No. 2760 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 APRIL 1930 BEURSSPIEGEL Donderdag;, it-t April DE jaarverslagen fladderen neer op onze schrijftafels als dorre bladeren in den herfst. En wanneer men ze doorleest en de cijfers van de winstrekening vergelijkt met die van do vorige jaren dan vraagt men zich wel eens af: waarom al die omvangrijke koersdalingen sinds October van het vorige jaar ? Zelfs van de door depressie sterk getroffen bedrijven als b.v. rubber en suiker vallen de resultaten dikwijls nogal mee, soms door dat voorverkoopen de invloed van de laatste prijs dalingen nog eenigen tijd heeft opgeschort, soms 'doordat men de kostprijs heeft weten te drukken. Kn ook in de scheepvaart, waar de toestand het heele jaar 1929 door zeer slecht is geweest, zijn sommige verslagen nogal meegevallen. De banken hebben kunnen prot'iteeren van de hooge rentestandaard, al wordt de meerdere rentewinst voor een deel gecompenseerd door mindere inkomsten uit effecten en syndicaten. De teruggang in de conjunctuur met de daarmee gepaard gaande; ver mindering der uitzettingen en deposito's heeft zich, althans bij de banken die haar verslagen publi ceerden, nog niet doen gelden. Kn men mag dan ?ook wel aannemen dat deze bedrijfscategorie door den hoogen rentestand eerder iets gunstiger uit is geweest. Deze aandeelen hebben trouwens van de beurscrisis nagenoeg niet geleden, zooals 7,ij ook van de daaraan voorafgaande hausse speculatie nauwelijks geprofiteerd hadden. Zulks in schrille tegenstelling met New-York waar enkele; der voornaamste; bankaandeelen (o. a. van ele National City Bank) het zwaarst van ele crisis te.- lijelen hadden. Ook ele- inelustriee'Ie verslagen welke; tot nu toe werelen gepubliceerel zijn over lie;t algemee.'ii gunstig. De Unile>ve>r heeft weer 20",, over he-t kapitaal verdienel (na aftre'k van het preferente ?dividend). Verleden jaar was dit cijfe'i' ongeveer gelijk e>n het blijkt nu wel eluiele'lijk hoezeer ele; spe-culatie hee;ft e>vei'dreven tejeri zij deze femdsen waardeerde e>p ongeve-er 700%. Op basis van het dividend ad 10% is zelf.s ele huidige» koers nog vrij prijzig. Me'ii he;eft zich destijds e-en reies geelronken. aan ele voeirtdure'iide' uitbreiding en aan ele ge-ruchteu van cemtröle; e>ver de inkoe>ps- zoowel als de' verkeMipsmarkteii. Nu hebben el ie; factoren een ve>l jaar gewerkt en het resultaat is een winst die; niet veel afwijkt (in ve;rhemeling te>t het kapi taal) van. die e>ver het ve>rige be>ekjaar. He; resultate'n zijn ongetwijfeld, eibjectie'f beschouwel, ze-er bevredigend, al moet worden toegege>ve'n elat in het vorige jaar, toen werd gewerkt me;t e;en betrekkelijk kleine reserve, ele; 20% winst e'e;ii grootere prestatie waren dan nu ele; uitbreidingen van het kapitaal omvangrijke agie>winste'ii hebben binnengebracht, en dus het reëele kapitaal naar verhouding veel grooter is geworden elan het nominale. En ele; speculatieve verwachtingen, tlie verleden jaar de; koors ze>e> buiten preiportie op dreven, hebben dan e>e>k eip niet veel me-er elan fantasie berust. Nu neig behooren eleze aandeelon te>t die waarvan de waardeering het minst op ?stevigen beidem steunt. Weliswaar is de; samenwer king met de Eevers-groep in 1929 ne>g niet van kracht geweest, maar e>f dit ele resultaten zex> sterk zal beïnvloeden is de vraag. Verleden jaar heeft men hetzelfele gezegel ten aanzien van ele andere fusies, en te>ch is in 1929 de winstverhemding ongeveer gelijk gebleven. Ook andere industrieele bedrijven hebben een PHARAO'S DROOM (Gen. 40 : 15) door Floris Vos N» V. Nederlandsche = Grondbrief bank = van 1906 STELT VERKRIJGBAAR 5 O/ Obligati /O * "% AMSTERDAM-C. = HEERENGRACHT 495 gaties Prof. Visscher wees op de waaide van het opgerichte voorbeeldbedrijf voor de toekomstige tuinders, en besprak tenslotte de huidige crisis in den landbouw. Reeds de bijbel spreekt van landbouw-crisissen, want Josef droomde reeds van magere koeien en looze aren. De crisis in het oude Egypte is, dank zij den arbeid van Josef, overwonnen. Op slechte jaren zijn ook steeds weer goede jaren gevolgd, en daarom is het voor ons zaak te zorgen klaar te zijn wanneer die goede jaren komen. Met den wensch dat het bedrijf Minister Kan" mede daartoe werkzaam moge zijn,eindigde prof. Visscher zijn rede." NAAR aarileieliiig van bovenstaande passage uit het verslag (X.K.Crt. 15 April j.l.) van de rede; eütgesproken eloor prof. ell'. Ilugo Visschcr bij ele inbedrijfsstelling van twee Tuinbouw-voorbee'lel bedrijven, in Dre-nthe- wil ik 't ve>Ige>nde op merken. IIe;eft ele preifessor het wel bij 't re:chte eind, als hij ele tegenweMirdige lanelbouwcrisis vergelijkt bij ele mage;re jaren waarvan ons in het O.T. wordt verteld ? Daargelaten, elat volgens orthejeloxe opvatting, in laatste; instantie e>ok de huidige ..e'risis'' te? elaiike'ii is aan Cioels wijs beleid, kom ik teich tot, het inzicht, dat ele e>vereenkomst elaarme'e eiphoudt. Vi'oe'gvre; crisissen in Kgypte en e-lele-rs waren (e elanki.'ii aan mise>e)gst, maar elaarvan is thans ge-en sprake. Kr is van alle. produkten genoe'g om een \\e-lvare;nde; beveilking te voorzien. Maai' ele bevolking is niet welvarenel, niet koop krachtig en hiervan worde'ii eio landbouwers in ele; eerste; plaats ele> dupe. De/e nu he-bbe-n liun be'elrijven verbe'te'rel, hun jnte-nsie-vere product ie'iiie-thodes hebben ele eipbrengsten vergroot, de waarele' van 't lanel is elie'iitengeveilge geste'ge-n en nu:' Xei ele prijs van (Ie voortbre-ngselen is gedaald ten gevolge van de eive'i'pi-oeleietie-, kunne'ii Y.C ele hooge- pachten en tle1 hooge looiie-n niet inee-r eipbrengvn. Daarom is bier niet sprake1 van een lanelbouwci'isis maar van e-en ee-oiioinische crisis. In ele' inelnstrii' is ele/.e verniinelei'in.u' van behoe'ften (gebrek aan keiopkracht) \ ereliscon(eei'<l eloor ele elaling der koersen van elei aanelee'le'ii. De prijs, elie ele e-onsume-nt betaalt voor zijn le'Ve'iisbeheH'fteii is niet noemenswaarel gedaald. De' leve'nsstaiidaarel is nog gelijk gehleive-n. e>p de loonen kan eleze' achteruitgang in gelelopbivngst elus niet woreleii ge-vemden. Waar he't ve-rse-hil tusse'hen proelue'lie- en e'onsumptie'prijs blijft ': In. ele tusscheiihand. bij ele bewerke'i'. ele; grossier, ele eletaillist, ele gelelschieter ! .Maar eloor al ele/.e' groejpen weirelt ge'cn overelaelige; winst gemaakt, al he-e-ft he't monopolistisch karakter van ve'le inelustrie'ën groote schuiel aan eleii noodtoestanel. Ve'e'lal verdwijnt de' winst iloeir ele weinig eco nomische- wijze; van bewerking, vervoer en detailleering. \"e'le bedrijven worke-n uiterst oneconomisch eloorelat hem geheele inrichting in een wanverhe)ueling staat teit eleri omzet. Leerrijk is dit in opzicht een vcrgelijkenele studievan ele brooelprijzeii in ve'i'schillenele' steele'ii. .Ik \vil hierop niet verder ingaan, maar be't is \vel eluielelijk, dat het groote \ erschil in bre)od])rijs in ele gi'ooti. steden aanleiding zou kunne-n zijn, om de theorie, dat ele vrije i-one-enTentiea.ut omat isch prijsnivelleerenel werkt, eeies te herzien. Te; betreuren is het /.eker. elat ele' e'oope'i-alies ili. eleze hun taak om prijsivgelend op (ej l re-den dik wijls in he't ge'heel nie-t be;grij|»en. Meestal woi'elt ele ve-rkexip ge'hee'l volge-ns zuive'i' kapitalistische principes gere-gelel. He op eleze' wijze gemaaktewinst keimt elan na.ele'rhanel wel is waar in handen van ele leelcn, maar niet in hun kwaliteit van gebruikers, eloch zuiver als ondernemerswinst. He't groeite; moree'le nut. elat ze kunne-n eloi'ii. eloeir ele> leve'iisonkoste'tl te \erlageii e'n elaareloor werkverreiiniing mogelijk te; maken e'ii weelvaart te scheppen weirelt niet bereikt. Op deze' wijze' is geheel Kureipa en Amerika er bij in een economische- impasse' geraakt, waarvan. eigenlijk nie-nuinel nut of \oorele-el heelt, want ele groote jn< *n< jpolisi ische cemcerns zien hun debiet niet toenemen, terwijl bij ele kleine' beeli-ijven. e-l icie-ncy ve'i' te zoeken is en bovendien veel arbeid niet, voor KMI pd. product iel' weirelt gvinaakt. Het groeite middel tot. verinniging van de wel vaart in de huiel- en tuinbeiuw n.!, de rat ionalisat [?? el'ior t<>epa,ssing \';in nie-t hè>ele-s. berustende op de reseiltalen \ran de moderne wetrnse'hap. ti'el't" geen doel. omdat voor ele/.e toename van ele prexleiclie geen koopers zijn te vinden en e lat het kapitaal arht eraan komt bij liet nemen van het verlies. Want lioe\vel <le product ie-capacite'it \ an den. grond in geld omgerekend aan waarele sterk i~ achteruitgegaan (en /.oolanu' de \\'erkloosheid toe neemt eif ceinstant blijft zal dit wel zoo blijven) is, ook alwee'i' tengevolge' van de overbevolking, ite vraag naai' bebouubairn grond volstrekt niet verminele-rel en de pi'ijs dus geenzins geelaalel. /oodat ik nu aan 't slol maar zeggen wil. eia.t het nog zoo onve'i-standig niel is van Prof. Visse-he-r om ons naar 1'ha.raei's droom 1) in het Ouele' Testament te verwijzen. lle't is Werkelijk ele eellige t l'oe ist die wij llebb.'le om maar oji he-t oppei'We/.e'ie te' \crtrou\ven. !>?? economische' e-veilutie- gaat langzaam en het za! nog wel een jaartje' elinvn eer we; een productie stelsel he'bbe'n. elat zich aanpast aan de behoeften. l y J'/Kiniii ilfixnnih'. niet ./ofii'j. Hooi/<ff!<>i'rd<''? gunstig jaar gehael. Zelfs onelanks hè'! fe'/l elat de mineier moeiie toestand van de meeste Indische; cultures ele orders uit Ineliëmineier rijkelijk de-den vle>eien. Zoei is b.v. ele lle>emaf ele)e.>r ele; verovering van nieuwe exportgebieelen weer gestaelig vooruit gegaan. Maar. . . . 1929 was in het buitenland e-en jaar van gunstige conjunctuur. Of de; export zich emeler ele gewijzigde omstaiielighe'elem zal kunnen handhaven is ele vraag. Althans mi juist eleior ele minder gunstige conjunctuur meer elan eieiit overal de protectieduive'l het heiofel opsteekt. Hoe; elit zij: eiver het algemeen zijn ele verslage'ii over 1929 gunstig. En van ele beelrijven we-lke neig geen verslag he>t licht deden zien als bv. Philips kan men e)e>k zee'i' meioie cijfers verwachte'ii. (leen wonder elat ele markt zich tot wat meer optimismisme laat ve'rle'ielen. In Amerika dankte; ele jemgste opleving ook haar oorzaak voornamelijk aan den gunstige;n indruk der jaarverslagen. Wij schreven, destijds al dat ele' publicatie' eh'f kwartaalswiusteti over ele perioele Januari?Maart \ve>l weer tijdelijk roet in he>t ete'ii zou gooien. \''.n elat is nu inelerelaad he>t ge-val geweest. l)c ze-e-r teleurstellenele cijfe-rs hebben eenigi- elage-ii een bij/emde-r flauwe stemming uitgelokt. Hij ons ke;nt men ele; kwartaalscijtVrs niet. Zoodat men meer op algemiM-nc impressies is aangeweze-n. Behalve voor bepaalde t'ejnelsen als bv. Philips en kunst zijde waar ele uit voere.'ijfe/'s een houvast l)ie'ele:n. \'oor kunst/.ijele is dat veel mineler dan vreie'ger he't geval nu ele Xeelerlanelschc fabrie-ke'ii eicel uitmaken van de A. K. l'.-groep. Maar voor Philips zijn ele statistii-ken neig van groeite be;te;eke-liis. l)aare>m heeft ele' koers van elat fonels eb' emtwikke-ling van he't beelrijt' vrij nauwke'iirig ge'Veilgd. Kn nu veieir he-t e'iM-st se-de-rt Septembe'r van he't vorigi- jaar ele' e'xpeirt van raelioartikeien uve-r iets is ge'ste-ge'ii, is elat voor de markt e'en stimulans gi'«e'est. Het is we'l typisch dat elit e'crste symp toom van opleving zijn evenknie vindt in ele cijfe-r> der .\nierikaansche auteimobielnijverheiel waar ook iie Maart de' ivsultate-n iuinnie;rkelijk beter waren. Overigens moe-t veeor ele aute>me>bie'lineiustrie in sterke're; mate; elan. bij ele raeliei worelen ge-dacht aan se'izeieinsfluctuaties. \\'annce'i' zich nu bij elie verbe'tering neig ee'ii gunstig jaarve'i'slag voe'gt, elan zal bet be-ricllt omlre'nt ele be'slissing in het Te-lefunke-npre>ce;s wel oVeTschaeluwel worden ! Krjuii zijn de- naaste Veieiriiitzichteii nog nergi'ns. l'clukkig voor den bele-gge-i-, anelers zoei hij de meeste' aatielee. l'-n al weer vee-1 duui'de-i' moete'ii betalen. C. K.