-BB-GB&EtfB AMSTERDAMMER VAN 17 M EI1930 .. . ' . .. . ^ ? . .1 . s t.K i f, . f > t / ^-T, .?- ^ Het GejV£iqLtelijk * . Melis..Stoke Teekeningen voor de Groene Amsterdammer" door E. Harmsen van Beek f OOR eenige lezeis is mij de vraag gesteld " krom. ikjnty tot dusver niet heb uitgelaten ?'Zkandamsehe schatgravers. en financieel Nederland schrijft yiói lezeres wacht in spanning op uw oordeel "" <Jl»Yift Sylvia «n de geophysische graafappaI vaï£ Ingenieur Friedersdorff". antwoord ligt voor de hand: ik durf niet. is mijn collega van het Berliner Tageblatt ^ Justitie aangeklaagd wegens wantrouwen, schijnt dat de Helderziende reeds het bedrag de schadeloosstelling. die de justitie haar zal op eenige gouden tientjes na geschat "Ottfler zulke bovennatuurlijke omstandig.Wensch ik geen risico voor mijn portemonj» geen portuur voor mij. En aangezien hef» publiek van dag tot dag op de .hebben gehouden van de vorderingen van Werk,; heb ik willen wachten totdat er iets [k nieuws en sensationeels in deze aangete vermelden was. Dit oogenblik is :en, nu de heer Langhirt benoemd van het gemeentelijk schatgravers'?-v«a Zaandam. De overgang van den heer t& gemeentedienst is het natuurlijk voort» van de hartelijke samenwerking die nu eenige weken lang bestaat tusschen hem en raeester Ter Laan. men weet toucheert de gemeente procent van alles wat de schatgravers De buitenlandsche onderneming heeft zich J] tt 3 negentien halve groenienblikken aan dien afspraak gehouden zoodat, in oop der weken, de gemeente reeds een halve negentien halve groentenblikken en een aantal halve 'scherven heeft ontvangen. de schatgravers tenslotte een ton opgroeven de gemeente eerst vijftigduizend gulden maar tenslotte heeft zij zich redelijkerwijs B>p*dën gesteld met de helft van de duigen. Geheel Bttttr eigen beweging hebben de schatgravers bovennog het tapgat aan de gemeente afgestaan, en is zoozeer gewaardeerd dat de heer Langhirt in aanmerking is gebracht voor de bedoelde func tie, Gravin Sylvia als adviseuse en ingenieur Friedersdorff als hoofd van het wetenschappelijk la boratorium. Sindsdien zijn de werkzaamheden met verdub belden ijver hervat, zoo zelfs dat het de grootste ; moeite heeft gekost de energieke diensttak af te bren gen van haar aanvankelijk voornemen om ook het gat in de Johan van Oldenbarnevelt te doorsnuf felen naar goud, zilver en koper. Slechts het feit ?flat dit gat ontstaan is buiten de grens van de territoriale wateren van Zaandam heeft deze uit breiding van werkzaamheden kunnen tegenhouden. Onze jongste Nederlandsche mijnindustrie is dus opgezet op het principe van overheids-exploitatie. Als zoodanig beteekent de organisatie niet minder dan een triomf voor burgemeester Ter Laan en zijn geestverwanten. De aanvankelijke vorm van ge mengd'bedrijf was in wezen een compromis met de kapitalistische principes. Aan een concessie kon natuurlijk niet gedacht worden, en het gerucht dat de schatgravers een maatschappij op aandeelen BRANDBLUSSCHER «HOLLANDIA" SPANJAARD&C2 FABRIEK ESPANA UTRECHT wilden stichten is dan ook te beschouwen als een proefballonnetje van ondernemerszijde dat niet is opgegaan. eenige helderzienden van erkende beteekenis De overheids-exploitatie van onze bodemschat ten luidt een nieuw tijdperk in van de geschiedenis van Nederland's economische ontwikkeling. Bin nenkort is een initiatief-wetsvoorstel te wachten tot regeling van deze materie. In de eerste plaats zal daarvoor noodig zijn de instelling van een Rijks-laboratorium voor geophysisch en occult onderzoek waaraan eenige helderzienden van er kende beteekenis verbonden zullen worden. Het laboratorium moet voorzien worden van een aantal geschikte danstafels, planchettes etc., terwijl een eenvoudige werkplaats "tot vervaardiging van wichelroeden er aan verbonden wordt. Speciale vergunningen tot nachtarbeid voor de Rijks- en gemeentelijke mediums en helderzienden alsmede overwerkbepalingen voor ambtenaren in trance-toestand worden .ontworpen. Het laboratorium zal nauw moeten samenwerken met de ambtenaren belast met de uitvoering van de mijnwet, zoodat geen geschil kan ontstaan om trent de eigendomsrechten op schedels, scherven, tonnen en andere kostbaarheden wier ligging door de bovenzinnelijke exploratie van den bodem zal worden aangetoond. Het is wonderlijk te bedenken zeide ons de heer Ter Laan dat het met simpele hulpmiddelen in mijn gemeente aangevangen werk binnen afzienbaren tijd zal uitgroeien tot een van die industrie'en welke wij straks met trots den vreemdeling zullen kunnen aanwijzen. Maar ach, wanneer U bedenkt hoe het gegaan is met de goudwinning van Klondyke, de Oolorado en elders, en hoe daar een handjevol stoere pioniers met spaden den grond slag legden tot geperfectioneerde bedrijven, wan neer u denkt aan de glorieuse historie van Redjang Lebong, dan is dit een normaal begin. Toch is het wonderlijk te bedenken dat de Zaan binnenkort een bloeiende mijnwerkers-streek zal worden, dat wel licht over enkele jaren reeds, de boortorens onze molens in aantal en hoogte zullen overtreffen, dat eiken dag duizenden partijgenooten zullen afeen warnet van mijngangen dalen in de schatmijnschachten en dat onder deze zelfde grond een warnet zal ontstaan van mijn gangen, gestut door het hout dat in onze havens ligt opgetast. O zeker, de nijverheid die zal ont staan zal ook haar nadeelen hebben. Overal waar het goud rolt laat Moscou zijn verderfelijken in vloed gelden. Bij tienduizenden zullen de buiten landsche arbeiders deze streken overstroomen. Tenslotte kan gemeld worden dat het feit dat buitenlandsche wetenschappelijke personen en experts de leiding van het jonge bedrijf op zich moesten nemen, de Technische Hoogeschool te Delft een aansporing is geweest om aanstonds voorbereidende maatregelen te treffen tot het in richten van leerstoelen in helderziendheid, occulBOEKBESPREKING Nardus Hakel, * roman van stad en land, door Gerard F. de Haan. N. V. Mij. tot, verspreiding van goede en goedkoope lectuur te Amsterdam. Dit zware werk verrijkt in de clich -beteefcemsvan het woord onze leestafel met een uitwerking: van de stoffelijke en de zedelijke tegenstelling tusschen de stad en het land. Hét' voorwerp van deze studie in romantrant heet Nardus Hftkel. Hij is gesproten uit het op boersche wijze aange komen huwelijk van Bart Hakel, een hardwerkend, koppig boerenman, met een spilzieke, welhaast hopeloos drankzuchtige deern, die aan den rand der stad woonde, aan romanlezerij verslaaSgs&n dol'op bioscopen was. Dit huwelijk wordt zoo men begrijpt ? tot een hel, waarvan Nardus de ellendegaat .inzien. Het gezin, verarmd en ver88êlhd door den vader van Bart, in wien de schrijver ons het type van den insterkrassigen ouden boer beproeft te leveren, trekt naar de groote stad, Nardus heeft den sterken wil om de verleren. hofstede ns te herwinnen. Hij leert verschnfëfia'e maatschappelijke theorieën alsmede de gevaarhjke genoegens der stad tot in bijzonderheden kefinen, maar in stede van erdoor te veranderen of bezoedeld te raken, komt hij eruit en ervan bovenoprxen laatste verzoent hij grootvader dicht bij diensdoodbed, herkrijgt hij werkelijk de hofstede en trouwt een teedere boerëndochter, .de beminde zijner prille jeugd. Aldus overwint ten slotte het land de stad en mag het boek in geen dorpsboekerij ontbreken. Goede lectuur is dit ongetwijfeld, afgezien van> eenige mui of meer ontstellende vrijagiën en goed uitgedij d mag het ook wel heeten, daar pas opbladz. 337 Einde staat. Nochtans kon het korter zijn uit gevallen, daar verscheidene bespiegelingen en zielkundige processen schadeloos gemist konden worden. Ook is de lucht erg zwoel, zoowel binnen de stad als boven het land van den heer De H. Als de schrijver verhaalt in plaats van betoogt of laat betoogen, komt hij doorgaans met niet ongezond Hollandsch voor den dag en in het boerendialect is hij bepaald een bolleboos. Hij onderstelt bij den lezer eenige belezenheid ook van minder werk dan het zijne. Hij heeft het bijv. over Rozen.. .. van die witte teere die in een. boek van Corelli beschreven zijn" en daar zulke rozen een iegelijk bekend zijn, had hij eenvoudiger van Corelli-rozen kunnen spreken. Elders zet hij Nardus op een stil zolderkamertje, waar de knaap na weinige bladzijden gelezen te hebben, die» Streuvels spoedig weer kwijt was." Men zou hier denken, dat zekere ongewenschte bezoeker met name Streuvels spoedig de plaat poetste. Gelukkig leert ons het verband, dat Nardus een boek van Stijn Streuvels in handen had, hetwelk hem bij nadere kennismaking niet beviel. En zoo zijn ermeer slordigheden, maar wie levert er minder in. zulk een lijvig gewrocht? Aanstellerig is het gebruik van kloeg" i. p. v. klaagde. Opmerkelijk dat ven den voltooiden voor den onvoltooide» tijd, ook al wordt er verhaald. Een enkele maal hindert zulk een gezochte omzetting niet, maar de heer De Haan doet dit te veel en stoort dan<le taal en den opmerkzamen lezer. Uit tal van voor beelden: Schuw keek ze.... Gehoorzaam en stil is ze telkens naar achteren gegaan, maar de laatste maal. ... is de kwelling.... haar te machtig geworden, ze streek snel enz." Dienzelfden dag is hij met den notaris teruggekomen, maar hij liep het erf niet op." Onze slotsom is eigenlijk deze, dat de heer De Haan de kunst verstaat veel te schrijven. Dit is al iets van waarde en ook de tijd kan komen, dat hij veel onderhoudends te zeggen weet. CH. P. HAJE rondom een danslafel tisme, mediamieke bodemexploratie en geophysiek,. terwijl elk oogenblik de benoeming tegemoet kau worden gezien van een Staatscommissie die zal gaan aanzitten rondom een danstafel in een sche merig vertrek van het ministerie van Arbeid. i?'