Na. 2558 . DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 12 APRIL 1930 9 DE BOEKBAND door Ro van Oven Het werk van Flisalx-tli llenalda DB kunstenaar van dezen tijd heeft een moeilijken strijd te voeren tusschen zijn individu alisme en de eischen die de maatschappij, en iu het bijzonder den kunstenaar stelt. Want de maatschappij, de jongste maatschappij wel te verstaan, erkent de waarde der schoonheid voor het levensgeluk van den menscli en acht 't derhalve een. dwingende noodzakelijkheid, dat de schoonheid door zooveel mogelijk indivi duen als zoodanig word(; herkend en tot een levend, gelukbrengend bezit zich eigen worde ge maakt. Maar voor het erkennen van schoonheid is noodzakelijk een gevoelige en tevens scherp onder scheidende critiek, die wezen van schijn kan onder scheiden. Een critiek, die echter slechts het eigen dom kan zijn van hen, wier gevoeligheid niet ge schonden werd in den strijd om het bestaan, maar wier onderscheidingsvermogen ook niet werd gehavend door al te gemakkelijke levenswijs. En nu vragen we ons af of het inderdaad mogelijk is de massa, die voor het over-overgroote deel bestaat uit (laat me deze grove, gerieraliseerende onder scheiding ditmaal gemakshalve mogen gebruiken) eenerzijds proletariers, gewond door den luwden strijd om het bestaan, om het dagelijksch brood alleen en uit kapitalisten anderzijds, verslapt door al te gemakkelijke weelde, of het mogelijk is deze. massa de schoonheid te doen erkennen. De midden klasse laat ik geheel buiten beschouwing: immers daar, waa" het juste milieu als alleen-zaligmakend wordt aangeprezen, zal nimmer scherp onder scheidingsvermogen bestaan. De kleurlooze middenstof zal steeds de kleurloosheid ambieeren, zal nooit den moed hebben en ook niet in staat zijn voor zich uit te maken, wat schoon, wat leelijk is. En de schoonheid aan de massa gebracht, hoe aanschouwen we nu reeds welke onzalige smaakmisleidingen door kunst nijverheidswinkels en A.-J.-O.-aestheten de wereld worden irigeschopt. Toch, in weerwil van dit alles, is de kun stenaar van dezen tijd te zeer onder den indruk van de nooden der maatschappij, dan dat hij zich ?zou kunnen onttrekken aan de eischen dier maat schappij, aan hem gesteld, hem. den schepper van. schoonheid. Hij kan er zich niet aan onttrekken. zelfs niet, indien hem de onmogelijkheid dei' ver wezenlijking van verlangens dezer maatschappij volgens ouderen trant duidelijk voor oogen staat. liet is de machine, die iu de toekomst zijn maat schappelijke taak zal overnemen, een taak. die ieder individualisme; buitensluit, en slechts bedacht kan zijn op de algemeenheid. G005EN4WACEMAN WWWR&& Voor het moment heeft de machine, hoe men 't ook beziet, den samenhang tusschen kunst en maatschappij verbroken, al wordt voortdurend ernaar gezocht, hoe deze samenhang weer kan worden hersteld. Daardoor is het mogelijk geworden dat het kunstambacht met zijn nmalige voort brengselen ontstond en bleef bestaan, in weerwil van de pogingen, aangewend, om de schoonheid van zell'sprekeiK.'en handenarbeid aan de menigte te brengen. Kr is van de kunstambachtelijke vormen mis schien geen enkel»!, waar zich dit zoo duidelijk open baart als bij het handboekbinden. l f et handboekbinden, dat van zijn beoefenaars een toewijding eischt, welke door de massa noch begrepen, noch beloond kan worden, Een kunstambacht, dat zóó weinig bekend is, dat zelfs on»ler de bezitters van bijzonder mooie boeken, dus onder hen, die zeer speciale verlangens hebbeu ten opzichte van in houd, papier »'ti typografische verzorging van een boek, verzamelaars worden gevonden, die geen enkel verlangen koesteren om het overigens volmaakt verzorgde boek te birxlen in een band. welke evenredig is a,an de innerlijke waarde, de t ypographische v<!rzorging. Het handbindeii bestrijkt een terrein, oneindig beperkter dan het machinale binden, maar tevens dichte!' bij de schoonheid di<! vroeger werd voortgebracht, toen de scheiding tusschen k'.mst en m;ut.Lsch;vppij zich nog niet \"oltrokken ha.d. Dit bleek me, toen ik Klisa,beth Mena.lda in haai' werkp]a,als bezocht, waar ze verteld'- van liet werk harer handen en van de wegen, die ze was geg.-u'.n om dit zoo volkomen als dit in haar macht ligt. tot stand te brengen. Aanvankelijk was Klisabeth .Menalda begonnen zich voor slöjd te bekwamen: ze legde ha:'.r examens tot bevrediging van haai' leeraren al'. Niet »!chter van zichzelf. Immers ze \vas van oordeel dat slöjd vaak te principieel, dientenge volge te onpraet iseh is. 'Ac wilde voor alles behoor lijke vakkennis hebbeu, niet alleen bekwaamheid om les te geven. Om die vakkennis zich eigen te maken, u i nu' ze naar de amhachtsschool 1e Leeuwarden: daar k reegze in 11-genst i ;11 ing met den siojd-arbeid. pract iseh wei k. breidde ze haar kennis van materialen uit et-, leerde velerlei soorten gereedschap ha.nl eerei;. Anderhalf jaar bleef ze op deze ambacht -si-In M il. waar ze Veel pract ische kennis had opgedaan, maar waar de aeslhetiek vrijwel b.uiten beschouwing was gebleven. Kn ze trok na,ar . \rnst erdam. naai de; (^uellinusschoe.)!. waar i u de eerst e plaat s gel t-a,c! it werd d»; leerlingen los te make-u van overgeleverde vormen en ze uit. zichzelf 1e laten putten. De lantasie werd zeer aangew akkerd. maar met de /.a ke~ lijke practijk werd weinig rekening gehouden. Toch wordt de lijd. hier doorgebracht, nog altijd. zeer gewaardeerd door Klisabeth Meiia.lda.. /e koos daarna, dan ook een vak, waarin ze ontwerpen. teekenen, uitvoeren kon. waarbij ze ambachtelijk werk kon verrichten op de wijze, als de handwerker 't deed. toen 't ambacht met ..kunst" nog niets had uit te staa.n. maar vanzelfsprekend goede en dus schoone producten voortbracht. Kn dit ambacht, vond z<! op de Kunstamhaehtssehool te Amsterdam, waar vooral de tegenwoor dige directeur, de heer .loh. li. Smits haar niet raad eu daad bijstond. Smits Zelve is de eerste geweest, die het l kbiudeu U'eer deed herleven : in het begin dej kliste eeuw was deze kunst in ons land deerlijk in verxal. Hij is voor Nederland geweesl. wal Tobden Sandersoii en ('ocherell voor Kiigel.'iud heteeki-nen. Hij gooide, evenals de Kugelsche hernieuwer. alle slechte tradities overboord, zocht de goede. ouile vergeten methodes weer op. deed zeil' nieuw»' en vernuftige vondsten, /oodat bij een leei-nieestei par exciillence ma.g.worden genoemd. Naast dit uitnemende onderwijs kreeg Klisaheth Menr.ida ook retids enkel»! opdrachten uit Ie voeren, in de jaren aan. »le Kunstaniba<-,htsschool doorgebracht. Na het verkrijgen van liet einddiploma, richtte ze een eigen werkplaats in en ook nu ontbrak liet niet aan opdrachten, l fel werk onderbrak /e echter Kunstzaal van Lier Rokin 126 Amsterdam* Oostersche & Europeesche antiquiteiten Oude en Moderne schilderijen en plastieken Negerkunst & Ethnographica ?.nu ecu studiereis naar Kngeland Ie oudemorueu. Daar bezocht ze »le Central School of Arts and t 'rafts, waar ze de Kng»'lst;he w»'rkm»'thod»;n le»;rde. die iu sommige opzicht»-!! zeer ve»-l van de l folla'idsche verschillen en. die h.'VU' deden inzien. dat goede resultaten op /.i'er verschillende manieren kunnen worden verkregen. Ken tweede studiereis bracht haar naar \Yeenen, waar /.e een plaats vond in de ouderwetsche haudl>inderij van Lysakowsky; daar vond zi- precies wat /.e zocht en hij het s»;hool( mderwijs /eer had gemist, nuil. het samenwerken me! gerout inetü'de boekbinders. Hier kon ze zien, hoe in de praktijk het, werk werd aangepakt, /e maakte ..partijwerk'" mee eu leerde de eischeu van de praktijk met zijn ,,zoo vlug mogelijk." Dit principe, hoe verwerpelijk ook. ais alles eraau opgeofferd wordt, kan men, mits matig toegepast, in geen ambachtelijke praetijk ontberen. ?----,'/i(»} gewapend werd het werk in eigen werkplaats weer hervat. I Tol werk, dat van den hinderde uiterste nauwge zetheid, zonder eenige kleinzieligheid, eischf, zoodat de boekband getuigt van een volledig. harmonisch gevoel voor begrip va,u schoonheid. De hinder moet steeds rekening houden met de eischeiL der practijk. welke een hoek wil hebben. dat goed openvalt, moet de juiste maat weten te houden bij het vergulden dei' ^nede. bij het stempelen vait de band versiering. Klisabe! h Menalda toont in haar uerk. dat ze deze eischeu dool' eu door keilt en e; aall Weet te Voldoen. RECEPTEN \~~> gr:mi gepelde noten. 11>.~> gram boter, \'2~> gram suiker, l eieren, een }, slokje va.nille. Itoei- d,- boter tot room. Voeg hierbij de ei dooiers met de suiker, de gemalen, of g'l raspte noten en liet merg van hel halve stokje va.nille. Koer alles, gedurende ongeveer een hall' uur. goed dooreen. Voeg dan de Zeer stijl' geslagen eiwitten toe. Doe de massa, in het un-l boter inge\\ n-veii VUUrvasle scll, ,tel| je (-11 la.'lt het in dell oven e,'l! licht bruin korst je krijgen. Nieuwe noten, in Sepl. en (lel. Ie verkrijgen kunnen gemakkelijk gepeld worden. De noten. die men gebruikt om een geleeill toe te bereiden, behoeven echter niet nieuw eüdus duur te zijn. llie!-\oor kunnen de oude. goedkoopel-e dieüsl doen. Werp telkens een gedeelte der ongepelde noten iu heel water; breng dat a.a.uili n kook c-n laat de noten e\ en opkoken. Haal de noten i,i( het water en verwijder het \ellelje xoo \ h;g mogelijk. Door de/e bewerking Wol-den oude noten ievetis smakelijker. K i«' r»' tr < 'ediirellde den lijd. dat de e,elei: ', er.-ell /.ijl! en niei duur. idushi de iei.1 e- eu /< imermaanden i. doet de huisvrouw' goed. ciel'eil '-11 gros il: j ? slaan ell ze 1i- ( onsei-Veeren. Kiel'iU in kalkwaler. (i' in wal ergias ingemaakt. /!'n uit st ekerd \ oor allerlei spijzen, waarin eieren verwerkt Worden, te gvhru:kell. \:\- ? maakte eieren latei, zich niet goed kukel . VAN OUD-BUSSEM