No. 2762 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 MEI 1930 NI KUNSTHANDEL W. H. HOFSTEE DEELMAN Vondelstraat 10 Amsterdam G. HORDIJK 26 APRIL TOT 17 MEI Een Sociale Roman door Herman Middendorp Over Francoïs Pauwels T7\ RANCOIS PAUWELS is eigenlijk nooit een J_ echte kunstenaar van de l'avt pour l'art-the?orie geweest. Hij kan zijn mee-leven met de maat schappij niet voor zich houden, en naarmate het kunstenaarschap in zijn wezen rijpte,werd het sociale element in zijn werk sterker. Ik herinner mij, nu ik aan mijn artikel over ,,Tine Kipra's echtschei ding " 1) begin, een gesprek, dat ik vele jaren ge leden, in Utrecht, met Pauwels gevoerd heb. Keeds bij deze gelegenheid hij had toen nog alleen wat jeugdverzen geschreven toonde hij zijn afkeer van de kunst, die zich niet op de een of andere manier met het maatschappelijke in den ruimsten zin (het religieuze;, het ethische inbegrepen) in ver binding stelde, en hij verklaarde, dat hij zelf. al wilde hij niet ontkennen, dat die a-sociale kunst recht van bestaan had. toch een anderen kant uit wou. Dat was toen nog alleen theoretisch, maar Pauwels is inderdaad een anderen kant uitgegaan, en wij hebben er merkwaardig werk in verzen <;u proza aan te danken. Men kan over 't algemeen wel zeggen, dut do litteratoren, die nu om en bij de veertig zijn. in hun eerste openbaringen nog den invloed onder gaan hebben van bet oxclusivisme der tachtigers. Volkomen, intact heeft dit exchisivisme niet lang bestaan. Van Kederi, van der (ioes, Ileyermans sloegen er, ieder niet hun eigen wapens, breuken in. Krachtig bloeide liet op onderBoutens en l.eopold. Bezadigd leefde het voort bij K loos en van Deyssel. ..liet wonderlijkst openbaarde liet zich bij (lortep on lïeiirictte Uoland Holst, die. tragisch, geen van beiden konden geven wat ze wilden: socialistische kunst. Frangois Pauwels nu. wiens eerste verzen do merkbare inwerking verloonen van de maatschappelijk-at'keerigen, heeft spoedig begrepen. dat hij er op die manier niet kwam. l lij handhaafde ?zich als dichter met werk van andere allure. Ge voelens van medelijden met armen en misdeelden, van wrok en spotternij, die betrekking hadden op .maatschappelijke misstanden, kregen er een voor name plaats in. Met zijn proza (?Hoeven en Bur gers", daarna het minder goede Ambtsgeheim") ging de schrijver in dezelfde richting door. De kern van zijn werk bleef de/.elfde. Pauwels liad altijd neiging om rhetorisch te worden, en. nog bemint hij het groote gebaar, zonder zich altijd van de precieze heteekenis van het gebaar reken schap te geven, /ijn geluid klinkt wel eens hol en ?onzuiver, zijn werk is ongelijk van waarde. Maar .liij kan diep ontroeren door zijn hartstochtelijke bewogenheid en door de plastische kracht van zijn taal. De problemen waar Pauwels zicli in zijn werk ??doorgaans mee bezighoudt, hebben betrekking op ?de rechtspractijk. Een complex van vraagstukken, in hoogste instantie neerkomend op het verschil tusschen de meiischen, die de wetten maken en uitvoeren, en de menschen op wie ze toegepast worden en die er het slachtoffer van zijn. Dat ge meenschappelijke element belet niet, dat de vraag.stukken gevarieerd blijven, en deze variatie is SCHAKEL ME.ILIGEWEG 11-17«AMSTERDAM cmdon naar maat Verkiesbaarheid der geestelijken Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek Minister Ruys: Niet zoo dringen, heercn! Jullie krijgen allemaal een beurt." ©ij ons verkrijgbaar N.K. V., MüNTA SCHOENEN den schrijver van ..Tine Kipra's echtscheiding" eenigszins noodlottig geworden. 11 i.j bepaalt zich niet bij n prolile'eni: hij behandel! e," drie. Ifij doet ons. dooi'di-echtscheiding van Kipr.-:, eu zijn V!'ou\V, het Vei'i 'Utienle. Liehrek k ige en l )i 'l;U'h. 'l i j ke van onze huv.'elij kswet ge\ ing begrijpen: hij tnnnt in den persoon van .Mr. Xi'-odemus het minder waardige van sommige advi ica.f e-n-prakt ijken : ,1e gevangenschap van Kipra geeft hem aanleiding om op te komen tegen het hVsteem \ an de celstraf. l >e behandeling va,n dey.e problemen is nergens /.oei. dat liet geschrevene als tenelenz-werk \eroordeeld moet worden. Integendeel. J ld is telkens in een zeer behoorlijk verliaal-verband gezet: er wordt nergens in abstracto geredeneerd. Maar liet onderlinge verband is te zwak; de anten]1 heeft te veel willen geven en daar heeft de samenstelling van den roman ondel' geleden. Tot en met het moment. waarop Kipr;!.. tot liet uiterste getergd (er wordt beslag gelegd o]) zijn bedrijf, een auto-garages die hij met groote energie tot bloei heeft gebracht) de revolver richt op zijn. vrouw, en per ongeluk zijn zoon doodschiet, is liet verhaal goed, een aaneen gesloten geheel, waarin alleen de beschrijving van den vrouwen-minneiiden avonturier Larrondellc (op zichzelf een uitnemend fragment) iets te veel plaats inneemt, liet eerste en liet tweede van de problemen, die ik genoemd heb. zijn tot zoover ook goed met elkaar in overeenstemming gebracht. Daarna wordt het minder. Te beginnen bij het achtste hoofdstuk wordt het trouwens «Ie roman van den vader, die zijn zoon heeft' doodgeschoten en dat kan ook wel niet anders; bij zoo'ii drama valt een echtscheiding eenvoudig weg. * * * ..Tine Kipra's echtscheiding" heeft, voortref felijke kwaliteiten. Speciaal in liet typceren van personen ontwikkelt Pauwels kracht. Ik noem hier iii de eerste; plaats Kipra, elen min of meer zieligen, maar geMnleüi e'ti tremwhartigen eehtgenex>t, die ele elingen eenvouelig zie;t, als in elen spiegel van zijn eigen naïveteit, t-n hun compli caties niest be'grijpt: elan ele pianist J.arronetelle, parasiteerend, eip zijn gefingeerd kunstenaarschap; Mr. Nieodemus, ele; sluwe; huichelaar, elie ele; ,,n shande.'ling" weet te; provooeeren, waareioor mevrouw Kipra haar eisch tot e'clitscheieling kan in dienen. Deze typeeringe'n, vooral waar ze buiten den rechtstreekscheii gang van het verhaal vallen, zijn knap, scherp e;ii geestig. Tegen eliepgrijpende CHAMPAGNE KRUG&CO REIMS IN KWALITEIT AAN DE SPITS! AGENTEN FONNES 5. ZOON GRONINGEN k west ies van het mensehelijke zieleleven is ele auteur niet of nou' niel : het is zijn eerste roman - opgewassen. I)i' toe'stand van Kipra in het zie kenhuis, naelai hij zijn zeion gedeind heei'i.en later in. ele gevangenis, i^ mij niet goeel eluielelijk nvworden. lid sint. ele ver/oen i tig van Tine en Kipru hij het. i;r;ü' van hun zoem. is nn-lmh-am-i,'. isch. .la. ik heb np dit. boe>k nog al vrij wat aan te merken, ma'ir ik moet toch eindigen niet de betuiging, dat ik hea met gront: gene «'gen geleezen heb. .Men vindt er te'lkens weer blaelzijelen in, elie elen kunstenaar Pauwels texmen in zijn volle kracht. \i Aitintn-tliim, 1!):>9. Ein. Qncrido's J'. M. KROMMEN! E LINOLEUM BREED 183 cM. PER METER 3! 50 BREED 200 c NI. PER METER 3.80 STALEN FRANCO £ ZOMEN