DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 19 Al RIL 1930 No. 2759 De Negers van O'Neill door Henrik Schnlte AU God's Chllluu got Wings The Emperor Joiies IN het veertigtal, in hart en nieern aggressiefrevolutiemaire stukken, waarin Amerika's grootste tooneelschrijver zijn ,,ik beschuldig, juist omdat ik Amerikaan ben" uitsprak, zijn er ten slotte slechts twee, zeer ongelijkwaardige drama's, die het tragische complex: neger tot hoofdmotief hebben. Men kan zich daarover verwonderen, om dat O'Ne'ill's schreeuw om recht en begrijpen overal opstijgt uit de rangen der verdrukten en, met onze oogen bezien, het burgerlijk dood-verklaren van den coon" een der pijnlijkste problemen van zijn land is. Anderzijds ligt de oor.;aak wellicht daar in, dat O'Xeill's individualisme, zijn overoude strijd voor de rechten van den mensch" steeds een concreet doel voor oogen moest hebben, wilde hij den dramatisch waarachtig bezielden vorm krijgen. Dat concrete doel bestond wel in den tijd van den burgeroorlog, toen Uncle Toni's C.ibin" werd geschreven, maar sinds de vrijlating is liet zwart-wit conflict, dat toen eigenlijk eeist begon, ontaardt in een guerilla, waarvoor elke oplossing onmogelijk schijnt. Want Welke: emigratie, uit roeiing, samensmelting? Zij is een sociaal conflict van eerste orde geworden, maar zonder dramatische pointe. Vandaal' dat er zoowel van blanke als gekleurde zijde weliswaar een uitgebreide, soms tendentieuze, soms puur analyseerende romanlitteratuur bestaat, die zich onder den invloed der Paul Robeson als Emperor J ones mode nog dagelijks uitbreidt, en waarvan de mees terwerken ik noem slechts Niggvr-ireave'ii", Mamba's Daughters" en Blackwa-ters" ook hier voldoende bekend zijn. Doch wat men als achtergrond in al deze boeken vermoedt, voeirzemver zij door blanken, geschreven werden: het superioriteitsbe'Sef van een ras, dat intellectueel den kleurling aanvaardde' doch instinctief reageerde en deze reactie in een au fond valsche grootmoe digheid poogde te ontkennen zou den zooveel geconcentreerder werkenden dramaschrijver zonder sociologische preoccupatie den impuls tot schep pen ontnemen. Daargelaten, dat een ernstige! po ging om het rassenconflict op de planken te brengen in Amerika althans wel tot de onmogelijkheden zou behooren. Xegertooneel in Amerika bestaat ook slechts door en voor negers, 100 % zwart, en geniet als zoodanig hoogstens de snobistische ver eering van hen, die zich liberaal genoeg wanen om met Jim Crow op n bank te zitten. Slechts zeer onlangs eind Maart j.l. werd in het Mansfield Theater een bijbelsch en met spirituals door vlochten negerstuk vertoond, The Green!'ast ures". dat toen door de liberale critici onmiddellijk tot ,,one of the most moving creations ever Been in theatre" geproclameerd werd. 10. Schrijfmadhinebandel (Alle merken vanaf f ft.-.) COPIEERINRICHTING TEL,. 3341* W»lven«tr.«-4 In het drama van O'Neill, dat het rassenconflict volledig wilde behandelen, ,,AI1 God's Ohillun got Wings" (een spiritual-titel), merkt men dan ook in de eerste plaats die niet al te diep peilende opzettelijkheid, die met brochureargumenten wil overtuigen wat in dezen sirnplistischen vorm geen onderstreeping noodig heeft. O'Neill's levensbehoefte aan primaire conflicten drijft hem hier, als in zoovele van zijn zwakkere stukken, naar het melodrama. Het is, als zijn hoofdpersonen zelf, in zwart-wit geteekend, terwijl het interesse slechts gewekt, zon kunnen wor den door de nuances daartusschell. Kr zit een zekere l'jiscineerende misc-on-scène in zijn straattaf ereelen: voorjaar, avond. straat links de blanken, gelaat aan gelaat op de brandladders. zingend en zwetsend. straat rechts de negers, hetzelfde, en op den hoek. blank en y.wart dooreengemengd, de spelende! en embewuste kinderen.liet verloop is zwak: ele onoverbrugbare kleioL' in het gemengde, huwelijk wordt overwonnen in een zeker bitter e-n hysterisch zie-li weer kind wille-ii voelen van beiden, als ele' hardnekkige en al te edele neger voor de zoe>veclste maal voor zijn doctoraal rechten gezakt is, omdat .,dod'el ):e '. :->ped head first right out of the .Inelgment si-at". voor e,e-ii Jim C'row aan ele balie kwam --- en elit zal we>l historisch zijn. Dat het ,.painty-fae-e"meisje- haar oe-rafse-htiw, elie' physiek be-paald is. voor de zwarte! familie' zou hebben overweinneii eloor het Congo-masker met ce'ii broodnics aan ele tafel te nagelen, is ie-ts wat ook een Kuropea.an niet zoe> maar aanneemt, f Taai' ..zeven plagen' zemelen immers elan eerst recht beginnen, al vragen zij niet eun de fe'lle' hanel van een elramase-hrijver om e>ns ge-sugge-reerd te worden. Vanda.ar nok, dal elit Congo-masker, als magisch symbool van liet soort dat O'Neill ze>o meesterlijk Weet aan te wi-nden, hier te duidelijk aan elcn wunel geprikt is. om zijn bestendige aanwezigheid te eloeii voelen. An dere stukke-n -- ..De'sire unde-r <he Klnis" is daar van een typisch voeirbeeld kennen dergelijkenatuursymbole-n zo7ieler ela,( zij in <as(liai-i-n \-orm aanwezig zijn. Hier is het ('onge>-ma,sker reeimsiei. en ais men lie't in een voorstelling (elie voor/.oover ik weet zelden plaats had, omdat de censor In t in .Boston terstonel s(e>]ite) v ze)ii men he( stuk ele-sjioods Ncn spelen. All God's Chillun got Wings" Een scène uit het mirakel spel "Gr:en Pastures" die uitbeeldt hoe men zich een maaltijd in den Hemel voorstelt. rrgal aan te brengen. ook wel /.ondel- kunIjij'n'echt hiertegenover staat liet oudi-ri gese'hrevm.) korte, doe-li zwaargeladem drama The Kmperor .lones". Hier heel' zich me-t liet volle' ge'weld van zijn be/.eteii schrij versschap gestort o]) den eenen mensch: den neger in doeidsangst. Hij heeft hem belic.ht, schel alsee-n bliksem, als eji-7i atavisnie \ran zijn ras. als een gi gantische waanzin. ele>/.e eloodi-nre7i van een opge jaagd e?i zwarte. Koe-J) u he-t smakeloo/e grapje voeu- den geest, wa.arvoor Hollywooel zijn neger statisten misbruikt: de- zwarte 'I'ulbnankiiechi. die ee'n spook zie-t. /.i|7i bibberende Worstlippen en uitpuilende oogen hl omranele kassen. Vcrgroof dat be-e-ld eluize-nelvoiielig 1-71 zie- het e-rustig: /.ie daar Kmperin- .Tom-s. Oeik hij is ee-n Tullma7ie-ar-bedit-7iele. physiek kolossaal, gewetenloos, uit di- ge\rangenissi-n van NtAV-Orle-aiïs emtvlucht e-n op een verlaten eil.-unl. 171 ele ('araïbise'he zee als ..keizer" gen-rel en ge vreesd. Men schee-M', vuilwitte- hut d- middel! van het- oe-rwouel zijn paleis; imiformbroek. een rood genunieele tafelschel e7i e:en immense1 V.-uiama hoed zijn ke-ize-rlijke- attributen. De- e-enige Kiirop,-aan, ee-n blanke ballast ki-re-l. e-e-n white shaelow" noem hem met welk ntoeh-woorel gij wilt In-e-Vt hem ge!exploid-erd (-71 op de se'h uwe negerbevol k i ng losgelaten. Het inide moest keirnen. de kraal is leeg, de boschnegers zijn. ziek va.n haa,1. en Ve-rnede-ring. het eje.'i'Wouil ingetrokken, da.1 thans tusse-hen Kmperor .loin-s en ele Kraiische ka mo7iee7-boe>f. aan ele kust Iig1 . Km peren- .lones. h e-t l fel in lle' 71 ek (-11 met ee-tl uyforee-e-releli lach op /.ijle hl-e-ede lippen, za.l \'luchti-n: e-mse-rven en ainmunilie liggen aan den ra nel \an ln-t oi-rwoud. hij hei-fi zijn onih-rehnien de fabel \an d,- zihei-en kuir<-l de eenige- die hem kan doetden en die hij eins /orv;vuldig ze-lf bewaart <>p de-n mouw ges]ie-ld. Hij zal er zich wel doorhem slaan. Dan be-gint, vroeg in ele- eierste' ae'te' i-e-eds, he-t eentonige ge-luid van ele oe>rlogstromme]s de-r zie-Ji schuil houeh-7iele' 7ie-gers. Kn elit nu is In-t aele-mbeklenimenile e-lenient, riat elit, stuk ree-els bij lezing geeft en elat bij e-en opvoering, naar Ame-rikaanse-he-n aa.rd zoneler pauze-, einge-twijfelel e-en onelragelijke obsessie moe-t weirelen: deze (romme-ls blijve-n ehiorgaan, se-ene- na se-ene-, sterke-r, zwakke-r, ste-rker. gaivse'h nabij e-n liee-1 ve-r af, zij hitsen ele-n iie-ge-r door het oerwoud, de-en mensch komt, ge-e-n schot valt elan alle-in zi.J7i eigm. wafinzinnig en doelloos schie-fe-n tegen ele' cliimaere'ii. die zij n nae-lite-lijke race begeleiden. Kn aldoor tain-tiim. taiulam. ele- oorlogsroep der om hem heen elolcnehiiegerbi-nden. 11 ij rent in e-e-n greioteu kring, ziJ7t klee-reii scheure-n. /.ijn groteske statie' verandert, in liaveloo/e lompen. \'an si-e-m- tot scène- a.lle kort en bij doorloopeiid decor van lia-nen en oer\\ouilstamme7i komt hij opn-imen. wil rusten. doch elan verse'hijnen de spoken va.n zijn koorlsbn-in: de kleine gloeiworme-n va7i ih-7i a7igst.als krilipellile kinele-re-71. als kll-ïlle'. wilde biggen, lle elobbele-nele ne.jei-, elie-n hij eensdoeirstak. griimike'llel. Stappen nadi-n-n. stappen traan, hij schiet, in he-t ledige-. De vizii ii-lli-n Verdubbelen in ei-71 frelletiek rliytlmii'. de 7ii-geril\\aii^arbe-iil(-rs nn-t hun spaeleii. de slaveiiveiling niet de ghmegappmdi' pla.nte'i's. naakte negers, hurkend, sehuivenel in t-eii klaag elans, de met fantastische \ e-eren uitgeelosd- en paljasse-7iil rondspringende medicijnma.n van den ('ongo en de kop van de gigantische groene kro kodil boven de i-ivii-re>e'\ er uit. heel ele magische eife-nis van eeuwen Afrika. . . . Den \-olgeiielen iiK'i-ge-n. als ele- trommen e-inele-lijk zwijge-n. draü'e-H oi-rwoud. waar zij hem ?and waar hij hel bi7i/.il\ e-ren keigel eloorde-n neger op het on tp h \\aariu de woni-eli-n /.elf als ne-ge-rl rluilmie iler (iim-t-iniit rommels ft U'N'eiH niet /.i j n ba rbaa rse-he l ui.ne l ei i ?r geVol-nill. zon meesterlijk en /.oo be-\\aarachtig. dal een opvoering, ander^ een neger, nauwelijks deiikba.ar is. dilpin de/.e rol in Amerika en l'a.ul Ifnhe.-Min. tri Smalfilm-Amateur-Kinematografie onder Kino-technische leiding van Joris Ivens Vraagt brochures en demonstraties CAPI 115 K ALVERSTRAAT Amsterdam C. ~' BI] CAPI vakkundigo aac^aiüvoorllctitlng.