5TETSON ATS ???.,< ;?;,"£?** N.V.: J. S MEUWSEN'S HOEDENHANDEL AMSTERDAM = DEN HAAG = ROTTERDAM BIOSCOPY door L. J. Jordaan GHINOISERIE , ,Yoshiwara". Corso-Cinema ,,HaI-Taiig". Rcmbrundt-Tticater OP twee plaatsen tegelijk is in onze; goede stad dn Mongolen-cultus uitgebroken: inde Kal verst raat kan men een Japansche film zien ..geheel door Ja panners gespeeld en door een Japanschon regisseur gemaakt" op het Kcmbrandtplehi is het de ('hineesche actrice Anna May Woiig. die de aandacht vraagt. En waar wij nu eenmaal, gelijk bekend, een (ruim) bestaan vinden in het stellen van ge wichtige filmproblemen, zooals anderen in het zweet huns aanschijris den kost verdienen met grappen te maken over dit onderwerp daar zij het ons vergund een nieuwe diepzinnigheid aan de orde te stellen: de Mongool en de film. Het is dan alweer eenige jaren geleden, dat de Japansche celebdteit .Sessue llayakawa van liet projecticdoek verdween en de herinnering aan deze kortstondige grootheid is bijna vrijwel uitgewischt. Toch heb ik nog een tamelijk levendigen indruk be houden van zijn laatste (hier vertoonde) lol de Japansche schilder of zoo iets. Het is mij toeii AttlSaiTJEBi V OOK AMATEU ?? FOTO-SCHAAP & Co. BPVI H A 'M 8 T E RI> A M sterk o])geviilleii. hoe weinig er van de/en ourieiisen i'ilms])eler eigenlijk uitging -- hoe niet name '/.ijn close-up's een vreemde, bijna doode strakheid ver toonden en de conclusie lag zoo tamelijk wel voor de hand dat 's mans populariteit, voorzouver zij niet berustte op zijn exof ische rai iti it, \ oornamelijk haai- oorsprong vond in de mei kwaardige con trast werking. Temidden van de heftige bewogenheid der westersche aangezichten, deed de wonderlijke j m pas siviteit van dit Mongolenmasker ;ian als c'eii raadselachtige point d'orgue een farScineel end myste rie, dat boeide, door zijn tegenstelling, zoo ongeveer als de famouso standbeelden-opnamen in de Hussische films. Men s])rak toen gaarne van de sober heid en de zelfbeheei'sching van dezen, l layakawa, en stolde hem ten voorbeeld aan de uitbundige westersche acteurs, een standpunt, dat mij prin cipieel onjuist voorkomt. Ik stelde mij destijds reeds do vraag: wat zou er van een dergelijke gvheim/.innigo aantrekkelijkheid overblijven, wan neer de speler eens omringt was dooi1 volkomen gelijksoortige maskers;' Jlet mag too.h a!s bekend verondersteld worden, dat uiterlijke on bewogen l leid volstrekt geen bijzondere karaktertrek van l laya kawa. is, doch een typische algeineene eigenschap van het, Monu'oi,Ische aangezicht. De strakke physiognomie del' Aziaten, met, de vlak-gespannen huid en de weinig expressieve spleet oouvn leent zich niet ti tt de genuanceerde. gev< leliu'e u:e]a;:1splastiek der westerlingen en men behoeft e;een sinoh ,<m' te zijn. om het verband te zoeken tu>schen deze ras-eigeiiaardigheid en de mongoolschi' \-oorliel'dc' voor masker-spelen en masker-dansen. l )eze theorii' \'indl ha,a.i' be\ est iu'inu' in hi-t u'i'X1;;! .\im;i-.Ma\--\ViiMg. Met hot oiideix-heiil. dat do ('hinoosclie actrice de nat uurlijke charme \ a.n lia.ar ras ten (luidelijk>ti- heeft verloocheiul en geueld aangedaan. In t eu'i -n>t el ling met l la \;: kau a. die oosterling bleef, ook \ ? .ie lens heeft de ('Iniieesehe zich toeLiele-d <ip ..tVaa.! >pel" en expres sieve gelaat sin imiek. l ! el resultaat \\'eril, \\a,l het worden, n u') est : een stumperige machteloosheid. een jammerlijke mislukking. Met wivodo hardiiekkigheiil richt zich de eaniera. n]i liet stroeve. iill-sciepele lllongoolsche gezichtje ell het. is droevill de wanhopige kracht toeren aa.n te zien, wa.ai-moe het ('liineeM-lie di\a,-tje de kunstgrepen van hiwir Westerscho knnstzusteis tracht ie iniiteeivn. Men krijg het gevoel alsof men .lannings' spel wilde weergeven, door zijn teenon te fotogral'eoivn. Al leen wanneer liet gezichtje in rust is. wordt het belangrijk en een schaarse close-up van do expres sieve handen bewijst duidelijk, dat de expressivi teit overal elders gezocht moet .worden, dan in do gelaatsuitdrukking. Wat er van de rest terecht kom!, is evi-ii machteloos en aangeleerd, als het prooious opgezegde burgerschool-I )nitsch. dat \ an deze strakke Aziatische lippen vlooit. Men veroorloovo mij over do film zelf te zwijgen zij is do kwaadaardige prostitutie van het voor treffelijke, ..l,ugo der Nina IVtrowna" en ]'Yan.Lederer's artistieke zelfmoord als filmspeler N l'iniial. Van geheel anderen a.ard is do .la.pansche film ..d<M»r ?' a pa.miers gespeeld en diior een .la.panner goreüi-M-erd". Do wet der tegenstelling vervalt Iliet' \\ i i /.ijl! hier i,in '/.' tu te Zeu'gell. onder ii!l>. A/.iaten. iOi dit feit a.lle.-n reeds m,-.vl;t de film oneindig belangrijker, dan de uitzonderlijke positie van de l'hiiiooschi! star. Ibt «are onueiiieeii interessa.nt gowc'est. de emoties der Aziatische )»\ehe jia«ir eiuen aard en met eiu'en midilelen te y.ien uiten. /ona.!s e!' een .1 .'l.pa ll<ei i tootleel e!l een .I:1,pailM'lle hol;' ^n j j kil tl-^I be^laa.t. Zot) moet er ooieen .1 a pansrlie filmkunst moueiiji^ zijn. \\elk een belai IL:\\ ek kend expirmieni dan. niet liet m.io1 \oor de i'ilm in iiet algemeen, otn de eerste, intleraa, r d i ,rim il leve ; to-i nui 'ii daa rt oe. te mo^eti l < M udei?; .-a. Jammer ueiioeLV. ka,n men de/e illn>ii\rijelijk laleii varen. Van prunit i\ i! ell is hier geen sprake: de film als zoodanig i> in camera werk eu