No. 2558 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 12 APRIL 1930 De Weg tot Herstel door G. A. Klaasse IN een zeer groot aantal bedrijfstakken heerscht nog steeds een toestand van overproduetie". Wij hebben de anomalie van de over vloed-die-de-basis-voor-oen-hongersnood-legt hier al eens bekeken. Kn wij zijn daarbij tot de conclusie gekomen dat onze economische organisatie inder daad zulk een rare en weinig logisch lijkende sprong mogelijk en zelfs waarschijnlijk maakt, liet is niet mijn bedoeling om het paradepaardje hoogeorijnnctuur-erisis-depressie weer van stal te halen. liet beestje is moe van al het paradeeren, eii voor 'Ie toeschouwers is de aardigheid eraf. Maar wanneer wij nu in de depressie zitten dan 'zullen wij ook eens onze gedachten moeten laten gaan over de vraag hoe er weer uittekomen. "Wan neer wij over de wetenschappelijke!! schrik dat er zoo iets als een algemeene overproductie bestaat heen zijn, en tot de conclusie zijn gekomen dat in de keten productiekosten-inkomen-koopkracht wel eens een aantal schakels los kan raken, dan breekt de tijd aan om de zwarte bril aftezetten. De motor moet weer oj> gang gebracht worden al zullen wij dan voorloopig de prise directe nog buiten werking moetea laten, * * * Om uit het depressiedal weel' op de hoogvlakte te komen kan men twee wegen kiezen, het moei zame voetpad dat vooral in den beginne slechts met veel vallen-eii-opstaan bestegen kan worden, en. ... de weg die de moderne techniek ons biedt: de. kabelbaan. Welke begrippen schuilen in dit geval achter die symboliek. De kabelbaan - de lezer die in de moderne school van kunst en vlieg werk op economisch gebied is gedrild zal het reeds geraden hebben - - i.s de restrictie", dit in de laatste jaren zoo sterk gepropageerde middel om in den kortst mogdijkeii tijd te geraken tot hei, doel. t.w. het herstel van het evenwicht tusschen productie en consumptie. Wanneer men eenmaal tot de conclusie is gekomen dat onder de heerschende verhoudingen een overvloedig aanbod van suiker, koffie, graan niet aangenaam maai' zelfs schadelijk is dan is er maar n oplossing om tot het oude welvaartspeil terugtekeereii: do productie in krimpen. En wat ligt er meer voor de hand dan dat de producenten der overgeprodueeertle" ar tikelen de hoofden bij elkaar steken en een af spraakje maken om het aanbod intekrimpen. de fabrieken of plantages op halve kracht te laten werkend Men heeft dan ook allerwege die drang tot het maken van afspraken kunnen waarnemen: voor graan (Canada), rubber, thee, koper en mis schien tin wordt liet systeem reeds toegepast. Voor zoover suiker betreft zijn er nog steeds een groot aantal producenten die een restrictie-overeenkomst nastreven. Kn om een paar voorbeelden nit de in dustrie te noemen: in de stikstofnijverheid kwam juist weer een overeenkomst lot stand die deze strekking heeft, het staalkartel kent het instituut van de productiebeperking. Waaruit wel voldoende blijkt dat de gedachte van gemeen overleg tot vermindering van het aanbod op verschillend ge bied toepassing vindt. * * * Kn nu het moeilijk begaanbare voetpad: wan neer nu eens de ondernemers in een bepaalden be drijfstak waar de productie het verbruik overtreft het niet op een accoordje kunnen gooien blijft men dan ten eeuwigen dage zuchten onder den druk van de overproductie", of is er daar tenslotte toch ook een geneeswijze': Inderdaad, op den duur geiieest de kwaal zichzelf, zonder de restrictie-medi cijn. L)oor het overvloedige aanbod zal de prijs dalen, steeds \erder afbrokkelen. De prijs zal zoo .sterk dalen dat die fabrieken of plantages welke het duurst werken verliezen. Dat kunnen zij eenigeii tijd volhouden, maar eens raken hun middelen uitgeput, en dan. . . zullen zij het bijltje erbij neer moeten leggen. Welnu daar ligt dan de kiem voor het herstel. Want hoe meer van die bedrij ven-inethoogen-kostprijs de laatste adem uitblazen hoe sterker de productie daalt en hoe eerder dus langs Volmaakt natuurlijken weg het evenwicht tusschen Voortbrenging en verbruik weer is bereikt. K n zoo lang de prijs nog niet zoover is gedrild dat de op lagen koslenbasiswerkende bediijven niet meer af schrijving en kiipitaalroiite goedmaken kan. men inderdaad zeggen «.Lat deze oplossing dn meest logische is. Mits de krachtige" bedrijven geheel in. de behoefte van het verbruik kunnen voorzien kan men concludeereii dat zoolang nog de duurder werkende ondernemingen in leven kunnen blijven de prijs van het product hooger is dan de nood zakelijke kosten van den bedrijfstak. Kn n van de laatste overgebleven voordeden van onze Manchost er-school"- vrije-concurrent ie was nu juist dat men nooit meer voor oen product befaal«'e dan de kosten! Weliswaar is ook in «lic gevallen de weg moeilijk te begaan het proces van survival of the tittest gaat steeds gepaard met kermen van de afgeslachte zwakkeren -?maar het, is soms de aangewezen route. Immers deze ontwikkeling heeft op twee punten een grooteii voorsprong boven de meer kunstmatige ..restrictie". Ju de eerste plaats is zij van meer blijvenden aard. Wanneer ik langs een voetpad naar boven klauter ;»ag ik onderweg eeirs blijven steken, maar «Ie kans dat ik weer lieelemaal tot in dal terugrol is niet zoo heel groot. Maar klim ik in een kabelbaan dan loop ik het risico van een weigerende electromotor, en van een breuk in den kabel, /oo is het «lok in ons voorb<-dd. Wanneer het evenwicht op de koporniarkt hersteld is door een afspraakje der producenten dan loopt men voortdurend, de kans dat de twee grootste concerns elkaar in de haren vliegen: en heel het moeizaam bereikte resultaat is met n slag ver nietigd. Dat i.s n nadeel. Kn het tweede; is dit: doordat men ook de ..dure" ondernemingen il! het agreement moet meenemen dient de. prijs zoo hoog te worden gehouden dat ook zij haar kosten goed maken. Men beschermt «hls ondel-nemingen die onder «Ie heeischende onstandigliedeii gemist konden worden, en daarvoor betaalt de consument een te hoogen prijs. Schijnbaar wordt do< >r deze methode kapitaal voor vernietiging bewaard. Im mers wanneer de eerst'- oplossing wordt geko/.eii: dood aan de zwakke concurrenten, dan is liet kapi taal in die bedrijven gestoken als verloren te be schouwen. Kn wanneer de zwakken in liet leven worden gehouden dan blijft het \ermogenintact, schijnbaar; want publiek en de sterkere concurrenten Verliezen tezamen wat de couveuse-ondernemingen uit den slag redden. De overproductie beteekeiit dat el' te Veel kapitaal is geïnvesteerd en daaraan lu^lpt geen afspraak om dat bijna levunlooze ka.pitaal kanifcrinjecties toe te dienen. Is het dan in elk geval weiischelijk om de sur vival-ol'-tln-l'ittest- thode toclepasseii ': l >oar. aan kleven ongetwijfeld ook groote bezwaren. De hoogo-kostprijs-bedrijveii worden vaak gesteund door beschermende rechten, regeeringssubsidies. /ij kunnen veel langer in hel leven blijven dat In-t prijsverloop zou vei'oorlooven. Kn dan kan de prijs zoo sterk dalen dat alle bedrijven, ook de krachügsti', met verlies werken. De- genezing zou dan erger kunnen zijn dan de kwaal. Wanneer dat verschijnsel zich voordoet, tegelijk in eeii groot aantal bedrijfstakken, dan kan een algemeene malaise hot resultaat zijn. Kn het is /.oer wel denk baar dat dan het algemeen belang gebaat is bij ,.restricties-afspraken die bij volkomen vrije con currentie zonder regeel ingsproteetie dus uit den booze zouden zijn. \\anneor zich zulk een geval voordoet dan i.s misschien nog de beste op lossing: een afspraak maken waarin de zsvakkere ondernemingen participeeren, maar die aldus is gesteld dat hun bedrijven worden stilgelegd. Men voorkomt dan de oneconomische productie die. anders aan de ..restrictie" kleeft. Weliswaar moet dan de consument het winsta«.ndeel van die zwakke ..leegloopeis" betalen, ma.ar bij kan zich troosten niet «Ie gedachte dal hij «?!' indirect de voordeden van trekt onidal hij als Ii iotit rek ker Weer geba«,t is bij een gunst igen beclri.jfsgang. In the long run is ongetwijfeld het voetpad de aan gewezen Weg van depressie naar conjunct uurverbetering. maar . . . ..in the long run we are «11 dead heeft Keynes eens /.«'er terecht gezegd. Intussch.'i, is het begrijpelijk da.! daar waar de ko.-t pri]s\ erschillen zeer groot zijn. en waar de sterke pioduC"iiten y.ich zc-er machtig voelen in «ion strijd. \an een neiging tot samenwerking aan dien kant geen sprake is. Kr moet nog heel wa.t gebeuren ahoreiis onze .lava-.-uiker-proitueeiiti'ii de door de Cubanen toegestoken hand grijp«-n! BEURSSPIEGEL DonderdafiT, 10 April. Dl'] beurs is wol wat heel hard van stapel goloopen. Het is zeer begrijpelijk dat de beleg gers langzamerhand weer wat meer belangstelling gaan toon.cn voor aandeden. Ik heb al eenige w«jk«^n het devies gevoerd: van eeil lauwe markt profiteeren om het aandeclbelaiigen uit te breiden. Maar uit dat devies blijks reeds dat voor hoog ge spannen Verwachtingen nog geenszins plaats is. dat het wd raadzaam is om uit oiuler-in-dentrommd-overwegingen o]) een laag koerspeil aan deden, te koopen. m«,ar ook dat er voor specula tieve kansen o]) korten termijn nog weinig aanlei ding is. Kn hef lijkt dan. ook niet verstandig om y.ich te laten biologeercii door het markt verloop. en juist die aa.ndeden te koopen waar ..muziek in y.H". Hoe Verleidelijk 't ook moge zijn om in die .,sound-''fondsen iets te ondernemen, de ..stille", de minder suggestieve, fondsen waarvoor de stem ming flauw blijft, hebben onder de huidige om standigheden, ongetwijfeld meer attractie. Want het kan. bijna niet uitblijven dat na de vrij sterke koersstijging die sommige aandeden in. do laatste Weken hebben vertoond een reactie intreedt. I let is typisch dat juist die fondsen, waarvan de koers nog het moest los van het rendement staat, van,de vleug van optimisme hebben geprofiteerd. Hij ons waren het Magarine l'iiio 011 Aooustiek. in Amerika. Ka-dio l'orporalion. In. Amerika is trouwens de stijging meer algemeen geweest, zij heeft zich daar ook tot de minder «etherische fondsen uitgebreid. Steels hebben een Hinkel! dmv gekregen. Wat de oor/.a.a.k van do hausse-stemming mag zijn? Mis schien, tic mooie jaarverslagen, over !!)2!». die do inzinking sedert het einde van da.,1 jaar «vn oogenblik uit hd oog hebben doen. verliezen? Maar dan /.uilen do cijfers der k wa.rt aalswinst en over de periode .Ïanua,ri-Maa rt die zoete droomen wd weer spoedig Verstoren. Want n voor de spoorwegen. en. voor automobiel-on staalnijverheid zullen die allerminst fraai zijn. De groot ha,ndelsinde\oijfers dalen nog voortdurend, en dal het eekent voor de grondstof-producenten vermindering van winst. De depressie heeft nog te kort geduurd dan dal men al een definitieve ommekeer zou kunnen Ver wachten, lid primaire stadium van de laageonjmii-tiiur is nog nauwelijks in het secundaire overgegaan. Kn nog niet alle aandeden hebben zich voldoende aangepast aan de thans heersollende winstbasis. Hdialve Margarine-I 'nie waar niets da,n puur optimisme do «afleiding tot de koc'i'sst ijging was waren bij ons Koninklijke en A.K.l', vast geslemd. Jk noemde de vorige week beide categorieën als ontvankelijk voor een wat 'ietere stemming. Maar nu het zoo hard g««.1 A K T ondergingen in een paar weken een stijging v«.n ruim '?>(>''., van «!'? koerswaarde - lijkt ook hier voorloopig ,-eii af wachtende houding raadzaal». Hoewel hel «llesy.ins mogelijk is dat de koers nog wat oploopt, be slaat (och minstens een eveii groote kans dat men binnen af/.ienbai'en. tij'l deze aandeelen weer op lager niveau ziet. /oolang nog niet de beursstemming algemeen is Verbeterd loopen ook speciali teiten hel rieiso weer te worden meegesleept in een flauwe mai-kt. C. K'. N»V. Nederlandsche = Grondbrief bank ?=. van 1906 STELT VERKRIJGBAAR 'O/ Obligaties /O a "°/o AMSTERDAM-C. : HEERENGRACHT 495 =