam paradeerend en te luid, wist niet dat onderscheid te trekken, dat eeiierzijds Madame de Pompadour van Madame Dubarry, maar ander zijds ook Madame Dubarry scheidt van het hupsche minnaresje, waarop echte!' de aandacht des konings nimmer gevallen zou zijn. De paleissfeer on zij woont nu eenmaal naar den nieuwen trant óók in het paleis was in dit bedrijf zoek. Alles ware hier geoorloofd, overmoed en parodie bij Reinhardt parodieert deze Orinthia immers elk woord des konings. . . . op de piano! maar geen scène uit een zooveel bescheidener Sacha Guitry ! Cor van der Lugt tenslotte, als de koninklijke drager van dit stuk, had zeer veel goeds. Achter het masker van een ironischen Napoleon III school hier het juiste geestelijk overwicht en tegelijk het doelloos pareeren der aan hem gestelde cischen. Een enkele maal had men wellicht een scherper in nerlijk markeeren van den afstand verwacht, dat bv. Laseur's koning uit den Dictator" zoo kenmerkte, maar tenslotte is deze rol dan toch ook weifelender geschreven. En wie weet hoe koningen zullen zijn, over honderd jaar ! In deze eene rol, waar Shaw niet tegenin schreef, ligtde bovenbouw nu eenmaal , niet voor de hand. En tenslotte, welke onze aanmerkingen ook mogen zijn, deze voorstelling stond toch en door stuk en door spel op een hoogte, waarop men eindelijk het begrip tooneel weer eens ernstig kon nomen en zonder een sülzwijgeiid-voorafgaande concessie, naar zijn integrale waarde beoordeelen. Bij een Kalender Holland West-Afrikalijn Vandaag heb ik sinds jaren weer een kalender in mijn werkkamer gehangen, groot er dan andere, maar minder opvallend tegen de witte wand. Het is de; uitstekende reproductie; van een kaart van West-Ai'rika, die ,Ian Blaeu in hot midden van do 17de eeuw getookond hooft, oen kaart in milde. lichte kleuren, mot. grenslijnen als zeeslangen, oen equator als oen regenboog en oen keoi'kring van glinsterend goud. Een kaart waarop de galjoten dansen over do blanke zee, waar tusschon do vrooli.jko heuvelrijen olifanten weiden, en op het embleem van deze Nigritarum regio" leeuwen, olifanten on apen naast kostelijke ivoordragende mooieti en moorinnon staan, zooals de mijls-distantio door meer minnen on door apen Wordt gemeten in de andere hoek. Hot is een kostelijke kaart, die mij herinnert aan dat kostelijke; reisboek van den ITden eeuwscheri koopman Willem Bosman, die ,,dc Goudde Grein-, de Slaave-011 Ivoor-kust" hoeft beschre ven, in de dagen toen er te Sint George d'Elnüiia nog wat te beleven viel, eri alle negers nog geloof den dat Anansié", de spin, de wereld en. ,Ie mensclien had geschapen. 't. Was aardig van de Holland West Afrika Lijn om juist deze kaart Voor haar killende]1 ie ge bruiken, want zoo'n kaart is mooi gelijk een schil derij. Al denk ik niet dat er n kapitein van deze rederij de koers zal kunnen vinden op Hlaeu's kaart met voel te groote eilanden on al te si oeve en ongebroken kustlijn. -??? ik weet wol dat -/.oo'ii kapitein mij nog eens meekrijgt als z'n passagier, wanneer ik y.oo gefasrhieejd blijf door dit wonder bare- hoekje wereld, als nu. tengevolge van die oude kaart. AL/BK KT HEKMAN" Kunsthandel AALDERINÜCo.- Singel 348 TKXTOOXNTKLLl.NU VA I I, CITItOF.X Ontvangen zending Japansche en Chineesche prenten