?No. 2760 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 APRIL 1930 SCHILDERKUNST door A. Plasschaert Het einde van de vlootconferentie Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek 5fed. Kring van beeldhouwers, bij Kleykamp, l>en Haag De onbillijkheid jegens en de onkunde omtrent <len beeldhouwer en zijn kunst zijn in Holland zeer groot. Ge merkt dit aan alles, en de onkunde wat de beeldhouwer kan doen is in dit land, verzot «p schilderkunst en op schilderijen, haast treffend. Het verwondert mij steeds waar ge niet al schilde rijen vindt ! Van verschillende hoedanigheid en verschillend naar getal dat spreekt van zelf, maar ze zijn er toch. Voor sommige der bezitters zijn ze een verrukking; voor anderen een belegging, voor weer anderen een speculatie, voor vierden een weg naar ..betere klingen", voor anderen door gebrek aan zicht een misverstane sier, een ijdel of sjofel gepronk, maar ze zijn er, ze han gen in de kamers, nu en dan staan ze opgetast in rekken, zooals dieren in boxen staan. Kn wat is er daar, in die huizen, vanden beeldhouwer? Niets; ik zei het laatst: ze geven den beeldhouwer geen kans. Het is alsof deze werker niets kan maken dan groote dingen, die op pleinen staan, en waar van de onthulling geschiedt door officieele per sonen niet historischen zin, uit stedelij ken hoog moed, of uit locale laatdunkendheid (overschatting van een stadsgenoot). En waarom wordt de beeld houwer alleen geschikt geacht tot deze oiihuiselijko ?demonstraties zijner kunst, die ondanks de sterkbepaalde opdracht of de golvende opinie van een jury soms schoon toch zijn? Waarom is deze gedachte 7,66 levendig? Ken der oorzaken is wellicht, dat we iri 't algemeen in Holland meer aangelegd zijn voor schilderkunst dan voor beeldhouwkunst, en dat wij geen enkel Museum bezitten, dat als opwekking dienst kan doen; waar de beelden der groote beeldhouwers staan en waar we de beeldhouwkunst, toegepast (natuur lijk niet als architectuurbegeleiding) maai' toege past op voorwerpen, die sieraad zijn <;f nut, vereenigd vinden, en prikkelen tot erkenning en wekken tot het zelf willen bezitten van wat de beeldhouwkunst niet alleen aan het huis, maar ook in het huis kan zijn. Want de beeldhouw kunst kan in huis allerlei zijn; aan hare veelzijdig heid is ook buiten het alwetend beheer van den bouwmeester" geen eind. Het is toch niet te veel geëischt, dat velen zich vaag herinneren, lioe in do groote oude huizingen de zilveren .sierade'n waren van belang, en hoe die stukken, eens daar trots, tenslotte, in beroemde verzame lingen, in Musea, in Amerika kwamen terecht (hoeveel ging er niet verloren !) Ik zeide eveneens niet lang geleden, dat het een onbetamelijke zeldzaamheid is, dat de groote lichamen, wier kapi taal verrassend blijkt, te zelden iets laten maken door den beeldhouwer dat een blijvend bezit kan zijn. Vroeger kreeg de beeldhouwer van naam en van kracht nog wel eens de bestelling voor een .schaal, getorst b. v. door naakten, of gedragen door een zich sluitenden ring van ranke of zware vrouwelichamen. Of de schaal zelf was versierd ! Of een deurklopper was toen een voorwerp van groote zorg. Of een volk van kleine dieren en van kleine lichamen was verspreid over het geheele huis, en verraste door ongewone houding, ?door in brons gevangen snelheid, door lokking DEN HAAG AMSTERDAM ROTTERDAM AXMINSTER TAPIJTEN 70 BREED PER METER NIEUWSTE DESSI N S De vrede: Daar hebben ze lang genoeg over gedaan!" van een lichaam; een buste stond op een schouw, schooner dan menig schilderij, soms een gratie en een satyrieken glimlach. Waar zijn die edele voorwerpen in Holland: wie bezit ze. wie koopt ze? K n toch: hun geheim leven is niet schraler dan die van goede schilderijen, en ze /.ijn minder verderfelijker; in brons sterk en is de pi ijs. o tellende kooper. grooter. hooger dan wat gij anders koopt? Kn is naast uw oog uw tastzin hier niet te vreden? Maar ge vraagt: is er dan een beeld houwkunst in Holland? Kr is een grooter groep beeldhouwers bezig nu dan we in lang kenden. en in lang bezaten, /ij kunnen u kleine dingen maken, die groot: zijn: portretten, die pulsecren van leven; zij kunnen u een sieraad in huis modelleeren ; zij kunnen u ook een standbeeld bootsen. in uw tuin, ook een nymph. die een golf oiitzwom; in een cirkel laten, zij u een dier gaan vol be hendigste lenigheid; eigens tegen den /.oom van een bosschage, laten, zij een eenzame slaan in de lier, alsof de natuur een treurige stem verhief: zij kunnen kind en kraai er modelleeren voor een langen tijd; en er is grooter overwinning op de stille stof dan in 't levend geworden oud-geel marmer van een die, naakt en rijzig, uw geliefde gelijkt, die in den ge beitelde n steen het verganke lijke verliet ! Kn. waarom missen wij in te veel huizen een masker, dat schijnbaar schuw voor den geheelen kop, de beeldhouwer gaf zonder einder als waar het verwant met en beschenen door 't niet eindend licht van een geheime planeet !. . . . Wanneer wij naar zulke dingen verlangen en ook zulke dingen eisenen van onze beeldhouwers, dan kunnen zij wél varen geestelijk, lijfelijk en wij gedragen, dan, ons behoorlijk ! Artïet Amïcitiae en St. l,ueas. te Amsterdam. Kukel e notitie» Wanneer we deze tentoonstelling als geheel een naam of liever een adjectief moesten geven. zouden we haar een i/emidileltlc tentoonstelling van Arti moeten noemen. Lizzy Ansingh heeft een vlot kinderportret, Ham van Beek's hofje in .Haarlem is vol ijl zonlicht, Mej. van den Berg's stilleven (10) heeft ruimte; linbelilijk'a portretten. (ik verkies toch het vrouwenportret, in bruinen) beginnen een portret tist van niet gecompliceerde!! ons te doen waardeeren. ('olnot's stilleven kon meer spanning hebben. Dijkstra's Uuitcnwijk is een zuivere impressie, (iarf's stilleven heeft eenige innigheid in het licht, Haiirath is levendig in het Hotel Duin en Daal" - Bloemendaal Str. koud en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS - LIFT - Telefoon 22223 landschap. .Mevrouw van Iterson's visschest.[lieven (elt tusscheii haar werk; Kdrxi'ii'n scheepshelling aan de /uiderzce is hier belaiigiijk. l'rt'iili' <ic. .Iiini/i''n groot stilleven is in de ruimte l'orsch yvgeveii, -l. /'. i'ini Mi'ri-r is in zijn stilleven, een scheh isrlist illeven. iemand, die een natumlijk y.kh bewegeiiden schilder, van t;ileut waarschijnlijk! doet el-kennen. Kr kunnen hier ontplooiingen «'or den verwacht; er is kleur en een beuogen of bewe gend licht. .Monnirketulam handhaaft /ich. zooals ook .Mej. van Hegtei'en .\Itetia. zooals .Jan Sluyter» (de ..looden") zooals .Mej. Surie. .1. J. Ifoyaards niet-bekroonde baby is beter dan dn bekroond» (waai de kleur der beentjes niet gansch en al juist is). Lenig, als geaijiiarelleerd is Mevr. Osieck'.s ..etsl'ornui.s"; Woltei-'s brug is als een borduursel, niet zonder kracht. Van het beeldhouwwerk no teerde ik Krop's zingenden man, een zingende, vooitgaande. . . . Inderdaad een gemiddelde tentoon stelling, met n nieuweling voor ons (van Mevei) die ons doet verwachten. Op St I,ucas, ir Kn wat was te vermelden op St. Lucas? Op nieuw I.izzy Ansingh. Mej. van den Bergh: Hoofs stilleven niet kruik (','>'D: dat van ('olnot (!<(>); op het ijs ( 1H) van Dittlinger (koddig), (ierdes' portret, (71) Ilulshoff Pol's werk (100 en 102); van Kysiriga's doo<l kalkoentje en neushoornvogels: Koi-fs groot gegeven Hcrtshoorn, Hal. Meyei's ..vreemde inhoud", de zee van Van Kaalte, de boekjes van Mei. van liegteivri Alteria: 't Hofje te Leiden van Jacob Kitsema, Jilai-icum van Hchulman; Smalt, Mej. Spi-onck's Boozen Amor en bloemstuk, Tamson's Winter, de Begonia's van Jan Visser, Th. te l' Weeme's zolder; .Mevr. Osieck's portret van haar vadei ; zeker II cxtcrtHii iC x Oi'iïn icio'xt, en als beeld, Smout 's l'golino. D. G. SANTEE LANDWEER KUNSTHANDEL Heerengracht 396, AMSTERDAM Tot 17 Mei tentoonstelling moderne :?: Fransche prentkunst : :