Na. 2760 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 Nieuwe Duitsche boeken EEN TACHTIG-JARIGE door Alice van Nahuis Julius Meier-Grnefe, Die iteisse Strasse. 1929. Klinkhardt en Biermann Verlag Komm. A. G. lierlin. Julius Meier-Graefe heeft do haus se'' in cle oorlog'sliteratuur niet kun nen weerstaan en zijn belovingen als krijgsgevangene, welke al tijdens don oorlog verschenen, in eenigszins gewijzigden vorm laten herdrukken. Dat is zijn goed recht als meiisch en als man die niet vaardigheid en geest de pen hanteert. Of deze nieuwe uit gave, tusschen de andere oorlogsboeken gevoegd, een schakel in do keten is, waardoor eon volledig over wicht verkregen wordt van alle ellende ?door den oorlog veroorzaakt, is een andere vraag. En dezo moet ont kennend beantwoord worden. Julius Meier-Graefe kennen wij als -een fijnzinnig essayist, als een kunst kenner van den eersten rang. In oen precieus proza heeft hij studies ge schreven over Van Gogh, Renoir,Corot ?e.a. De stof voor deze studies putte hij uit de werken van en den omgang niet deze kunstenaars. Hij heeft een joman geschreven Vincent", boei end en belangwekkend van begin tot eind. Maar de stof voor dezen roman was aanwezig, n.l. de brieven. En wie -de brieven kent, ziet dat Meier-Graefe zich daaraan strikt gehouden, zo alleen door rangschikking on tusschenvoeging van dialogen on beschrij vingen tot een roman aaneengeregen heeft. Met dit boek is hot evenwel anders. Hier moest de auteur uit zichzelf scheppen. Meier-Graefe is als vrijwillig ziekeriverpleger naar het front gegaan en aan de Russische grens gevangen ge nomen. In ,,Die wcisse Strasse" be schrijft hij wat hij beleeft van hot moment zijner gevangenname tot den dag waarop hij uitgewisseld wordt en over Zweden naar Duitschland te rugkeert. Hij heeft dit gedaan in don ?toon eener persoonlijke modedeeling. Het is een soort dagboek, bestemd om later door zijn vrouw gelezen to worden. Hij schrijft zich in dit dagboek uit; alleen wanneer hij in zijn diepste zelf afdaalt, wondt hij zich direct tot die vrouw. Dan wordt die vrouw meer dan zijn vrouw alleen, dan is ze svmbool van zijn vroeger leven. Want pas in zijn gevangenschap begrijpt hij wat hij allemaal heeft verzuimd, in het huwelijk zoowel als in het loven; -hier komt hij tot hot inzicht niet tegenstaande hij veel gewerkt heeft toch niet veel meer te zijn geweest dan de aestheet, de connaisseur; hier voelt hij pas, dat hij ook zijn liefde-, zijn huwelijksleven niet ten volle heeft gemaakt tot wat het had kunnen zijn; hier beseft hij, feitelijk nooit midden in het volle loven te hebben gestaan. En deze bladzijden zijn wel de innigste -en ontroerendste in het boek. Verder treffen dan nog vele waar nemingen en uitspraken van oen man die scherp kijkt en diep nadenkt en niet zonder humor is. Do beschrij vingen der Russische officieren in het. begin b.v. zijn kostelijk. Maar hot merkwaardige hierbij is, dat hij naast persoons- en natuurbeschrijvingen. waaruit zijn puik schrijverschap blijkt, telkens beelden en vergelijkingen neer schrijft, welke hij niet uit eigen visie schept, maar veelal aan de cultuur ontleent. Zoo karakteriseert hij iemaud als een Selmauzbart a la !Nietzsehe" of mit der Sprache Kaiserliugs". Wie nimmer een portret ?van Nietzsche gezien <>f '«'aisorling nooit heeft hooreii spreken, heeft aan dergelijke vergelijkingen niets. Dat een interieur is als op die of die (jude prent, een sfeer als op dit of dat schilderij van Cézanne, oen landschap als door Van Gogh geschilderd of als daar of daar in Italiëof Frankrijk. betoekent natuurlijk ook niets voor iemand die bedoelde prent, schil derijen of landschappen niet kent. Toch frappeert deze wijze van be schrijving in het eerste wol oven, maar later wekt het den indruk van ge makzucht en. nog later dien van gemaniereerdheid. Al wat manschappen, dio als vee achter omheiningen in barakken wor den samengeperst on van honger en kou en heimwee vergingen, te verdu ren hadden, gaat hem zoo weinig aan, dat hij daarover pas tegen, het einde van het boek iets meent te moeten zeggen. En door dit enorme gebrek aan ge meenschapszin is dit dikke boek het onbe vredigend relaas geworden van eeri individualist, van eon man, zóó in zichzelf verzonken, dat hij altijd langs den rand van hot leven gaat, ook dan wanneer hij er zich in zou kunnen onderdompeleri. Kobert Xeuinann, Hoeht-st/ii/leniovelle. 1930. ./. Enijelhoriis Nuchf. Stutti/art. Deze zwendelaarsiiovollo do eerste in eon reeks, getiteld Blinde Passagioro", die een poging tot ty peering van de aan don zelfkant der maatschappij levenden wil zijn be wijst ons gelukkig, dat er nog eon literatuur kan zijn zonder problemen of pessimisme, onbeïnvloed door den oorlog of wat daarna kwam. Zon, warmte, glanzende zee, blauwe luchten. Het leven zoo licht on kleurig als oen zeepbel. Do hoofdpersoon: kaartspeler, zakkenroller, hotelrat, vrouwenverleider on charmeur. Kon 20ste eeuwsche Casanova. Ken Casa nova in pull over in plaats kanton lubbon, met wat minder erotiek on wat meer schurkachtighoid; reizende in motorbooten in plaats van post koetsen, maar evenals de ridder van Seingalt wegend do menscheri, proe vend do situaties aan alles en niets; aan den wiegenden gang eener vrouw, aan een vleugje parfum Xach Queltuies Fleurs roch sie, billig." , aan de spijzen, de sieraden, maar voor al aan de handen: man lohro m ie h Hande kennen! Die Einger, lang, leicht seitlich gekrümmt urid ein wenig von Tabak gebraunt man lohre mich Eingor kennen!" Do figuren op hot twoode plan eon rheumatischo vorst met zijn vrouw en oen valsche speler mot een meid kostelijk, vlijmscherp waargenomen, raak geteekend. Do kleinere rollen in dit zonnige zwendelaarsspel charmant. potsierlijk, sentimenteel gaat'. De .situaties origineel, de dialoog flitsend en flonkerend van geest, do. ontknooping verrassend. Zoodat het heele verhaal, in een verbluffend tempo voortsnollend, licht en schuimend als Venetiaanscho kant zou zijn, wanneer de schrijver zich middenin niet her innerd had toch oen ernstig literator te zijn on met een gooi naar do mys tiek begin on. slot mot oen stukje gewone broderie aaneengeregen had. Maar toch. n iet tegenstaande het stukje broderie: zoolang er nog zulke boek jes geschreven, worden, bohooreiid tot de goede literatuur, behoeven wij niet verslaafd te raken aan de scheeps ladingen ovorzeescho delective-.->t.orios. Theo Mann?Bouwmeester (Illustratie uit haar Herinneringen") BO EKB ES P R EK ING Het jubileumboek van Mevrouw Mann?Bouwmeester Op den dag van haar taclitigsten verjaardag on in een tijd. dat velen met zorg en spanning uitzien op welke wijze don eersten schouwburg van Nederland zal worden bezet, heeft Mevrouw Mann-liouwiHeester baar gedenkschriften in hot licht gege ven 1). Wat daarin het meeste treft is do geschiedenis van haar jeugd: zonneloos gingen do kinderjaren hoon in hot gezin van tantes, want moedor was geregeld op reis. speelde tooneel in de provincie, dan hier dan daar. kwam zoo eens to hooi on te gras Inar kind bezoeken, die dolge lukkig met dio, sporadische ontmoe tingen was. Het is een hoofdstuk van dit merkwaardige leven dat meer ontroert dan eenig ander. Hot geheele boek boeit, van bet begin tot einde. Kon elk die de schrijf ster ooit /,ag spelen, ol' die maar in de verte iets van haar spel heeft gehoord, zal do herinneringen willen le/.en. en lezen van den eersten tot den laatst en lettel'. Het zien van namen van hen. die in de tooneolwei'eld een belangrijke rol hebbon gespeeld, en sindsdien zijn gestorven of. - o schande, -- zijn vergoten. 011 door de schrijfster, soms uit voerig, soms in het kort. worden. besproken, zal bij de ouderen lierinnerigoii aan vroeger oproepen; bij do jongeren eerbied Wekken voor oen krachtig tooneelspelers-geslarht 011 oen voornamen tooneelspolorsstand. waarvan wij de verdwijning niet anders dan betreuren kunnen. De inleiding, die de schrijfster aan haar boek doet voorafgaan behandelt verschillende toe- en misstanden in de tooneolwereld, zooals deze lieden ton dage bestaan en dio door de schrijfster met scherpe opmerkings gave zij 11 genoteerd. liet boek bevat vele foto's. Il l'ln'<t Mit tin-fluit/i'/iifcxlci'. Mi in It'i-i'ii. 1S50?1980. l'lli/iii-p Jlclioi'krrt; ,.I)c \~<iiirli/<nii/k". AinnlcriJtn>i. KENNERS KOOPEN BOTER VAN OUD-BUSSEM