DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 17 MEI 1930 No. De Fram" Fridtjof Nansen door J. Brummelkamp ANSEN, de man van het Pool-onderzoek, van den Volkenbond en van de organisatie dei vluchtelingen na den wereldoorlog, zal voor het groote publiek toch in de eerste plaats blijven voortleven als de koene ontdekker, die in 1895 een breedte van 86°4' bereikte, en daarmee veel verder in de richting van de Noordpool doordrong dan welke van zijn voorgangers ook. Hij dankte dit resultaat aan de juiste interpretatie van eenige feiten, die op het oogenblik bekend werden, dat Nansen rondliep met plannen om de Noordpool te zoeken. In 1884 werden n.l. aan de kust van Groenland eenige voorwerpen gevonden een proviandlijst en matrozenkleeren ??welke af komstig waren van het Amerikaansche schip Jeannette", dat in 1881 door het pakijs in de nabijheid der Nieuw-Siberische eilanden was ver pletterd, dus juist aan de tegenovergestelde zijde van de Poolzee. Blijkbaar waren zij door stroo mingen dwars door de Poolzee gevoerd. Nansen vatte toen het plan op, zich met een schip naar de Nieuw-Siberische eilanden te begeven, daar zoo ver mogelijk naar het Noorden door te dringen, en zich dan met het pakijs door de Poolzee te laten drijven, waarbij hij hoopte de Noordpool op korten afstand te passeeren. Daar de overblijfselen van de Jeannette" drie jaren onderweg waren geweest, zou hij zich dus op een tocht van langen' duur moeten voorbereiden. Zeker bezat Nansen ver schillende kwaliteiten voor zulk een hachelijke onderneming, waarbij de levens van veischeidene menschen werden toevertrouwd aan de grillen van het pakijs. Op 27-jarigen leeftijd had hij reeds met Sverdrup het 3000 M. hooge ijsplateau van ZuidGroenland van oost naar west op sneeuwschoenen doorgetrokken, waarbij eerst wegens de hitte in deze verblindende ijswoestijn des nachts, doch later, toen de thermometer tot 50°C. onder nul daalde, overdag gemarcheerd werd. Bij deze kracht proef bleken de beide jonge Noren over een ijzer sterk lichaam, een stalen gezondheid en een buiten gewoon uithoudingsvermogen te beschikken. Voor zijn nieuwe onderneming liet Nansen door den beroemden scheepsbouwer Colin Archer een nieuw schip volgens eigen aanwijzingen vervaar digen. De Fram (= Voorwaarts) was geheel van hout stalen schepen zouden in het pakijs als glas versplinteren en werd zoo geconstrueerd, dat het door den druk van het ijs niet vermeld doch omhooggeheven werd. De Fram doorstond glansrijk alle ijspersingen in de Poolzee en werd later door N.V. KUNSTHANDEL W. H. HOFSTEE DEELMAN Vondelstraat 10 Amsterdam NIEUWE SCHILDERIJEN dien anderen beroemden Noor, Amundseii, voor zijn Zuidpoolexpeditie gebruikt. Terwijl vroegere poolexpedities niet zeer veel volk aan boord vertrokken zoo telde de onder neming van Franklin in 1848, 134 man, waarvan niemand terugkeerde beperkte Nansen het aan tal van zijn met zorg uitgekozen helpers tot 12 zoodat zij met hun dertienen de gelukkigste expe ditie naar de Noordpool volvoerden, die ooit op touw werd gezet. Bij de Nieuw-Siberische eilanden zette de Frani koers naar het noorden. Spoedig vroor het sch p vast en nu moest blijken of Nansen's speculatie juist was geweest. Inderdaad dreef het schip met het pakijs mee, doch de stroomingen bleken zoo grillig, dat de Fram n» eenige weken weer op de plaats van uitgang teruggevoerd was. Na een jaar was men slechts 150 KM. gevorderd. Doch toen kwam er schot in. Steeds meer dreef het schip naar het noorden, waarbij echter bleek, dat de Fram niet over, maar voorbij de Pool zou drijven. Nu verliet Nansen met luitenant Johansen het schip met drie sleden, 28 honden en levensmiddelen voor 100 dagen. Na enkele dagen zag de bemanning hun leider, van wien zij juist een roerend afscheid genomen had, weer voor zich: een der sleden was gebroken. Nog eens gingen zij op weg en keerden weer terug: de sleden bleken te zwaar beladen. Maar den 14den Maait 1895 verlieten zij de Fram voorgoed en bereikten over een ijsvlakte vol scheuren en oneffenheden, een breedte van 8fi°4'. Toen Nansen's waarnemingen hem leerden, dat het ijsveld waarover zij trokken in zuidelijke rich ting afdreef, besloot hij den tocht niet verder voort te zetten, temeer waar de ijswoestenij zich in de ruwste vormen onafzienbaar ver viitstrekte. Na een ontzettend vermoeienden tocht, waarbij zij overdag in stijf bevioren kleeren verder trokken, die 's nachts in hun slaapzak ontdooiden tot kletsFridtjof Nansen tijdens de Fram-expeditie natte doeken, bereikten zij Frans Jozefsland, waar zij overwinterden. Beren leverden hun het voedsel, walrussen licht en brandstof. Het voorjaar bracht open water, zoodat zij met hun kajaks verder kon den varen. Terwijl zij eenmaal op jacht waren, dreef de wind de kajaks van het ijs weg. Nansen sprong ontkleed in het ijskoude water van de Poolzee en zwom in een race op leven en dood zijn door de wind wegdrijvende vaartuigen na die hij na bovenmenschelijke inspanning wist te bereiken. In Juli 1896 hoorde Nansen hondengeblaf en toen hij op ski's in zuidelijke richting ijlde, ont moette hij den Engelschman Jackson, die stom verwonderd den zwarten, baardigen reus, die daar uit het hooge noorden kwam toegesneld, aanstaarde en niemand anders dan Nansen bleek te zijn. Spoedig was Nansen weer in het vaderland terug, dat hem met uitbundige vreugde ontving en acht dagen later kwam ook de Fram, die een breedte van 85°57' bereikt had, weer in Noorwegen aan. In vele gevallen vernemen wij van ontdekkings reizigers na een groote, inspannende expeditie weinig meer. Het schijnt, dat lichamelijk en geeste lijk zooveel van de deelnemers gevergd wordt, Afscheid van de Fram' Hotel SEINPOST - Zandvoort. Ie klasse Familie-Hotel met alle moderne comfort Pensionprijzen: Vóórseizoen f 6.?per dag. Hoofdseizoen vanaf f 7.?per dag. dat de krachten zelfs van de sterksten d<x>r de overmatige inspanning worden ondermijnd. Waar schijnlijk is dat ook het geval geweest bij luitenant Johansen. Bij Nansen echter is de geschetste onder neming slechts de tweede groote prestatie in zijn werkzaam leven. In den tijd van Nooiwegen's afscheiding van Zweden beweegt hij zich op politiek gebied en wordt van 1900?'08 de eerste Noorschc gezant te Londen. Van 1910?'14 neemt hij deel aan het oceanografisch onderzoek van de Noorde lijke Ijszee. Ook de menschen, die de barre rand gebieden van de Ijszee bewonen, ontsnappen niet aan zijn aandacht en in de beschrijvingen die hij hun wijdt, vinden wij den man terug, die lateizijn groote krachten geeft aan de redding van honderdduizenden slachtoffers, die de wereldooi Jog heeft gemaakt. Vooral de laatste hoofdstukken van zijn boek Eskiruoleben" ademen een warmt; liefde voor dit natuurvolk, waarover door de blan ken zulk een ellende en demoralisatie is gebracht. Hij ziet zeer scherp, welke zegeningen" de Europeesche beschaving aan deze primitieve menschen bracht: onderwijs, dat niet voor hen geschikt \v;:,s. kleeren, die niet voor hen deugden en dan: den alcohol. Hij wil, dat de Europeanen zich terug trekken uit deze wereld, war.r zij de dierenwereld uitgeroeid en de menschenwereld bedorven hebben. Hij roept uit: Zullen ons dan nooit de oogen open gaan voor wat wij daar ginds verrichten? Zull<'ii d&n nooit allo weldenkenden van pool tot pool zich vereenigen in een gemeenschappelijk gloeiend protest tegen deze bedenkelijke praktijken, de/e eigengerechtigde, schandelijke behandeling van andere beschavingen en religies?" In dit vlammend protest van den toen dertigjarige!! idealist her kennen wij den Nansen van 1920, die na den wereldoorlog met bovenmenschelijke inspanning een internationale hulpverleening voor Russische. Grieksche, Boelgaarsche en Armeriische vluchte lingen organiseerde, die later in de Volkenbonds vergadering pal stond voor d.e rechten der kleine naties en der nationale minderheden. Met hem is een man van de daad heengegaan, die in een werk zaam leven van het kleine tot het groote voort schreed, die zich van een idealistisch dweper voor een ondergaand natuurvolk ontwikkelde tot een strijder voor de zwakken der menschheid. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER Co. »?»?»? DEN HAAG ~ ~ ?* AMSTERDAM - ARNHEM Verz. van Tentoonstellinggoederen R r*. W i*"