No. 2760 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 APRIL 1930 Troelstra's gedenkschriften Derde deel HET derde deel van zijn Gedenkschriften heeft de gewezen leider der NederJandscho Arbei derspartij met den ondertitel: Branding voorzien. Na Wording I, Groei II. Inderdaad voert het ons in de branding.Het beeld verschilt van de beide eerste, die den opgang van zijn leven moesten uitbeelden. Het roept de ge dachte op aan een schip, want slechts voor dit is gene vaak gevaarlijk, ja noodlottig. Heeft de schrijver met dien ondertitel, zij 't ook onbewust, te kennen willen geven, dat hij in dit deel de schipbreuk heeft moeten schilderen van zijn levensschip, dat in de eerste, niet altijd onder Meeresstille," maar toch over 't geheel ..in glücklicher Fahrt." den wijden Oceaan va.n het politieke leven opvoer, met hoop op landing in het beloofde land, aan gelukkiger kusten? Wij weten het niet en zullen het misschien nim mer vernemen, tenzij het vierde ons dit geheim onthult. N| Maar zeker is, dat dit deel in sterke mate de behoefte doet rijzen aan nadere verklaring, ver klaring van de persoonlijkheid, die het schiep. Aan psychologische verklaring. Immers: n ding is duidelijk: in die psycholo gische analyse moet de sleutel liggen tot veel wat ook ria de lectuur dezer 830 bladzijden, die de volle ontplooiing van deze belangrijke politieke Mr. P. J. Troelstra de jubileerende zeventigjarige persoonlijkheid trachten af te beelden, onver klaard blijft. Men stelle zich, in korte trekken, slechts eenige momenten voor oogen. Dit deel omvat de periode ongeveer van het Haarlemsche Congres in 1907 tot hef eerste jaar van den Wereldoorlog, toen een psychische in zinking Troelstra dwong tot een lange rust. Het grijpt hier en daar nog iets voor 1Ü07 terug. Maar dit is bijzaak. Hoofdzaak is. dat deze periode den partijleider niet alleen op een hoogvlakte van zijn kunnen en macht ziet, maar hem ook. in het groot bezien, de overwinning brengt over al zijn tegenstanders, int ra, muros et extra,. In de l'artij is dit zoo duidelijk, dat het vriend noch vijand kan ontgaan. Aan de beschrijving van die triomfen, den triomf over Kuyper in de linljeskwestie. de t riomfen van den kiesrechtstrijd. en/, is een gewichtig stuk gewijd. Aan de politieke triomfen beantwoordt de bevrediging in het meer intieme leven, gelijk liet bier wordt geschetst. Het boek begint bijna met het tafereel eener nieuwe liefde, een verbintenis met een jongere vrouw, nadat de losmaking van den band met do eerste is geschied op een voor beide partijen weinig pijnlijke wij/e. Ook overigens vertelt de schrijver ons van zijn persoonlijke omstandigheden slechts verheugende DE DROOM VAN NOLENS Teekening voor de Groene Amsterdammer" door L. J. Jordaan Het benauwde dekbed zóó. dat ongetelden niet alleen van de stoffelijk misdeelden, maar ook van /.ijn mede-intellect noelen, partijgenooten of niet, hem reeds daarom \vel moeten benijden. .Ia. y.elfs als dichter smaakt de auteur in dit tijd vak alle vreugde, alle mogelijke voldoening. Zeker, eenige tegenspoeden (uitbreken niet. Zoo vertoopen de gebeurtenissen in l!)Ki. toen do l'art ij, dank zij Troclstra.'s l'orschen greep van ]!)()!), reeds machtig genoeg was geworden om aan de Kegeering deel te krijgen, niet geheel naar wensch. Xoo is er. toen de Wereldoorlog uitbreekt, weel' wat oppositie, meer schijn dan wer/.eu echter de reiniging van l!K)i) was zoo grondig geweest. dat er geen enkele ...Marxist'' meer over was ge bleven - maar ook die wordt gemakkelijk over wonnen. .Kn trouwens: welke polit icus is ooit geheel oj) rozen gegaan V Ondanksal die politieke en persoonlijke t rioinl'en. eindigt het boek met weemoed, liet laatste woord van de inhoudsopgave luidt: H«itcti ;/crec/</ ni-nidd, Het beeld van hel schip, dat een wrak wordt in de branding, beheerseht liet einde zoo goed als het voorwoord. In een door helderheid en wetenschap uitmun tende studie l>ir St'/lixlbioi/ni/i/iii' «/.s- (Jinlli liinlurixclx-r iïrkriiiiltniix get held, toonde II. W. < iruhle. welk een voetangels en klemmen er in de antobiogra,phie verborgen liggen voor wie mt liaat' een zuiver object iel' beeld wil verwerven van een historische persoonlijkheid. Andererzijds \\eten wij. vooral na psychologische studies als die van Mej. l*r. II. K. Heimans nver de Veel omstreden persoonlijkheid van Willem III. den Koning-stadhouder, dat voorde uetenschappelijke keunis van wal men het karakter," dus de persoonlijkheid pleegt te noemen, de beschikking over een /.eer uitgebreid en vooral /.eer veel/.ijdig heoordeclingsmateriaal noodig is. Mie wetenschappelijke kennis kan omtrent een tijdgenoot nimmer worden verworven. Toch /.on zij noodig zijn om zijn leven. d.w./., zijn publieke /.oo goed als /.ijn private leven, wa.arvan het eerste meestal slechts een uitvloeisel is. te doorgronden. l >e ant o-biogra.phie geeft ons voor die kennis slechts, wat de historische persoonlijkheid gaarne /ou /.ien. dat wij geloofden, of hetgeen hij nuttig acht voor zijn nagedachtenis en /.ijn nalatenschap. Immers: wij weten ook. vooral sinds Ma,x Weber: de charismatische persoonlijkheid schept, zich de l'art ij. die /.ij wil, modelleert, haar naaizijn wenschen. en v;u'ik onbewuste, verlangens. Voor Troelstra en de l'art ij. die hij, vooral na 1ÜII7 '<l!> liet critische tijdsgewricht in haar i uit wikkeling a.l s een pot t (ba k k er kon l'ormeercn, geldt dil alles in sterke mate. l >e ent isrlir periode m liu.'ur ontwikkeling ver klaren k;tn hij in /.ijn gedenkschriften niet. omdat. hij /ich/elve niet objectief /iet. wetetischa.ppelijk gesproken ook niet ka.n zien. Houdt men dit slechts goed in 't oog, dan zal men. ook dit derde deel met belangstelling teihitnd nemen, als een bijdrage va.n een ma.n. die een rol van (Ie eerste klasse heeft gespeeld, tot. kennis vun de geschieden is der [aa>tste 25 jaur. Ken geschiedenis, die nou niet kan worden gesehrevell. Ur. W. VAN li.\\ KSTKI.IN f~I l MUZIEKHANDEL Cm __ H PIANO'S ~" ~ TTTTi VLEUGELS A' 1835 a U DAHD D "? UttirSt.Ntitf4 UTRECHT