JO DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 19 APRIL 1930 No. 2759 De nieuwe Negertaai [door Lou Lichtveld WIE ^'t Engelsen van die engelachtige moeder van een huis vol kinderen, die nirs. Beechcr Stowe was, gelezen heeft, en zich daarna ook heeft durven wagen aan wat Joel Ohandler ITai-ris opgeteekend heeft van al de negerredenatics van zijn ,,Uncle Remus", heeft eenigszins een denkbeeld van de taal die de Negers in hun nieuwe vaderland hebben leeren spreken.. Een al te optimistisch denkbeeld overigens, want heeel wat ..beter" dan oom Toni en Kennis spreken misschien op dit oogoiiblik wel duizenden Amerikaansehe negers; maar deze behooreii dan ook tot do meest ..gecivili seerde" zwarten van de wereld, terwijl toch heel wat nieuwe negertalon alleen voor ingewijden en voor jarenlang getraindeii te verstaan en bruikbaar zijn. De nieuwe negertalen hebben zooveel geheim zinnigs dat nog niet is opgehelderd, dat het ver haal alleen reeds van die geheimzinnigheden interessant genoeg is, zelfs voor wie van linguïstiek niets weten wil. De meeste mannen van het vak die ook deze talen hebben, bestudeerd, hun aantal is niet bijster groot , zijn van het denkbeeld uitgegaan, dat al die negers in het nieuwe werelddeel niets anders deden dan een of meer europeesche talen pp de kinderlijkste wijze radbraken. Zoo werd dan pok aan het proces van radbraken zelf geen waarde toegekend, en stelde men zich tevreden met na te gaan welke de herkomst was van al de gekke en niet aanstonds te begrijpen woorden welke men in die verschillende talen gebruikt. Maar zoo eenvoudig was hot met deze negertalen niet, dat ziet men aanstonds, wanneer alle om standigheden bekend zijn van hun ontstaan. Op de plantages sprak men in den slaventijd ?san twee soorten negers: zoutwater-negers of .,zoutkoppen" en creolen. De eerste waren die welke de oceaan, het zoute water hadden overgestoken, en die dus rechtstreeks uit Afrika afkomstig waren. De anderen waren het broedse!, zij die in het nieuwe land geteeld waren, en die hun naam ontleenden aan het Spaansche woord criar, wat t eeleii /.eggen wil. De zoutkop-negers nu, waren geen negers van n soort, maar zij behoorden tot zeer uiteenloopende stammen, die ook zeer verschillende talen spraken. Als men bekend is met do taaitoestanden van \Vest-Afrika, is het niet langer mogelijk om nog zoo simplistisch over de creoleiitalen te denken, als zelfs onder vele specialisten nog gebruik is. ? De talen die in 't land van herkomst van do slaven, de landstreek tusschen Senegal- en Kassa bekken worden gesproken, verdeelt de hedendaagsche wetenschap hoofdzakelijk in twee groot o groepen: de Soedan- en deUaiitoo-talcii. llun grens gebied, of liever hun gebied van overgang, vindt men in Kameroen en Oost-Xigerië. Maai- terwijl de liantoe-taleti onderling een duidelijke eenheid vormen, die zich overigens ook over geheel /.uidOost- 011 Zuid-Afrika uitstrekt, loopeii deSoedantalen zeer uiteen, en zijn er zelfs zoovele onderling zeer sterk-afwijkeiide talen, dat liet geen zeldzaam heid is, dat negers die maar op enkele kilometers afstand wonen, elkanders talen niet verstaan, en zich weer van een derde handelstaal moeten bedienen. Nu is het kwantum van die talen niet gering. Een van de grootste kenners van de Soedan-taleii, Delafosse, heeft hun aantal op niet minder dan 435 gesteld. En llarry Johnston die een monumen tale . samenvatting van de ]5antoe-talen heeft ge geven, rekende tut deze groep nog meer dan ?'!."><! talen, terwijl hij bovendien ruim SU semi-banloetalen onderscheidt. Men kan dus licht begrijpen dat de negerslaven die van links en rechts werden geroofd en buitge maakt, en in de factorijen werden opgestapeld totdat de slavenhaleis in de haven kwamen om de zwarte cargo te verschepen, reeds op dat oogvnblik niet al te veeel meer van eüaar verstonden. Licht wei'deri op zoo'ii slavenschip reeds vijf of zes verschillende negcrtaleii gesproken, en bij aan komst in het nienwe vaderland werden do negers weer naar alle kanten heen verkocht, l >e laatste stamgenootell werden nu voorgoed geseheiden, en de zoutkopneger stond de eerste Weken als een vreemde in een Iroosleloos-onbekeude wereld. Gedurende die eerste weken kwam de zont kop altijd onder de hoede van creolen, om hem te ontbolsteren, en hem te leeren te verstaan wat er van hem verlangd werd. De taal die hij te leeren had, was door zijn afrikaausche voorgangers gemaakt en werd door hem zelf voltooid. Maar zij werd over geleverd door de creoolsche negers, de nieuwe ingezetenen van 't land, en daarom heetten deze talen voortaan ook creolen-talen. Maar die creolen waren even zuivere negers als de zoutkoppen, en behielden dus hun taal ook zuiver. Stellig is bij de eerste vorming van do nieuwe taal de hoofdbedoeling geweest zich ouder. elkander verstaanbaar te maken. De negers vorm-t den dus een afrikaansche mengtaal van afri-i kaansche woorden, in een afrikaansche constructie aan elkaar verbonden. Deze primaire creolen-taal had dus algemeen-afrikaansche kenmerken. De, slavenhouders leerden op hun beurt dit idi oom verstaan, en omgekeerd namen de negers tal van woorden van hnn meesters over, A"< ioral voor dingen die volkomen nieuw voor ze waren, of die geheel bij het curopeesche leven dat ze leerden kennen schenen te behooren. .Maar ook tal vau andere Kuropoesehe woorden werden door de negers ontleend, omdat zij in menig opzicht volkomen ..blank" stonden, ieder met een ruoederlaaltje dat in geen enkele omstan digheid meer bruikbaar was. Het bleef hen dus in de meeste gevallen gelijk, of zij voor een begrip oei} europeesch dan wel een afrikaansch woord gingen gebruiken. \ Alleen met de uitspraak was het iets anders. De fonetiek der Soedan- on der Bantoe-talen liet zich niet in n of in 'een drietal generaties ver anderen. En 7.00 kwam het, dat de Europeescho woorden op z'n afrikaansch werden uitgesproken en naar de regels van de afrikaansche woord vorming werden veranderd. Hetgeen de blanken enkel zagen als een radbraken. Omdat de meeste onderzoekers der creolen-talon de afrika-ansche grondtalen niet of slechts zeer opper vlakkig kenden, hebben ze ook de ware structuur van deze talen nooit begrepen. In zekeren zin was 't voor de meesten vau hen ook een onmogelijkheid. AVant eerst in deze eeuw is het do linguïstiek gelukt oen orde; aan te toonen indien chaos van Afrikaansche idiomen, en de algemeene regels vast te stellen die de grondslag vormen van de Soedan-, ei i die welke basis zijn van al de Bantoe talen. De Afrieanist die eindelijk notie heeft van de/e grondidee, staat thans versteld bij 't zien dat niet alleen de fonetische grondslagen van do afrikaansche talen grootendeels die van de nieuwe negertalen zijn geworden, maar dat ook hun grammatica, huil mechanisme on innerlijke structuur clii' \an do creoleiitalen is gebleven. ] >e oudere Wetenschap heeft steeds geineend van niet, on exclusief geloofd in geheim/innige wetten van vergemakkelijking", waardoor alle uil gangen wegvielen en alle- ..moeilijke" klanken of klankverbindingen Veianderd werden tot meer eenvoudige. En men heeft terwille van de theorie dal de creolen slechts een Kuropeeschc taal ,.in 't kinder stadium" spraken, geen acht geslagen op d.- \\elten van vocaal-harmonie, op het ingewikkelde syMoem vau tijden en aspecten dat vele vau de/e talen hebben, noch op hun zeer gevoelige syntaxis, die subtieler is, naarmate alle woorden meer of minder onveranderlijk" geworden zijn. (l root e taaigeleerden als ('oelho en Schuohardl hebben op het standpunt gestaan, dal de creoleiilü.leH een goividbiviakt eiiropeeseh «aren. mei, enkele afrikaansche woorden aangevuld. En laat stelijk nog heeft Josperseii y.a nagepraat, on na. een oppervlakkig onder/.oek beweerd dal -,the\ have spoken as if fheir mimi welv just as iunoccnl of gram mar as 1 hose of \ei-y smal l ba bies", teru ij! zoowel de nogertaleii van .Middel- en \au /uidAmorika, als die van andere \ el-europeaniseerde streken, ill Zekelell zin een\ olldig als hel Kiigolseh zijn, maa.r in een ander opzicht e\ ei. inge\\ ikkeld als de Soedaileesehe of dr l !aut oe-1 alc?!l zijn "eilieven. \ oor 'l onderzoek in do/e richt ing moei nog \ eel gedaan worden. .Maar "l is \erheiigcnd dat ie.-ds vijftig jaar geleden een fransch taaigeleerde, die ook voor de studie \an de /uid-Ainerjkaa'.ische mdianentalen \ eel verdienste heeft gehad, geheel alleen de creolontalen pracht ig heef! d -zien. J.ucieii Adam sprak me( een heel gelukkig term van ..itlomes négro-aryeii". en in een klein maar kostbaar \\erkje hiero\er schreef hij: ...-i les \ain([Ueurs. si les maitres out impose (out ou part'h' de leur vocabulaire, les \a.inciis, les esclaves out maintoiiu i-ontPe eux ce qui conslituait ivelleiuent leur langue: la phonèl ique el la grainmaire." Kn / n boek. - - - de vrucht \ au een jarenlang ambtelijk vel blijf in (.'avenue. he.-dool hij met de profet ie. dat bij vooruitgang van di .UrieauUtiek de juist held van zijn stelling vanzelf zou worden aangotoond. De nieuwe neger-talen, die thans door zwarten, blanken en hun bruine afstammelingen wordcu gesproken, zou men kunnen verdeeleii naar den aard van de arische component, /oo spreekt men meestal ook van Noger-Fransch en Neger-Engelsch. Neger-Portugeesch on -Spaatisch, on Negcr-HoIlandseh. Meestal echter is die naam niet gelioe! juist, omdat de woordenschat van deze talen, dii als criterium geldt bijl't geven van zulke benamingen, gewooonlijk ook tal van woorden uit verschillend' andere Europeesche talen bevat. /.oo heeft liet zoogenaamde Ncgor-eiigolseh va:. Suriname meer dan tweehonderd AI'rikaaiiM-ln woorden.011 wel honderd Spaa.nselie of Portugoosohe. l fet Xegei hollandsoh van Sint Thomas bezil liei wat echt -engelsche woorden, evenals het Neuet t'ransch van Haïti. Terwijl in het, Papiamento \ai ('uracao. dat oj) het eerste gezicht, zoo S paan.--c i aandoet, volgens Kod. l,enz tegeiio\ep l .".01 Spaa.tische woorden 700 Hollandst-he staan! In een van zijn la.alste «'erken hooft Schucharili dan ook het voorstel geda,an, om voor die talei formules te gebruiken zooals do scheikunde iii< kent. Keil taal als hel l'a.piamento zou dan bnvoorbeeld deze formule hebben: N-SpU ll(oll. , het Negoi'ongolsch van Suriname echter: i\-Kl_' l i Afr. Men is echter nooit verder op dit voorstel in gegaan, en noemt steeds de creoleiitalen naai1 hui. voornaamste arische bestanddeel. Negerfratiseh nu, wordt gesproken op de eilandeii Mauritius 011 Kéuuion, bij Madagascai. Hot negerelement is Hantoe, en wel uit Zuid-OostAfrika; maar ook l'olynesische invloeden zijn daat merkbaar. Op Haïti, Martinique, (Juadoloupe en eenig» kleinere Antillen daarentegen, spreekt men i-en echler" Xogorfransch. waa,rover Lafcadio lleaii. onder anderen voortreffelijk hooft geschreven. < '| Haïti, de negerrepubliek, is zelfs 0011 eigen litera tuur aan het ontsta,an. Kn nagenoeg hel/elldt Negorfransch wordt ook op 't vasteland gesproken in de strafkolonie ('avenue. !Negerengolsch is hel allermeest verbreid. zooa.ihet, Kngelsch ook in de meeste andere verbin dingen voorkomt, (lu hot ISeacli-la-.Mar met ., i polynesisehe taal, iu 't Pidgin-engelseh met ('|,iiieeseh, in 't ()regon-cliinook met indiaansehe talen! Op do Afrikaatisehe Westkust in Liberia, en Si.-ri.i l .00110 spreekt men Negereno.elseh. en in /.uu! Amerika in Hrilseh (iiiyana. In ('eiilraal .\tneiik;. op voel Antillen, in 't bijzonder op .la.maiea: on o Noord-.\morika, waar 't neger-element al iuo..| .1 meer vi'rdwijnl. sinds da.ar reeds vele iievei universiteiten zijn. Hel aantal blanken \\ a..- da.a: ook altijd belangrijk groot er dan in andere -iieKe, «aar een. handjevol kolonisten honderden >la\ii oud.-r zich hadilen. in het Negeroiigelseh van Noord-A uien ka /.\\i niet meer dan oen \ij!'(mtal \\oordeu \an \li ka.aiisehe oorsprong (e \mden. Kn. do n;e,.-.|e \;,i de/e zullen mettertijd ook wol verdu ijnou als . ?: beschaaf d- ?" uil druk k u r_:ei i. -Neger-Spaaiiseh en Neger !', >i t ugeosi !i \md' men haast overal aan do Oostkust \au /-ud- \IIH rik a. en op enkele A i il i Mei i. .'.ooaU < 'uba en ( 'ur.-n.a' ? ? lok oll/.e kolonie op het \a-(elalld lleefl na.-e-' een /.eer gemengde negert a.a l oen andere, di ? HOL e. hoofdzaak Spaaiiseho on Porl ugoeseho oL-nioiil--i hoof l , «elke teruggaan t "l den tijd dat ook ' o na:,. nog in handen uas van iie ( 'om | uislai (ore-. ! i, andi'ro taal \an Suriname /"U men vandaag m. ? veel moer recht een soort \au Neger-h- -Hand-- i kunnen noemen: te nieor \\aar t oude .\euerli-. la.ndsi-h \aii St. Thomas aan 't \ erongel.-oh' 'il i-, 'i. Voor het Ka.apsclle iloi k; lid .e!] Leen ue\aar be^.i, da,1 het zirh aan l aiit oei^-ineu /.il te Imiti M ^aa: \\'a,imoer men alles bij elkander rek.nl, -.\oidei di' nieii\\e neucrta.len op -en gioot deel \,-ni ii \\ereld. en door een /.ooi i:ro >t aanla! nu -ii-eh. :. geSpPok.-11. /e hebllell Ollit elltJ.e\\ ooll \eel niel . ! kal id, i- v.ei:i,.oii iii k lal i k i.- l . in .-l ri iet uur .-n n. e,, iiisino: Int is alleen h::n \\ ooi di'iiselia.l die liiai.uitoonloopl. .Ma.ai hun uo/.eidijk bo.,1 a.ndiloel \o:nr h' i geraamte \ ooi een n ie u u o wc-PI'ld l aal. een , , iioinisolie. i iauu koiiriui . /.eer pla.^1 isehe en blink bare taal. en \oigeiis h. t '/.>?< r jnir-le zemen \ai liodoh'o l.oiiz: ..una de las leic/ua-; nier- pepfictadei mundo.'' liet zal nu slechts de laak zijn \an don nieiiu. ; neger, om deze taai een us'ooleie ln'iiikbanirheiu ^ UOX'etl door liaa.t' g|-a!l>oh X'a^t te leLL'en. ell dool met itit prachtig apparaat een oi^eti. menue li'< ia,tuur te schoppen. Wa.arin ook de geschreven (aal eeiio\en /.ui\cn diaagster dor uodaehten en gv\-oeloiis van dei: Nogvr wezen zal, als zijn dra-t iselio en w.-iluid. nd. . . roektaal tot nog toe bleek Ie zijn.