DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 17 MEI 1930 B* i l!-*. Ir-s Frascati in de Nes or. dr v< ?w b< Mi Int zi. | e ik lis in we be h me kr ni es g» stx id< h OB ha we ga zij ac we in du hè; ret zi lij Amsterdamsche uitspanningslokalen in de 19e eeuw Frascatt in de TS es WIE nu door de Nes dwaalt, vooral 's avonds, als de verveling er zich uitindoodsche stilte, slechts onderbroken door de eentonige stap van den surveilleerenden agent, kan zich moeilijk be grijpen, dat gedurende de geheele negentiende eeuw het vermaak er zich culmineerde en het nauwe straatje de plaats was, waar het geheele jonge Amsterdam zich uitleefde. Oorspronkelijk bestonden er twee Frascati's het Oud-Frascati" op den O. Z. Voorburgwal en het Groot-Frascati" in de Nes. In 't begin der negentiende eeuw, tijdens de Fransche overheersching, was het eerste een kroeg, het tweede reeds een soort van publieke vermakelijkheid, waar eens per week het goede publiek zich verzamelde, om er gezellig onder een dansje den avond te pas seeren. Dit was vooral het geval op Zondagavonden. Trots de Zondagswet van 1815 bleef deze gewoonte bestaan, d.w.z. de muziek en de dans mochten slechts beginnen na 8 uur en de stedelijke overheid be moeide zich er verder niet mee, temeer daar de eigenaar Jacob Geijkema er wel voor zorgde, dat niet tegen de wetten werd gezondigd. Toen echter in 1822 de autoriteiten alle publieke vermakelijkheden onder toezicht stelden en alleen uitvoeringen, danspartijen, enz. mochten geschie den alleen met toestemming van B. en W. richtte ook de eigenaar zich tot hen met het volgende verzoekschrift: Geeft met verschuldigden eerbied te kennen, Jacob Geijkeaia, eigenaar van. de zaal Frascati in de Nes, dat hij na 8 Augustus aanstaande zijn zaal gelijk vorige jaren verlangd te openen, bij deze «erbiedig verzoekende, het TJEdel Achtbare ge lieve te behagen, om hun suppliant 50 avonden te accordeeren. Tot aan zijn dood in 1830 worden hem telken jare deze vijftig avonden toegestaan, echter met dien verstande, dat geene entree-prijzen mogen worden geheven en 's Zondags de muziek pas na kerktijd zal mogen beginnen, en het toezicht wordt opgediagen aan den directeur van Politie. Zijne opvolgster, A. D. Langballe, weduwe L. Daane, die het perceel van de erfgenamen koopt, verzocht echter in een request van 27 Augustus 1830 aan Burgemeester en Wethouders: ,,dat het TJEdelachtbaren moge behagen, mij even als mijn voorganger, vijftig avonden te geven, tegen de ontvangst van zestig cent, om in de verteering te verwisselen." Ook dit verzoek wordt door B. en W., na gedaan rapport van den Directeur van Politie, ingewilligd; maar verwekt bij de concurrenten van den Grand Salon" op het Rokin en van de Fransche Tuin" verzet, zoo dat zij in gloeiende requesten ij Haaruitval B. en W. verzoeken, hen minstens gelijk te stellen, daar zij toch ook trachten hunne zware lasten te betalen en hun geene entreeprijs is toegestaan. Hiertusschen mengt zich nog de tooneeldirecteur Jan Gras (bekend nog door het grafschrift van den Schoolmeester") die in een. ellenlangen brief zich beklaagt, dat hij in zijn schouwburg des Zondagssavonds geenerlei tooneel voorstellingen mag geven, terwijl het opvoeren van kleine stukjes bij de eigenaren van Fracsati" e.a. oogluikend wordt toegelaten. Hoewel de Directeur van Politie in zijn. rapport genoemde overtreding ontkent, besluit de overheid, genoemde lokalen voortaan op Zondag het geven van tooneelstukjes of kleine zangspelen te verbieden, zoodat alleen nog de dans partijen overblijven, waarvan echter druk gebruik wordt gemaakt. Eerst onder den volgenden eigenaar, Stumpff, wordt Frascati" het groote uitspanningslokaal van Amsterdam. De daar gegeven harmonica-concerten hadden ?P en op plekken waar het haar erg dun wordt, de hoofdhuid een weinig inwrijven met Purol. Doe dit l of 2 maal per week; dit maakt haar en haarwortels weer sterk en groeikrachtig. een groot succes en Stumpff, die begreep, dat in het muziekleven der Amsterdammers iets nieuws en goeds was gekomen, hield, trots tegenwerking van verschillende kanten, dapper vol. Zelfs kocht hij het lokaal en liet het vergrooten door bijtrekking van het caféOud Frascati" op den O. Z. Voorburgwal, zoo beschikkende over eene lokali teit, die in Amsterdam haar weerga niet vond. Zoo was Frascati jaren en jaren lang het groote uitspanningslokaal van Amsterdam en de directeur, die inmiddels ook directeur van ,.het Park" in de Plantage geworden was, zorgde er wel voor, ofschoon de groote concerten naar het laatstge noemde verplaatst waren, dat het dit bleef. Vooral tijdens de kermis in de Septembermaand was do zaal prachtvol gedecoreerd, nu eens als Chinoeschs lustwaranda, dan als do Grot van Cytheron, dan weer op z'n Spaansch en telkens met nieuwe attractie's. 's Winters werden er Bals gegeven of tentoonstellingen gehouden. Zoo ging het tot 1859. In dat jaar was Jan Eduard de Vries de concessie voor het bespelen van den Stadsschouwburg ontnomen en deze, hierin gesteund door de hem trouw geblevene tooneelisten van 't Leidsche plein, haalde Stumpff over Frascati" geheel in te richten als schouw burg. Op een desbetreffend verzoek van dezen, op 18 Augustus 1859 tot Burgemeester en Wet houders gericht, werd echter door den Raad in zijne vergadering van 23 Augustus d.a.v. afwijzend beschikt, wegens vermeerdering van brandgevaar. Op 28 Augustus echter dient Stumpff opnieuw het verzoek in. De Generale Brandmeester van Amsterdam, J. F. Boseker, brengt een gunstig rapport uit, onder voorwaarden echter, dat geen lamp- maar gaslicht moet worden gebruikt en een brandspuit achter het tooneel te plaatsen bij een steeds gevulden regenbak, terwijl 3 uitgangen moeten worden ge maakt, n.l. 2 in de Nes en l in de Barberenstraat, alle met naar buiten openslaande deuren. 7 Sep tember ontvangt Stumpff, trots alle intrige's van de nieuwe Stadsschouwburgdirectie, commis sarissen, enz. de gevraagde vergunning met be paling dat alle voorwaarden, geldig voor andere schouwburgen, zullen worden nageleefd en 19 September ontvangt de Vries toestemming om in Frascati te mogen spelen. Eén enkel jaar van groot succes voor directie en spelers duren deze voor stellingen, dan vertrekt de Vries naar Rotterdam met de meeste leden. En Prascati wordt weer het lokaal voor bals, bals-masquée's (waarvoor telkens afzonderlijke toestemming moet worden gevraagd), tentoonstellingen, liefhebberij-voorstellingen, enz. Nog nmaal zou Frascati's roem, die langzamer hand was gaan tanen, weer opleven, 't Was in 1873, als Prot en Kistenmaker het operette-genre er beoefenen en met geweldig succes. Tot in 1878 de krach komt. In openbare veiling gebracht, wordt het aangekocht door de N.V. Frascati voor den som van / 120.000 en het zoo beroemde uitspanningslokaal wordt in 1879 onder architect A. L. van Gend verbouwd tot verkoop lokaal. Sic transit.. . . II. K. TETJNE Smalfilm-Amateur-Kinematografie onder Kino-technische leiding van Joris Ivens Vraagt brochures en demonstraties CAPI 115 KALVERSTRAAT Amsterdam C. BQ CAPI vakkundige raad «n voorlichting.