it f ' DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 29 MAART 1930 No. 2756 A. J. B. Bij de nagedachtenis van Lord Balfour door Prof. Dr. J. A. van Hamel HET is niet innige en eerbiedige sympathie, dat ik voldoe aan de aansporing, om bij het vele dat bij het ovei lijden van den Biitschen staatsman is geschreven geworden, eenige persoonlijke her inneringen toete voegen. Aan allen, die met hem in aanraking y.ijn geweest, heeft Halfuur een onuit sprekelijke herinnering nagelaten: en hij is. watmij betreft, wel de b i j -/.onderst e en hoogste figuur "uit den internationalen kring van talrijke voor mannen uit allerlei landen gebleven, /onder het te willen of te zoeken, in alle kalmte en rust, werd hij eigenlijk ook vanzelf gemakkelijk als zoodanig beschouwd, en de. invloed van zijn persoonlijkheid is daardoor in alle gevallen steeds groot- geweest; getemperd veelal door de gematigde onverschil ligheid, waarmede hij velerlei /.aken bezag. ..De heer Balfour heeft op zich zelf een posilie als een Europeesehe Souverein". zeide mij eens de leidende minister van eene mogendheid van den twee.deii rang. Balfour aanvaardde dit in vanzelfsprekende, eenvoud, die natuurlijk op een ontzag-gelijke hoog hartigheid was gevestigd. Hij vertegenwoordigde Kngeland in den Kaad van den Volkenbond in die merkwaardige eerste jaren, toen dat lichaam nog lang niet zoozeer het diplomatieke ontmoetingspunt van de verschil lende regeeringen was. als 't gaandeweg geworden ds. Nu speelt elke minister er een deel van zijn politiek af. Nu maken de verschillende departe menten van buitenlandsche zaken en de experts de zaken onderling klaar. Het ..do ut des'' der kabinetten is in vollen gang. De parlementaire regeerders, of zij die, 't worden willen, brengen er hun. taktieken tot uiting. Het is voor een goed deel een wisseltafel der staatsbelangen. In de eerste jaren was dat opmerkelijk anders. JJie daar kwamen: voor Frankrijk Leo n Bour geois; voor Italië, de scherpste van allen misschien, Tittoni; voor Griekenland Venizelos; later voor Zweden een Branting; voor België11 ymans: voor Engeland Balfour. zij hadden allen een eigen aardiger, persoonlijker en zelfstandiger positie dan die van met een Kamermeerderheid balanceerende minister van buitenlandsche zaken, organen eener bepaalde diplomatieke en van een 'parlementaire constellatie. Elk hunner was. ook buiten de regeering staande, in zijn land een man van 't hoogste gezag, als 't ware omkleed niet een nationaal vertrouwen. Zij kwamen, opmerkelijk genoeg, ook niet met dien talrijken staf van mede gedelegeerden ambtenaren en adviseurs van later. Daarin was Balfour natuurlijk volkomen op aijn plaats. Hij was toen nog ...Mister Ba,lfour", zonder meer, en bezat niet den geringsten zin. deze naam, waarmee hij zijn plaats in 't House of Oommons en in de geheele Kngelsche publieke opinie sinds zoovele jaren gekenmerkt en geëerd zag, voor een getitelden te ver van gen. Anders ware dat natuurlijk reeds lang het geval geweest. Balfour had dit steeds afgehouden. Hij gevoelde zich zoo zeer boven alle dingen van uiterlijken aard, zocht zoo weinig naar andere waardigheid dan die welke zijn figuur uitstraalde, dat hem 't mister Balfour" als de eenig aannemelijke aan spraak voorkwam. De andere titel is hem feitelijk door de omstandigheden opgedrongen, toen hij, na 't eclatante succes van zijn missie als eerste afgevaardigde van (iroot-Britanniëop de Washingtonsche vlootconferenf ie van 1922. ridder van den Kousenband werd gemaakt. Deze orde kan niet zonder titel gedragen worden, een een tijdje lang kwam toen ,.Sir Arthur'', in plaats van mister Balfour. Toen moest wel spoedig ook 't .,peerage" volgen, hoewel daardoor onverbiddellijk de bovenal geliefde plaats in het Lagerhuis kwam te vervallen. Maar in den vertrouwelijke!) kring der Kngelschen uit zijn eigen omgeving, de secre tarissen incluis, bleef.' men spreken van ...\. J. H." (de letters op zijn Engelsch uitgesproken)- de benaming waarmede strijk en zet Balfour werd aangediend en algemeen bekend was, een vrijpos tige populariteit, waaraan hij de grootste schuld had. * * * Ik voor mij heb niemand gekend, die zoozeer wars was van wat klein is. kleingeestig, onoprecht, schijn, en tweederangsch. als Balfour. Hij stond, als 70-jarig jongeling, boven allen, kwam met een tennisbroek op plechtige- zittingen, maar was ook weer hoogformeel waar het pas gaf. Hij herzag zonder 't geringste blikken of blozen zijn meening, zoodra hij zich overtuigd zag en was vrij van alle kunstenmaker!.]. Verbazend snel van oordeel, bereidde hij zich weinig op te behandelen zaken voor. maar kwam al zeer spoedig, vrijwel intuïtief, met de meest rake en zuivere meen ing voor den dag. Niet gemakkelijk was 't ..scherpe examen" wa.araan hij ten slotte 't geen hem in overweging werd gegeven, onderwierp. .Niet gemakkelijk was Balfour voor hen. die hij bestreed. Daarbij diende dan ook de fijne liefde, waarmede hij ile taal hanteerde, ik zou bijna- zeggen ca-joleerde. Terwijl de meeste Kngelschcii vrij slordig en al thans onverschillig zijn in de redactie van wat zij spreken of schrijven, was Balfour bekend voor de uitgelezenheid waarmede hij zich zocht uit te drukken. In hoe menig ge\ al droeg dit zoo t ypische ,.balfouria.n english" er toe bij, 't gezegde te doen doordringen. Sober pathetisch, en bijtend sarcastisch, kon hij zijn. Da-ar was zijn brief aan de Soviet-regeering, sprekende van 't systeem ..dat bedoelt- arme menscheii rijker te maken, maar tot dusver, zoovel' ik zien kan, el' alleen in geslaagd is rijke nienschen armer te ma-ken": en 7,00 her inner ik mij ook zijn spitse repliek aan den ver tegenwoordiger van l'olen, die in de ('oiiseil deelnam a.a.n de besprekingen over bezetting van \Vilna door de generaal Zeligowski (Uien zal 't in de gepubliceerde stukken terug kunnen vinden): ..het schijnt dus dat deze krijgsman eener/.ijds t'1gelijkert ijd zal worden \ eroordeeld als een rebel. maar gelauwerd als een patriot". Kenmaal. toen van bepaalde Kuropeesche zijde het standpunt werd verdedigd dat sommige landen bijzonder rijk aan grondstoffen en voedingsmiddelen, hiervan als leden, van den Volkenbond de andere staten gelijk moesten laten deelen. een sooi t ..pool of raw products" werd bepleit, reageerde Balfour (die natuurlijk in dezen speciaal ook de domi nions achter zich had) met den ..misdeelden" toe te roe-pen. dat zij vaak minder misdeeld zijn, dan het lijkt: ..hebt gij reeds al uw volkskracht tot energische exploitatie gebracht '? Kn watdoet ge met «Ie wonderba,re zuiderzon, die uw gebieden bestraald 'i wat met de walei-kracliteii. wat met de schatten van uw grond ': Kik land lette vooral op de te ontwikkelen eigen mogelijk heden, die 't in. zich draagt". De overtuigende kracht van alle dei gelijke opmerkingen blijft hier buiten beschouwing, /eer zeker toonen zij. hoe sterk in 't geen Balfour zeide, bijzondere uitdrukking en oorspronkelijke visie was. * * * Bekend is 't. hoe zijn van jongs af gekoesterde sympathie voor de joden, veel sterker dan in 't algemeen in Kngela.nd, gedurende den. oorlog tot de Balfourdeclarat ie omtrent Palestina heeft geleid, waaraan de vorming van het ..jewish home'' direct, toe te schrijven valt. Ken ander voorbeeld levert. l'olen. Afwijkend van de meeste zijner landgenooten, -- speciaal in de eerste jaren na den oorlog, -was Balfour in 't bijzonder sympathiek gestemd voor de Poolsche natie. Dit is ook uitgekomen bij de Boven-Silezische kwestie, in welker regeling door den Volkenbondsraad feitelijk Léon Bour geois en Balfour het waren, die over eene h. i. bi 11 ij ke oplossing van het probl eem overeenstemming hebben tot stand gebracht. Toen Balfour w greisde zeide hij ,,nu zal 't er nog op aankomen of ook de regeering te Londen met de bereikte resolutie's accoord gaat...." Maar een man als Balfour had altijd in groot e mate vrije hand. en hij overtuigde vervolgens blijkbaar ook ..the peopJe at home". Dit was geen kwestie van macht. maar van persoonlijk prestige en van fluidum. * * * Natuurlijk was lialfour zich daarvan ook zeel bewust. 11 ij zocht geen autoriteit, maar hij voelde ze steeds in zich: voelde zich los en object iel.. kritisch boven a,lles. Men heeft in Kngelsche bl.'iden van hem wel eens gezegd, dat hij eigenlijk niets geheel ernstig nam; dat bij daarvoor ook (e philosofisch was geschoold. (-n te zeer den twijfel bad bestudeerd; teveel ook pragmatisch dacht. ..Hij is reeds tevreden, wanneer van een vraag bet vóór en tegen duidelijk is uiteengezet ". zeide iemand eens. ..de conclusie; is dan bijzaak". Dit is in den grond niet juist. Balfour heeft aan heel wat beslis singen met overtuiging medegewerkt. Hij is ook in allerlei takken een goed administrateur geweest.Maar wel voelde hij .sterk de betrekkelijkheid veler dingen, en was daardoor wars van alle een zijdigheid. Daardoor werd hij er ook voor behoed, iets te ernstig op te nemen, en 't ..surtout pas dezèle" was wel. ongewild, een deel van zijn bestek. Dit alles is trouwens recht Krigelsch. evenals de humor welke Balfour natuurlijk in sterke mate bezat. Niet altijd was 't voor zijne omgeving ge makkelijk, zich goed te houden. Zoo denk ik aan zijnen buurman in eene lange en langademige commissievergadering, vol boog ernstige i/i'/t'titii'Kwelke Balfour presideerde, wien hij. tijdens de lange uiteenzettingen steeds meer achter de hand toe fluisterde: ..o. wat heb ik gedaan, wat heb ik misdreven, om zoo gestraft t" «orden, en dit alles (e moeten aanhooren". Kn 'n a.nder ma-al, m n privégesprek gevraagd. Welke ijjiuliteil zeker délégiiéin zijn eigen land vervulde: ..dat weet ik niet: l know hèis a-n assassin: maar meer weet ik niet ". Kr sleekt wel tegenover nieiij.'ind kwaad IM. y.oo een en ander te vertellen. Ba-lfour zeil' meende het alles ook weer niet zoo uehcel ernstig, 't uas bovenal de sprankelendheid van zijn geest, die zoo gaarne door alles heen speelde. Wanneer \a-n allerlei kanten de LiToole en hoouv si a,at smanseigeiischa,ppeii worden opgesomd, is t zeker ook de moeite waard, de schertsende elementen. <le vlucht igste gra.cie van een nienschen/.lel t e doen 7ieii. Hoe rijk. hoe fijn besnaard, hoe oiigeloofelijk veelzijdig deze 7.iel was. slaa.t mij ook nog zeel sterk bij van een gezanienlijken gang naar een concert in (ieiieve. waar de !)de syniplionie van Beethoven door Ansei-met op voortreffelijke wijzi werd ten gehoore gebracht. Balfour. als weinigen geverseerd ook in muziek, zei na. de finale dat voor hem deze compositie toch wat luidruch tig was. en ging al gauw Weer door op zijn zijn lievelingscomponist Mozart. die voor hem de fijnste en edelste muziek bad geschreven. 700 hoog, zeide hij, dat de componist, zelf soms niet meergeueteii heet'l . wat en boe hij werkte. ..hij was boven l ne-nsclieli jke uitgega,an. en was zich daa.rva-n zelf bewust". Kn daarbij dan aanha.lingen. uit .Mozart: brieven aan diens vader, welke dit uitdrukken. /oo is 't leven van de'/.en rustigen. wij7.en. incest igen en oorspronkelijke!! bachelor-staat stnaii ook iet s geweest. waa rnlcde hij a-ls 't ware in beu us(e bewondering, boven zichzelf en buiten liet meiisclieiijke uitging. 21 Maart 1ÜHO. BERGT UWEN INBOEDEL BIJ VOORGENOMEN VESTIGING IN DEN HAAG OF IN HET BUITENLAND BIJ DB FIRMA BATENBURG & FOLMER TE 'S-GRAVENHAGE,HuiJGENSPABK22 TELEFOON 11030 EIGEN GEBOUWEN. Bespreking kosteloos 8PBC. BlNNENL. EN INIEBN. TBANSPOBVEH