No. 2557 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 5 APRIL 1930 99 DE WITTE19 AMERSFOORT Ook Uw Hotel en Restaurant PRACHTVOL TERRAS Steeds levende forellen kreeft caviar, enz. Dramatische Kroniek door Henrik Scholte Ibsen's ..Hcdda Gnbler" Veroonigd Tooneel WAS het nu wel noodig? liet is niet zonder reden, dat men the day after the niglit bef ore" de reeds half verloren in drukken van deze voorstelling met geweld moet terughalen. En dan eigenlijk moet merken, dat men, door het glas van deze niet bijzonder goede, niet bijzonder slechte, doch in ieder geval door niets gemotiveerde voorstelling heen, aan veel oudere indrukken tornt: nieuwe facetten, die buitenlandsche actrices aan deze hachelijkste rol, die Ibsen schreef, hebben gegeven, of ook de standaard"-Hedda van Mevrouw Tartaud. Zoo is deze opvoering niet veel meer dan een herhaling geworden. Men kan zich weer warmen aan de duizend psychologische finesses, die Ibsen hier in vrijwel alle rollen schreef, en die bleven. Maar ovenzeer kan men de onbehagelijke stemming constateeren van te zitten in een kamer, die zelf niet verwarmd is: er is hier bij allo brillante ana lyse geen grootheid, omdat er geen noodlot over deze menschen heerscht. Misschien ook hebben wij het ware interesse aan deze unverstandene Frau mit tödlichem Ausgang" verloren. Het kan ons niet meer zooveel schelen of Ibsen nu eigenlijk voor of tegen Hedda geporteerd was; de structuur schijnt ons te gekunsteld en teveel met behulp van beproefde Ibseniana in elkaar gezet. Wat altijd de magie van Ibsen uitmaakte, het in den loop van het stuk langzamerhand zich ont hullend, noodlottig verleden, dat het heden ver klaart, ontbreekt hier. Hedda heeft Jörgen ge trouwd, uit foutieve berekening. Zij heeft die fout ingezien als het doek opgaat en van dat oogeiiblik af is er eigenlijk niet 7.00 heel veel meer te ver tellen. Eigenlijk had dit stuk ook wel met het schot achter de gordijnen kunnen beginnen waar mee het nu eindigt. Trouwens, over dit schot valt nog steeds te praten. Over dien moed der lafheid, die zelfmoord heet, staat men bij Hedda versteld, Dit ,,in schoonheid sterven" doet veel eer aan als een NIEUWE DESSINS VLOERZEILEN 183 BREED PER MTR. VANAF 200 BREED PER MTR. VANAF STALEN FRANCO r 115 ZOMIN De Amsterdamsche Stadsschouwburg Teekening voor )3de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek Wethouder Polak: Ik had me die her-groepeering wel anders voorgesteld!" hysterische gril van het oogenblik. dan als een noodlottig capituleeren van een schaakmat ge zette persoonlijkheid. In een zooveel lichter gehouden stuk als Achard's ,,Jean de la Luue" wordt een soort gelijk huwelijk tot grondslag genomen, op grond daarvan echter de kansen ontwikkeld. Maar Ibsen's Jörgen de la Lune is tenslotte maar stabiele achtergrond voor Hedda, in een dergelijk.' mate, dat men zich verontwaardigt over de venij nigheid, als van lledda zelf, waarmee Ibsen de/e figuur overlaadt en waardoor men hem, miskende hoofdrol veeleer dan lledda, iroiiiseh-tragisch. meer ,,de la Lune" gespeeld, zou willen zien. Wat kan ons eigenlijk deze Hedda schelen, die den moed mist om de vergissing te bekennen, die daar terug schrikt waar een modern stuk begint : met ontrouw, waarvoor zij rijp is!' Hedda neemt geen der kansen, die voor haar opeti staan: schei ding, Verzoening, moederschap. Haar lafheid houdt haar van het eerste terug, haar onwaarachtigheid. die zichzelf nooit op den bodem durft zien, van het tweede. En wat het moederschap betreft, loog Hedda niet, toen zij zeide dat zij zwanger was. een van haar duizend steriele leugens, /ij blijft op het doode punt als een Frendiaansch we zentje ; en inderdaad, met welk een meesterschap heeft Ibsen hiervoor het materiaal bijeengebracht! Men verwacht van haar daden, die zij niet doet ; daarentegen doet zij tenslotte, wat men aan vankelijk weigert te gelooveu. Haar ..levens leugen" en haar vage zucht om zich ..uit te leven" men ziet tot welke oude modewoorden het voert worden geen van beiden zoo groot geteekend, dat zij de grens vau het individueele en niet al te belangrijke karakter overschrijden 'i /ij blijft een verkapte prostituee, een verre, vage zuster van den zoo gansch anders haar ..vitiuui originis" aanvaardende Nina uit O'XeiU's .,!St range Interlude". L>e opvatting, dat Ibsen niettemin met alle kracht van zijn bijziend persoonlijkheidsgeviiel voor Hedda opkwam, is doorslechts weinigen verd digd. Men zou het slechts a coiitrario kunnen aan nemen, omdat men op de democratische part ij" van mevrouw Elvsted, Jörgen en voor een deel ook Lövborg tegenover deze would-be individualist e geen staat kan maken, /ij smelt als sneeuw voor de zon in den hoon, waarmee, Ibsen de/e figuren overlaadt. Dat wij niettemin voor de/e driehoek: Mevrouw Elvsted-Lövborg met lledda als een zwakke en op zij gedrongen derde, meer sympathie voelen dan voor die andere driehoek, die er half overheen ligt: Jörgen-Brack en lledda als onbe twiste eerste, komt eenvoudig door het feit, dat de eerste in het stuk kansen heeft gekregen, die bij de tweede onbenut zijn gelaten. Als zoodanig is Huiduitslag Wasch de aangedane plaatsen met warm water en Pnrol/.eep en doe er dan wat Pu rol op; bij vocht-afscheidende uitslag en cczema's boven dien nog wat Purolpoeder. Herhaal dit eiken dag, zoolang liet noodig is. l ledda voor ons eigenlijk niet eens meer de l !'dpersoon van Iie1 dranri. Ik /eide l'l'cds. d.'lt de opvoering el- niej Veel l i ie l ft bijgedragen om ons deze v;m ouds bekende tegenstrijdigheden in dit domme ..llöhere Toeliter"-hu\velijk duidelijk 1e maken, /ij was onbet i'omvba.'ir v;m lijn. had een lood/ware in/.et. s! ee^ in II bij het bekende plu.aljeskijketl. steeg nou' eens sterker bij Losborg's afscheid in III. d:;:ik /.ij het ditmaal gelukkig zeer u'uve en ver/orgde spel van Verkade, dat de andere en Zelf-: de har sleellte. (loof ell dol' gespeelde mevrouw Klvsted van Mies Kluut een oogeiiblik meesleepte, en gal' tenslotte aan liet slot Nel Stailts gelegenheid tot liet plaatsen van die accenten, waarvoor /ij zich den heelen avond blijkbaar gespaard had. Hans van .Meerten had de.- juiste blinde bedrijvigheid van den armen Jörgen. al kan liij soms de dingen /oo dood /eggen. De regie had echter een al te scherp contrast uvteekend tnssclien Jörgen en lledda.. l'unr uiterlijk reeds was dit een stei. dat om /.oo te /eggen on mogelijk samen de deur uit kon. Men vergeet wel eens. dat dit stuk. als zoovele van Ibsen. in we/en reeds cost iiumst uk gew< '1'd.en is en dat men niet ongestraft Jledda naar de laatste mode gekleed kan doen gaan. l>a:i h-i,d althans ook het kamerinterieiir. dat toch juist niet het oog op l led.la's hooge eisehen en niet voor Jörgen te hooge gel delijke opofferingen is ingericht, «el een lieetje moderner nu "-ten zijn. Thans vonden Iledda's ge rriteerde l'lirtut ions plaat- rondom den/elfden Itnssisehen pot kachel, die lnj Verkade nu e.-nmu-il altijd Ibsen schijnt te moeten aanduiden. /oo ontrolde /ieh de/e opvoering, vlakjes. met hier en daar wel knup spel. maar niet een moedeloos makende overbodigheid.