DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 MEI 1930 No. 2762 Hotel Duin en Daal" - Bloemendaal Str. koud en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS ~ LIFT - Telefoon 22223 AETHER- VERBEELDING Teekening voor de Groene Amsterdammer" door E. Lapthorn Radio en Grammofoon Het Radio-Concert door Lou Lichtveld DE radio verhoudt zich tot de grammofoon als een maskerade tot een foto-album: terwijl de grammofoon-reproductie zooveel doenlijk is vastge legd en gestabiliseerd, is de radio-weergave, met uitzondering slechts van het geval dat men gram mofoon-platen uitzendt, altijd de wyeeigave van een levende" uitvoering, die niet wordt vastge- . legd, en die op eenzelfde wijze geen tweemaal meer gehoord wordt. Daardoor gelden dan ook de meeste bezwaren, die men tegen de grammofoon heeft, niet voor de radio. In haar veel korter bestaan is deze laatste repro ductie-wijze veel meer geaccepteerd dan die van de grammofoon. Natuurlijk ook tengevolge van andere voordeelen, waarvan die van het ongeli miteerde repertoire zeker een der gioolste is. Toch is het niet ondienstig om eens na te gaan wat de radio-reproductie van levende" uitvoe ringen tegen heeft, en welke muziek-uitzendingen het beste tot hun recht komen. Doch eerst dient er nogmaals aan herinnerd te worden, dat veel wat do radio-weergave op de gewone grammofonische vóór heeft, vervalt bij vergelijking met de electrische weergave van electrisch opgenomen platen. De niet-electrisch reproduceerende gram mofoon is en blijft (jen onvolmaakt, want half slachtig instrument. Alleen de grammofoon mot luidspreker en pick-up is de echte en volledige grammofoon. Veranderingen in het geluid door radio-uit zendingen laten zich gemakkelijk verifieeron, een maal aangenomen dat men zijn toestel zoo zuiver en scherp mogelijk heeft gesteld, wat zelfs bij het beste apparaat meer oefening vereischt dan men oppervlakkig wel zou meenen. Men is immers dikwijls in de gelegenheid be paalde instrumenten ..in natura" en dooi1 de radio te hooren; gelijke orkest-uitvoeringen in werkelijk heid en in zijn huiskamer bij te wonen, on bij zulk oen herhaaldelijk toegepaste vergelijking kan men de volgende dingen opmerken. Orkest-werken waarin de gelijktijdig klinkende melodieën niet scherp van elkander onderscheiden zijn door zeer verschillende klankkleur, vloeien in een, en worden door de microfoon soms zeer ver vormd. Compacte accoorden van dicht op elkander lig gende tonen, vloeien in elkander tot n. verwarde klankmassa. De diepte van strijkinstrumenten, van violen evengoed als van contrabas of violoncel, komt slechter over dan het midden-register of de hoogte. Terwijl de houtblazers doorgaans goed zullen klinken, wordt de fluit in het hoogste register plotseling te scherp en overheerschend. De hoorns met hun vele bijgeluiden zijn de ergste boosdoeners van de radio; al hun onzniverheden worden dubbel opvallend. Daarentegen komt de trompet voortreffelijk over. In de hoogte klinkt de harp beter dan in de «diepte, de xylophoon echter klinkt volmaakt, ?misschien zelfs mooier dan in werkelijkheid. Slagwerk-reproductie is een bron van de meest ? dwaze verrassingen. Pauken en trommen zijn in staat alles te bederven door onvermoede bijge luiden. Alleen de bekkens doen het goed. Van de piano komen de midden-octaven meestal voortreffelijk over; de hoogte klinkt metaliger en minder goed, de bas nog minder. Saxophoons doen het in hun middenregister ook het best. en over het «algemeen lijken de jaz.z-combinalios van instrumenten boter geschikt voor do/r electrische reprod'.ict ie dan klassieke comhinat ies als strijkkwartetten, klavier-trio's on symphonieorkostcn. Dit zijn uiteraard algi'ineene opmerkingen, dieniet altijd opgaan, omdat mon ei- dikwijls veel aan doen kan. Do componist, die oen speciale mu/.iek voor radio-uitzending schrijft, doet goed ervoor Ie zorgen, dat zijn akkoorden de wijdst mogelijke liu1iring hebben, dat zijn polyphonie duidelijk gedilt'erencieerd is. on dat /.ijn instrumenten-combi naties sterke klankkleur-verschillen behouden. Hij do, uitzonding kan mon ervoor zorgen do fluit een besclioideii plaats te geven, dient men erop te lellen dat de hoornisl ..droog" blaast, dal do bassen der strijke:s moor vooraan zijn. dat men bet tremolo dor pauken zooveel mogelijk vervangt dooi- ko.te, snel-afgedempte slagen. Do zwakte van de radio ligt. juist als bij do gram mofoon, nog het moest in de bas. In dit opzicht zijn nog alle mij bekende apparaten voor verbetering vatbaar! Doch gelijk men ziet, kan ook door de wijze van uitzenden veel verbeterd worden, en zal het werk van don oenen componist geschikter voor deze reproductiewijze blijken, dan dat van don ander. Het moet ook stellig mogelijk zijn dat zangers en zangeressen door bepaalde wijzigingen in hun techniek hun stom geschikter voor radio-weer gave kunnen maken. Wie hiervan moer wil weten. lette eens op liet effect van verschillende! spreekmethoden; heel w«at keurig Hollandseh komt lang niet zoo goed over als hot gefingeerde radbraken van .Mr. Fry. Tenslotte doet men goed de radio niet alloen van technisch-mechanischen kant te bestudeeren, maar ook haar muzikale resultaten nauwkeurig na te gaan on te toetsen. Slechts door deze dubbele kri tiek kan de juiste prikkel ontstaan lol die verbe teringen welke een werkelijk beter effect tot gevolg hebben. >Io i ss i - pi a i <? 11 Nu Aloxander M'oissi weer in ons land is. herinner ik even «i'in do voortreffelijke opnamen die Columbia van hem maakte;. Hij doel.Mn.-orde Goelhe's lOi'lkonig on Andorson's Sprookje van do Prinses op de Krwt, (l ti07:!); Verhaeren's ..Xovctuberwind" on de Paiischklokkcn-monoloog uit Faust (11709). De laatste opnamen met muzikale bege leiding. Tooneel-Bibliotheek Terwijl t oonoelsf uk kon va.n zeer \ wijtYlaeht igo waavdo in druk verschijnen, blijkt voor de uitgafv;ci werken, die hè! ivjioHdire van onze viiorarm-la.'i'ido uv/.oi-rh.-uipon yulle?i. weinig animo te bestaan. liet i; ra f van d. -n Onbekenden Soldaat: l'etivn: De ( 'm noi lio va -i hol ( lolnk ; l >e keizer va. n A nier i ka: Molo: Sio'_:ïriod : ziedaar enkele stukken, die eiken 1 1 Hiiieei-m imia.'ir in goede vert a.lmu' \\vlkoni zonden zijn. Wie verbuigt niet naar een complete Pirandello, in behoorlijk \eder-landsch overgezet ! of ('t is bijna om te waterlanden) naar een verzorgde 'V Neil-uilgavo. Hol zou als aanwinst1 \oor onze looiiool-lider/ituur kunnen gelden, indien een af ander uitgever in oen uniform-serie (genre W. H.) alle belangrijke spelen uitgaf. Niet iedereen hooft, hot voorrecht, den oorspronkelijke'! tekst Ie kunnen genieten. Zelfs de \V. 15. schijnt uiterst zuinig te zijn mot het uitbreiden haror t ooiiool-bibliothóok. Hoe lang is hot geleden, dat de in die voortreffelijke serie verschonen nummers met oenigo exemplaren ver meerderd \\ orden. Welke tooneel-mhmend uitgever durft deze stichting aan;1 Tooiieollicvond Nederland zal hij zich tot steun Weten. Hilligersberg. M. YVITMOND Nieuwe Uitgaven lïij KI.-,evier is aflevering T verschonen van oen nieuwe, uoedkoope uitgave van Saluur en vernuft, dio ondel1 leiding van Dr. \\'. (I. N. van dor Kloon door talrijke deskundigen word samengesteld. Do ondertitel van dit boekwerk, dal in lli veerliendaagsehc afleveringen verschijnt, luidt: Verrassen de uitkomsten van 's monschon spenrzin on vin dingrijkheid. liuim 7(10 illustraties, waaronder 12 in kleuren, Verduidelijken den tekst, welke over circa 75 onder werpen van don moest uiteeidooponden aard han delt., ondoi1 andere: bruggen- on sluizenbonw, hot bloksystoom op onze spoorwegen, gletsehers eri morainon, zingende vogels. Finsenbest raling, de ontwikkeling der telefoon, libellen on walerjuffers, diepdrukprocédé. physische therapie, groot o sche pen.