DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 APRIL 1930 No. 2760 Mohandas Karamchand Gandhi De Heilige Staatsman door Dr. Jan Romein De hongerende millioenen verlangen slechts naar e"6n enkel gedicht: naar krachtige voeding . . ." Gandhi aan Tagore. HET befaamde goudschaaltje ik zou het nu wel werkelijk op mijn schrijftafel willen heb ben staan, om de paar woorden, die ik hier over Gandhi en zijn jongst en strijd ga zeggen woord voor woord tot in decimalen af te wegen ! Want hel gaat er hier om, ongehoorde begrippen in vertrouw de uit te drukken, omdat de nieuwe» woorden, die eigenlijk noodig zouden zijn, zich nog niet gevormd hebben. En het is sinds bijna tweeduizend jaar be kend, dat het gevaarlijk is, nieuwen wijn te doen in oude zakken. Nog gevaarlijker lijkt het niettemin, net te doen of wij den smaak van dezen wijn al kennen. Het schijnt mij daarom onvermijdelijk om, in aansluiting met mijn vorig artikel over ,,l)e Toekomst van Indie" (zie dit "Weekblad van 4 Jan. ].!.)> hier eerst te spreken over- Gandhi zelf, zijn persoon, zijn streven en de beteekenis daarvan. De feitelijke geschiedenis van den strijd, die hij en de nationalisten sinds het begin van dit jaar opnieuw tegen het Britsche imperialisme voeren is. \ oor zoover hij te kennen is, genoegzaam uil de dagbla den bekend, en. voorzoover- hij nog in vollen gang is, nog niet kenbaar. Keiierzijds zijn de massa's in beweging, anderzijds staan de machine-geweren, in stelling en cirkelen de bombardeer-vliegtuigeii bo ven de overbevolkte steden en niemand kan nog weten, hoe de strijd om de macht tiu-sehen het ge weld en de geweldloosheid kan eindigen. Dit alleen kan men zeggen: laat niemand te ha-a.s! ig zijn in zijn oordeel omtrent den uitslag. Met een variant op de bekende uitspraak van Marx. da.t ook de theorie tot geweld wordt, zoodra zij de massa's heeft aangegre pen, kan men zeggen: ook de geweldloosheid wordt: tot geweld, zoodra zij de massa's bereikt, of nog anders: ook het geweld wordt lol geweldloosheid, zoodra de massa's hel geweld niet wederslaan. liet is dan ook geen paradox, maar- een zoo na.iiwkenrig mogelijke omschrijving van de Indische werkelijk heid dezer dagen, a'.s men zegt, dat de passieve weerstand hier voor- het eerst in de geschiedenis! tot een actieve strijdmethode op gr-oote schaal geworden is. * * * Mijn verhaal begint niet mooi met een putjesschepper. Met den puljesschepper. die bij Gandhi's ouders thuis zijn bescheiden werkzaamheid ver richten kwam en diende kleine Mohandas niet aan mocht raken, omdat hij ..onrein" naanraakhaar" was, niet vanwege zijn ambt, maai- om zijn kasteloosheid, zijn pariascluip. (iandhi begreep dat niet, en het is niet /.ijn. kleinsten roem. het nooit begre pen te hebben. Kn niet alleen, dat hij dit nooit be grepen heeft, mai'.r hij kleedt zich ook als een paria, reist als een paria, leeft als een paria, en verschijnt voor den onderkoning alleen met een leiidenschorlje om. waar de ribbenpareii van zijn schamele mager heid boven uitsteken.... het iiienneke. miezerig om te zien. doch naar- wiens woord dl iehonderd millioen mensc-heii luisteren. Ook zij. tot wie slechts zijn naam eti een vage adem van zijn wil is door gedrongen. Krgens. diep in een woud op de hoog vlakte van Dekan woonde een primitieve stam. die van de jacht leefde, /ij hoorden va.n (iandhi en dat hij gezegd moest hebben, dat het slecht was om te dooden. En zij gaven de jacht op. . . . en zij dach ten nog dieper na. . . . zij wilden ook hun vee nii t meer eten. . . . zij zouden het verknopen, maar er was'geen kooper te vinden. . . . Toen lieten zij hun vee vrij gaan en gingen den grond bebouwen.... De mahatma had bel gezegd. . . . (iandhi zelf woont daar duizenden mijlen van daan in het N.W. van Indie in het dist i iel (ioeja.rat, waar op eenigen afstand van de stad Ahmadahad zijn kolonie Salyagraha-Ashram, de ..plek van de macht der waarlieid" ligt, aan de rivier de Saharmali. Van daaruit is hij ook zijn tocht naar do Golf van Cambay begonnen, de diepe insnijding, die de landmassa van liet eigenlijke Indie van hel weste lijk deel daarvan scheidt, liet zout. dat hij er won, was niet eens eetbaar, hoonden de wijze kranlenmanriefjes van Europa en Amerika alsof dat iets aan de vvereldhistorLscIie beteekenis van deze daad afdeed, de uitvoering van het eerste punt vau e'.'ti politiek program, groot er dan welk de wereld geschiedenis er nauwelijks n gekend heeft. In die streek dan is (ïaiidhi's grootvader minister van financiën van een plaatselijk despoot geweest. lol hij uit zijn ambt, gejaagd werd wegens verre gaande eerlijkheid. Zijn vader had een dergelijke loopbaan. Volstrekte, eerlijkheid en onbaatzuchtig heid zat (iandhi dus in liet bloed en het zeer bij zondere va 11 zijn figuur is nu juisl. dat die geestes gesteldheid hem niet van de politiek heeft afgehou den, maar er hem juist toe gebracht heeft, zieli de, verheffing van zijn volk tol levensdaad te kiezen. De vorm voor die» politieke!) strijd heeft hij in '/j.-Afrika gevonden, waarheen hij voor een firma uit Hoinbay gezonden was: in die stad toch luid hij zich als advocaat gevestigd, na in Kngcland een Vergeel'sche poging te hebben gedaan, zich als gentleman te vermommen. Ill /.-Afrika bleef hij. in plaats va.n de beraamde piia.r maanden ruim twintig jaar (1.S03 11)1-1). Twintig j'ia.r. die hij wijdde aan de verbetering va,n de pos il ie der Indiërs da.ai. die door de /.-Afrikaansche regeering in alles bij de blanken werden acht er-gesteld. De gelijkstelling der Indiërs in /.-Afrika met gewelddadige middelen te willen bereiken, strookte niet alleen niet niet den vreedzamen geest van het 11 indoe-vol k, maar wa.s ook. pol i t ie k. een vuist rekt e onmogelijkheid. Vandaar dat (iandhi. bier v oor het eerst, de macht del- geweldloosheid beproefde. Hij trok met zijn duizenden ineen langen st Uien nacht door het verboden gebied naai- Kaa.pstad. en overwon. Succes zal vaa.k keuze onzer strijdmidde len bepalen. J n Indiéteruggekeerd - hel was (oen 1U1.1 en (iandhi ?!."> ja.ar hield hij aan de geweldloo/.e methode vast. Terecht r liet wil schrijver dezes voorkomen van wel. Niet om de een of andere ethische reden - ik verkl'ia.r mij op diii gebied incompetent --- maar juist poliliek. Hel ligt n.l. wel /.eer voor de hand om te zegden, dat geweld alleen met geweld te keer-en is. ma.ar als de meeste voor de hand liggende dinuvn. diukt dit slechts een betrekkelijke waarheid uit. (ioed be schouwd, geeft m.i. (iaildhi's geweldloosheid blijk van een tactisch inzicht, als maai- weinig staats lieden gegeven is. De/.e taktiek toch berust ill hut.t st en aanleg eener/, i j ds op de getallen v erl 101 idi i ig in Indie tusschen het a.a,nta,l Indiërs en Kngelscheu. en anderzijds op h.-t feit. da.t alle gevveldmiddeleii zich in de handen der l-'ngelscheii bevinden. Dit. laatste toch s lui l. evenals in /.-Afrika, ge wapenden weersta.nd uit: men kan niet van vandaag op mor gen over een. corps geoefende vlieger-officieren be schikken. Kn het eeiste inaa.kt het voor d.- Kngelschell onmogelijk steeds door geweld te blijven ge bruiken. ..liet g; ia t erom", heeft (iandhi gezegd, ,.niet alleen een onrecht vaardige wet te ovi-rt reden. maar ook de straf, die op de/.e overtreding gesteld is, vrijwillig te aanvaarden". \Velnu.de Kiigelseheii kunnen 1(1.(HM) nationalisten arrest eeren. luil.dOO desnoods maar geen millioen en /.i-ker geen hon derd millioen. /ij kunnen Iddd Indiërs dood schie ten. Id.ddd. m:u!.r geen Idd.ddd en geen millioen, zo/ider zelf in hef bloed l e s( ik ken. da.t .zij vergoten hebben. De/.e taktiek is niet algemeen toepasselijk. alleen daar \vjui.r de onderdrukten verreweg in de meerderheid zijn en waoar de moreele kracht dei massa's groot genoeg i,-, om haar toe te passen. Voorliet Westen gelden die voor\vaa.rden niet. voor Indie en de koloniale, volken wel. liovendieii heeft de/.e takt iek hier het voordeel, of liever, vervult zij de onmistiare voorwaarde. da.t zij aanknoopt a«-i,ii diepe tradities van het strijdende volk. Indie ka.n zich zijn staatslieden niet anders voorstellen dan als heiligen en zijn heiligen niet a.nders da,n als ge\vvldlooze asceten. Gandhi's geweldloosheid - wij duidden het in den aanhef reeds aan-- istroiiweiis geen passiviteit. /ij is voor hem inderd;ui.d een hoogeren st rij<lvorm.hooger;<J weer niet uitsluitend in et hiDE GROENE AMSTERDAMMER Prijs per jaargang ? 10. bij vooruitbetaling. Per No. 25 Cent. Advertentiën ? 0.75 per regel. Postgiro 72880, Gem.-Qiro G 1000. INHOUD : 1. Prof. Dr. J. A. van Hamel, De Londensehe i-l»»tconferentic. 2. Dr. Jan Romein, Gandhi, De heilige Staatsman. 3. Joh. Braakens'ek, r>e vlimtconferentie. A. Plas sen aert, Seliilderkunst. 4. Melis Stoke, De Zcnda^-n, trie! teekenin^en. tl»»/' ten tlurnifen r. d. Heek. Mr. H. iltay, (h-er schrijven en zijn. 5. L. J. Jordanil, De linmm \'an ,\'<-lens. Dr. W. van Rüvesteijn, Troel^fiu's »edeu/^clinf!en. r>. Dr. P. van dist, l-len .<,'/' '">/.-,< r'.c/.[>s< h ex^t>ï:itei;t. 7. Dr Jac. P. Thijsse, De mnielji"-. Mr. Fran-, Coenen, I\n>niek. 9. Alice \an Nahuy>, .Ya/.-HY lli/it^che f:»cl::-n. 10 11. Dr. R. Feenstra. Kei;en <l<"-r Spunji'. 12. L. J. Jordaan, />Vnx< (»;i y. 13. tlo van Tu^enbniok, '!'»e^efi:^le K/.'/i.sf. ? Mr. Henrik £cholte, O!<aua!i.-.elic Kinniek. C. K, ISnirf spiegel. l-'lnris Vos, l'/tara.' ? 15. 17. Charivarius, Sclmpenliuuer. Cu.iu'li 18. 19. 20. Vcth' Lou l.ichtveld, A1echani>ehe mu:nl.. .Y/u.-iiv Ziikelijklieid. Alida Zevenboom, Cr«<inar.tc f/Y></('.-f-.'_/V>. Q-i 2, Tcleli'nn. l'lt hei Klailsi /nut n:n Jantje. Charivariu?, Cliarirana, /.r.'/t n<.'<:./M ?. Bijvoe^el: joh. Biaakensek. lh! l'an-.eh' -ai;-;', , van tle S. ~D. A. l'. SCllCIl /.ill. maal' doelmatiger tl-Vell:-. /.ii eisch!. lel: slotte, de hoogste dapperheid: de o\ er\v iiiniim' \;l.n de vree.s voor den dood. De dapperheid is des -oldiUlts. De hoogste so!da,tell-moed Kalleen een Hl! l,-d. waar de nn-este soldaten niet aan {>.<? zijn. Kr blijven nog drie \ra.geii te bespreken ..-,.?;? die ik bier nog slechts aiinduideii. niel meer b-.-ant ? woorileii kan. Op de eerste is alle nadruk Lf.-vail.-n in het pas verschenen boekje \a.:i De I.iul ..Kei; Wereldomvattend Vra-i.LVst nk.( iandhi en de ( ><,i-l >:?:." Kr in afgedrukt zijn drie open brieven v a.n De I.'IL-I i n el d- drie a,i 11 woorden v a.n l la.ndhi '-n de k u e-I ie. wa,a,r hel om ga.ai. is inderdaad v a,n mei r dan L:, -Moeza»i'in belang, om een a.l'/.omlerlijke besprekiim i, Wet l igell. J )e tweede vra.ag. die hier onbeantwoord jelile Veil i-, i- de/e: hoe komt bet. dat (ia.lldill el' iet in geslaagd is. eeiierzijds de .Moh:.1 miiiedaiieii en anderzijds. ii.-i,::.r het schijnt. ook niet de par i M'.- v om /.ijn a.ct i<- te winnen/' liet i- duidelijk, dat ?:!<?/.* via.au. /j M i m is.-eli ieii nii-1 van besh-seiid. daii l.-:-h van o v ei \v eire! n 1. hela.nu is voor d.? i iei i. u i lei -l i F -: \;: > * den mogelijkeii afloop va.n zijn strijd voor een ..n afhankelijk l ndië. We -tellen ons v oor. baar d aai -i ;:n. te-eli k met de eerste, ill eell l Wei de ;.rtik.-l i bespreken. Kr r i li ? dei-de vrra.g luid' : \\ 'at wil (land h i, ge--l,-lil dal hij het voorloopi-e doel: e,-n po!il:,-k vrij h.dnbereikt':- (lok :ui,n de/e vra.-ig zit zooveel va-!, dal zóó nauw en met hel verleden en mei het he.len ell Illet de toekollisl VerliolldePl i.-, dat Zij /.ieli niet anders dan afzonderlijk in een derde '-lot artikel laat behandelen. Frans c hèBoeken l'anl llauriuot. Acide Hus.-:que. l- luill - i 'a \i ell Vele a.lldere di'rgelüke lloekell. \looll.|k. II!.! ongevoelig, pitt.onsk. Zeer Verdient! elij k . ki rt ' n i . maar. . . . \b n vuile zelf in. Onmogelijk het onnoe melijk a'ntal boeken va.n dit soort dat K; an ki i. l, blijl'l | r. iduceeren. te l e-pi-eken, i l' zeii's maarii v. rui -Idi-n. .1. T. BERGT UWEN INBOEDEL BIJ VOORGENOMEN VESTIGING IN DEN HAAG OPIN HET BUITENLAND BIJ DB FIBMA BATENBURG & FOLMER TB 'S-GRAVENHAGE,HuiJOENsrAEK22 TELEFOON 11030 EIQEN GEBOUWEN. Bespreking kosteloos 8PEC. BlNNENL. EN INTERN. TRANSPOS»KH