PUDOWKIN idschen Cineast Joris Ivens J O R D A A N 'n den Boven-Kaukasus teresseert en daarginds wijden ze er een compleet e liversiteit aa.n met professoren en al. De leergang litst er zich in drie cursussen: n voor technici. a voor regisseurs en. n voor sjic'lers. Ik weet wat zeggen wilt: waarom oen cursus voor ..acteurs". .nneer liet ..spelende'' filmsujet bijna geheel uit ernstige productie gewoeld wordt;' Jk heb die lag ook gesteld en men 1< gde mij uit. dat speciaal kleinere kino-ateliers in de vei re randstaten. per n, laten we /eggen: drie of vier beroepsacteuis .xlig hebben, om de me-stal nog /.eer primitieve volking bij haar ..rol" in de film te leiden en kern te dienen. Ik maakte een curieuse les .e of college, als je wilt. De professor stond in j midden eener groot e zaal. als in een manege circa twintig studenten liepen in een cirkel om ai heen. Op een gegeven oogenblik riep hij: ?cbrikken".' en iedereen maakte op zijn manier t gebaar der ontsteltenis. Allermerkwaardigst *s daarbij het feit. dat van de twintig leerlingen. aalf tot vreemde nationaliteiten behoorden: irken. Armeniërs, Chineezen. Duitschers. Grieken . en dat ieder naar zijn ras-aard schrikte''. Het theater heb ik ook bezocht om je te dion. Mayerhold's schouwburg is zeer eenvoudig gericht Tairov is liixneuser gehuisvest. Wat 3 frappeerde, was een sterk en intens meeleven m het publiek. Zooals alles, geschiedt ook het houwburgbe/.oek in ..clubs". Iri groepen va.n jftig of zestig mail, bezoeken de arbeiders het .eater, volgen het stuk aandachtig en vereenigon th na afloop tot de onvermijdelijke veigadcring liet discussies", /ooals je ziet. /.ijn de oreereiide l debatteerende sujetten van de Russische films 'en fantasie. 'Wij kunnen er iiu wel een beetje om imlachen, maar de bedoeling: een uitwisseling in. denkbeelden tot versterking en be/,inketi der itvangen indrukken, lijkt me alleszins practisch i respectabel. Wat dat leven ..in gemeenschap" betreft ontmoet het telkens weer en overal. Voor>over ik kon nagaan wordt overigens met die ?rgader- en discussiewoede de vrijheid van sjd-eken eer aangemoedigd dan onderdrukt.... mits het maar corain publico gebeurt. Alleen Voor achterbakschheid voor ..gekonkel'' wat wij noemen, schijnt de Sovjet-overheid als de dood. Mijn tocht door de rand-stateti ? Man --- dat is een artikel op zichzelf ! Maar iets kan ik je er wel van vertellen. Je reist dan, om te beginnen in be hoorlijk comfortabele treinen, /e rijden alleen. vanwege den bodemtoestand, iiriteerend langzaam. Klassen-systeem? Jawel -?- je kunt met je bips op het hout of op kussens zitten ..hard" en ../.acht'reizen noemen ze dat plastisch. Kestauratierijtuigeii rijden er nog maar enkele dagen per week - ik heb er niet altijd van kunnen profiteei'en. Maar datisniet ei g het reisgezelschap sluit zich gedurende den tocht nauw aan: je vormt op een traject als b.v. Moscou?Bakoe, waar je drie dagen en nachten o v< r doet, om zoo te /.eggen n genoegelijke groote familie. Zoo om de acht iiur passeer je een klein stationnetje, waar de trein stilst houdt en je een kip kimt koopen. Jawel een kip. Daar staan n.l. boerinnen met gebraden kippen, die je als proviand meeneemt de kippen, bedoel ik. Kn je kunt nog dingen ook ! Ze vragen drie roebel en het is je te duur. Dan wacht je kalm tot de trein zich in be weging zet (hij rijdt, zoo langzaam, dat je 'm altijd nog wel inhaalt) steekt twee vingers op eii zegt: ..Dwa !".... en springt met je kip in de coupé. Die afgelegen randstaten zijn overigens gedeelte lijk nog een barbaarsch en primit iet'land, waaraan de Sovjets uit civilisatie-oogpunt handenvol Werk hebben. Hier zie je b.v. een dorp ergens hoog in den Kaukasus. bij Tiflis, waar ik geweest ben en waar de huizen nog ..veehttorens'' bezitten. Vanwege de dorpsruzietjes en burentwisten, weet je. Mijn le ningen daa.r. . . . dat is ook alweer een verhaal op zichzelf! Allerzotst is het spreken met een tolk. die mijn rede uit het Dnitsch eerst in het ..hoogl'ussisch" en diiarna b.v. in het Armeeiisch \vitaalde. Xoo om de twee zinnen. Kerst ih'ie minuten daarna reageeit het publiek aldus op hetgeen je vertelt, /on maakte ik liet onschuldige grapje. dat l'udowkin's ...Moeder" eigenlijk de ..moeder" der Nederlandsclie Filmliga is geweest. Kerst werd Joris Ivens dat breedvoerig in liet Hussiseh vertaald, niet een matig succes. Maai' de tcilk ging dooi' in hel Arineensch en ik schrikte letterlijk van het bulderend gelach, (lat mijn iiunidduls al weer verdelen mopje bij do Armeensche meerderheid der vergad< ring opwekte. * * * Of ik nog ci-devant's heb ontmoet 'i \\'a.aracht ig wel ! Hij een opname in een Georgische kino-l'ahriek. hoorde een der arbeiders-Jignranten mij l'Yansch spreken. Onmiddellijk sprak-ie me in die taal min. praatte opgewekt en vloeiend over alles en nog wat en zei tot slot. dat hij toeh blij was weer eens Franscli te hebben kunnen spreken. De regisseur vei'telde me later dat het een voormalig Kaukasssch groot vorst ('t' /.ooiels was. die me de eer had a:Mii:'edaait!. \\ ou je nog meer weten? Ja,? Ik geloof het graa.g. iiKWir ik lieb nog wel wa,t anders te doen, dan met nieuwsgierige krantenmannen te.... priiten". Ivens gebruikte hiel' een Itussische uitdrukking. (li.- ik niet vertalen kan. ..Nee hui.t die \vodka-!'!eseh iii,'i.a]- staan" ein digde hij. ..Ken is genoeg !" 'l'e\el'geefs probeerde ik -,]>wa, te /.egia'ell en t Wee VtMU'ei's tip te Mekeii. l\el]S bleek ongevoelig geworden \ oor prai'! ischon. l lollandschcn imnio; en dus verdween ik prompt el l M ] l . D nmmnist isehe aeeola.de halen we later U el ill . . . . o|) de barricade 1). V. ! Een film-opname in Tiflis in tegenwoordigheid van Joris Ivens