No. 2755 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 22 MAART 1930 f ?? 'y y,e D NE nks een Hi te pom.' leze shild etee pen oter ders og c mee) hrai met _ Jdeu aind colh rfijn usse ?an kn . om )o o Is d. ke c BIOSCOPY door L. J. Jordaan GELUIDS-MONTAGE CarJ Froelicli. . .I>ie Nacht gehort uns." Tuwchiiisky EN der belangrijkste faculteiten, 4 zoo niet de belangrijkste, van de zwijgende film is de montage. Ik hoop dat dit geleerde woord den geinitieerden lezer dezer rubriek reeds lang oven vertrouwd is als cineast, witte doek, rythme, noiico en andere moeilijke vaktermen. De montage toch, brengt uiteindelijk de talrijke heterogene componenten, die tezamen het filmwerk vormen (decoratie, handeling, fotografie) terug in het scheppend centrum, dat het geheel ontwierp: de regie. Laat ons hooren, wat de Meester der montage, Pudowkin (?Filmregie und Filmrnanuscript) over dit voornaamste onderdeel der filmcreatie zegt: Die Montage d. i. zuerst die Organisation des gesamten, itn voraus aufgezeichneten und durcli die Aufnahme gewonnenen Materials; auszerdem die Vereinigung und Aneinanderreihung der einzelnen Montagebilder (hier: beeldstrooken. J.) in einer bestimmten Fnlge und Dauer des einen im Verhaltnis zum andern. Die Montage ist das Wesentlichste im Film. Sie macht ihn tiauptsachlich zu einem Kunsterzeugnis, sie ist die Form des Films. Das Ziel der Montage ist: A. Das Fesseln des Zuschauers, dal Lenken und Organisieren des optischen Eindrucks und der dadurch hervorgerufenen Gem tsbewegung. B. Das Richten der Aufmerksamkeit des Publikums auf das Nötige und das Entfernen des Uberflüssigen. C. Die gezivungene Anziehung der Aufmerksamkeit, die duren schnelles Wechseln der verschiedenen Moniagebiider bewirkt v>>rd. Durch das Montieren und Zusammenstellen des Films aus einzelnen Stücken durch das Vereinigen und Ordnen der Bilder zu einer bestimmten Reihefolge und Dauer der Metrage l lengte der afzonderlijke beeldstrooken J.) setzt der Regisseur f est, welche Momenten, welche Details, wann und wie lange diese der Zuschauer sehen musz. Waar nu de montage zoo ken nelijk den grondslag vormt voor iedere cinegrafische productie, ?daar is het duidelijk, dat de vraag: in hoeverre de geluidsfilm zich zou kunnen handhaven op het niveau der zwijgende film terug valt te brengen tot die andere: in hoeverre ?de klank-reproductie zich laat onderwerpen aan ?de wetten der montaye. Het effect der eerste ge luidsfilms bleek catastrofaal. Men liet het montage-principe eenvoudig varen, in klank zoowel als beeld en de oude molenwiekende, handenwrin gende tooneelscenes keerden terug, vergezeld ditmaal door misthoorn geluiden. Ik heb er toen reeds op ge wezen, hoe de verbetering der sound(kwaliteit eerst in de laatste plaats kwam hoe men echter met don terugkeer tot het prae-historische gefotografeerde en gesynchroniseerde tooneel het levende hart der filmkunst bezig was uit te snij den, om het zielloozelichaam op te vullen met hooi on stroo. Toen ging men waarschijnlijk omdat^ het publiek zich bij die vertooningen dood verveelde de moeilijkheid een tijdlang uit den weg en nam zijn toevlucht tot laffe compromissen: een zwijgende film met gesynchroniseerde muzikale begeleiding en gesproken of gezongen einlagen. Het montageidee liet zich echter niet verdringen waar van een ernstige toepassing van het sound-effect sprake was, daar verrees aanstonds weer het probleem der montage. In Dupont's ,,Atlantic" werd een eerste poging gedaan, den klank als een nieuwe kleur op het montage-palet te adapteeren en van een zinlooze panopticumcuriositeit tot een verrijking der filmmogelijkheden op te voeren. Kuttmann's .,Melodie der Welt" ten slotte, was een consequent doorgevoerde GENERAAL, AGENTEN V OOK AMATEIJ<t-»«INO-CITRlT8TIT«e FOTO-SCHAAP & Co. t* p r i AMSTERDAM voortzetting van het principe der klank-montage. En nu begroeten wij in Die Nacht gehort uns" van Carl Froolich oen morkwaardigoii vooruit gang voor do speelfilm wol te verstaan, waartoe Ruttmann's werk natuurlijk niet hoort in de montage van het geluid, d.i. in de oordeelkundige aanpassing van het klankelement bij de film. Het doet hier betrekkelijk weinig tor zake, of de totaal-indruk, welke men van deze film mee neemt een gave, of zelfs een acceptabele is. Het harde, onverbiddelijke oordeel, dat tegenover het misleidende boerenbedrog der eerste talkie's ge boden was, ware bij deze serieuze poging onrecht vaardig en misplaatst. Hier past dezelfde liefde volle aandacht als bij de eerste artistieke experi menten der zwijgende film. Naar mijn meening nu, is de montage van hot geluid in Die Nacht gehort uns" aanzienlijk bewuster en ingenieuzer toegepast dan in Atlantic" on tot op zekere hoogte zelfs dan in Melodie der Welt". Hot jammerlijke lapmiddel van het gesynchroniseerde strijkje, dat b.v. de hoolo tweede acte van Kuttmann's werk ontsierde is hier, op een enkele, zeer korte uitzondering na (panorama van Palermo) geheel versmaad. Met een register van loutere natuurgeluiden", waar onder ik ditmaal ook hot gesproken woord en zelfs de dans-orkesten reken, heeft Froelich het plastische effect niet alleen versterkt, maar soms geheel veranderd en tot een nieuwe contrapuntische werking opgeheven. Het is deze contrapuntiek, d.w.z. de onafhankelijke tegenbe weging van het geluid, waarvan wij, meen ik, groote dingen kunnen verwachten. In de scène b.v. waarin de vader zijn gewonde dochter terug vindt, spreekt hij haar met stamelende, lief kozende woordjes toe. Aanvankelijk is het geluid synchronisch: men ziet den sprekenden man en hoort daarbij zijn stem. Dan wondt zich de camera naar het bowustolooze meisje en hot beeld vertoont alleen haar matte, verwrongen gezichtje. De stem echter gaat door l Hot geluid heeft zich aldus als hot ware van de materie los gemaakt on omzweeft, doordringt de plastische sensatie. Het effect is frappant: die klagende strooiende stem boven dit stomme, bewegingloozo masker veroorzaakt een geheel nieuwe, sterke emotie de harmonische samensmelting van twee onafhankelijke mouveme-iten. Een andere opmerkelijke en nieuwe toepassing, is de nuanceering van hot geluid. De bal-orkesten worden in vele graden van duidelijkheid gehoord, al naar mate hun muziek handelend", dan wol als stemmingsfactor optreedt. Ook het gesproken woord klinkt af on toe togen een achtergrond van grammofoonmuziek niet, gelijk ik ergens vrij kinderlijk opgemerkt vond, om te domonstroeren hoe echt" do gesynchroniseerde stem naast hot grammofoongeluid doet maar zeer kennelijk omdat de wcoke muziek van hot ..Solo mio" als contrapuntisch stemniingsmotiof moot dienst doen. Ongeveer als do muziek in hot declamatorium. Treffend is ook de geluidsmontage in do famouso afwisseling van hot daverende motorgeronk tijdens do auto-race met do roerlooze stilte van de tele fooncel. Zoo is deze film vol van gedurfde trouvailles, waarvan sommige oon zekere geestigheid (de onderbreking dor origineele Fausf'-muziek van het strijk-orkest, door do gesyncopeerde dito van don band"), andere zelfs den humor benaderen (do zotte dialoog in het Duitsch on Italiaansch bij don verongelukten auto on hot vervangen van hot door verdriet neergeworpen meisje door het bijna gelijkvormige beeld der vreedzaam slapende cchtgenoote). Maar door alles heen werkt do montage van beeld en geluid door alles hoen zijn wij ons bewust van een hardnekkig en ernstig trachten naar de kunstzinnige, harmonische ver binding van deze twee elementen. En met alle erkenning van do vcrbrokkeldhcid on onzekerheid van het resultaat eonstat eeron wij opnieuw oon hoopvollen schemer in don duis teren chaos, waarin do soundfilm ons heeft gestort. Wolkof. ..!»<? Witte Duivel." K e inbrand t aar is iel s. wat mij in deze film smar telijk heeft gehinderd - ? on datisMosjoukin's neus ! Wie de geschiedenis dei' filmkunst aandachtig hooft bestu deerd, weet. dat .Mosjoukin zijn neus in het belang der Schoonheid, die eeuwig ?.'H laten vervormen. Sommigen ol'feieii op altaar hun -zenuw.?(), hun bezit, ja zells fraaiheid. Hot Dit-en-Datten de LE CHAMPAGNE ENVOGUE JAGER-GERLINGS HAARLEM hun leven Mosjoukin offerde zijn neus. Welnu ik vind deze neus niet volmaakt hij is van voren te breed, te plat. Ook staat hij niet tadelloos recht. Dit onderschatte men niet binnen het kader van deze film wordt het een hartverscheurende wanklank .... een vretend verdriet. Want alles openbaart zich hier in een wonder baarlijker! evenmaat van zoete wilde, piimitieve borgvolk dor (naam vergeten) kleedt zich in zachtste zijde on hot duurste bont. Do barbaarscho hoofdman streeft mot zijn keurig gesoigneerden baard oen vermaard Anisterdamsch coiffeur L opzijde. Do kozakken van den Tsaar hebben, alvorens zich in de ongewisheden van don oorlog to storten, behoorlijk het eind-examen conservatorium afgelegd, teneinde hun protentielooze krijgsliederen onberispelijk to kunnen voordragen. Ja, Mosjoukin zelf De Witte Dui vel ! Ha ! I is wel do fraaiste satan, welke ooit kinderen bang maakte. En dan temidden van al deze onbcrispelijkheid die Neus ! Of beter gezegd, dat breedo voorvlak van dien Neus ! Eilacie ! Wel werd hier zooal niet de Schoonheid, dan toch zeker de Fraaiheid bij den neus genomen ... .bij den Neus van Mosjoukin . . . . ! Ter zake: dit is wel hot verfoeilijkste, meest excecrabele soort film, dat ik kon. Praat mij niet van amusement". Geef mij dan liever tien film operettes twintig kluchten van Mack Sennett. Maar blijf mij van het lijf mot dit gelikte, opge schroefde, pretentieuse toonool-gedoe. IJlijf mij van hot lijf niet dozen jammerlijk verworden aan steller, die eenmaal do kunstenaar Mosjoukin was bespaar mij do fondant-regio van don man, die eens Kean" dorst maken. Maar hot spel was fraai", mijne hoeren van do critiok .... o, ja hot was vervloekt fraai en lang. Leve Torn Mix! Tentoonstellingen Huize van Hasselt, Kotterdam. Werken van Jan Franken. Tot 25 Maart. Leerdam-Toonkamers. Amsterdam. Tentoon stelling van glas. Tot l April. Pictura, Dordrecht. Werken van Valentijn Edg. van Uytvanck. Tot l April. Stedelijk Museum, Amsterdam. Hollandsche Kunstenaarskring. Tot l April. Indanthren-huis, Amsterdam. Tentoonstelling van met Indanthren geverfde stoffen. Tot l April. Aalderink on Co., Amsterdam. Werken van Paul Citroen. Japaiisebe en Chineesche prenten. Tot l April. Kim^t/.aal Lodewijk Schelfhout, Amsterdam. 17o ecuws'-ho kunst. Tot l April. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Werken van E :kniati. Tot 5 April. D. C'. Santee Landweer, Amsterdam. Werken van J. H. (iosschalk. Tot (i April. Do Bron, Den Haag. Schilderijen Wilh. Yilkrist Tot (i April. ,laek Niekerk on Co., don Haag. Werken van IJetty van de Laar. Tot 9 April. Kunstzaal van Lier Rokin 126 Amsterdam. ostersche & Europeesche antiquiteiten Oude en Moderne schilderijen en plastieken Negerkunst & Ethnographica