DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 17 MEI 1930 No. 2763 Duitsche Boeken door Alice van Nahuys JBrich Ebermayer, Nacht in Warschau. Philipp Reclam Jun. Leipzig 1929. Friedriek Torberg, Der Schuier Gerber hat absolviêrt. Paul Zsolnay Verlag. Berlin-Leipzig-Wien. 1930. Er is in beide hier te bespreken ?boeken overeenkomst en tegenstelling-. Overeenkomst is in de hoofdfiguren: dn beide boeken een groep leerlingen uit de hoogste klasse eener middelbare school. De tegenstelling ligt in de invloedssfeer der beide scholen, die Sn, het eene boek de knechting der jeugd, in het andere haar vrijheid wil. In Ebermayer's boek een laatste schooldag, een eerste vacantie-dag ; Stemming van opbreken en ver teek,, beheerscht door den sterkenden, ?gferuststellenden invloed van den leeraar Dr. Mahr. Jonge menschen, bruisend van levenslust, sportief, te en eener grqotsche natuur, Aan komst in het decadente Warschau, Het Parijs van het Oosten". Zucht naar jjvontmir brengt drie jonge, door lief de $ó vriendschap verbonden menschen in een benarde positie. Maar het is de vrije opvoeding van Odilienberg, de jéfear gekweekte sportieve geest te «amen met hun juichende jeugd, die ftëHA redt uit de hen omstrengelende Verlokkingen eener verdorven ero tische -wereld. Ebermayer heeft ?én korte episode willen schrijven, ;V«»rin hij oud en jong tegenover ?elkaar stelde; hij heeft dit gedaan in -eép. kernachtige, beheerschte stijl. Torberg's boek is een cri de coeur. ooals Bemarque lm Westen nichts Neues" moest schrijven om zich innerHjk van de verschrikkingen van den Oorlog te bevrijden, zoo was het schrijven van dit boek voor Torberg nóódig om zich van de nachtmerrie, die de school voor hem was, te ont worstelen, zijn minderwaardigheids gevoel kwijt te raken en mensch te worden. Als literair kunstwerk heeft het boek groote gebreken; de stijl is vaak stuntelig, de beelden zijn dik wijls zeer gezocht; de compositie is gebrekkig. Van de beide hoofdfiguren is alleen Kurt Oerber een wezen van vleesch en bloed geworden; Kupfer, de leeraar, werd door Torberg's subjec tiviteit een caricatuur, de overige figuren, behalve de oude Gerber, zijn schimmen. Het geheel is zelfs nau welijks een roman te noemen. Maar het boek is waarachtig en van diep leed doortrokken. Het is de geschiedenis van Kurt Gerber 's laatste schooljaar en is geworden een felle aanklacht van do gemartelde jeugd tegen de school, een verontwaardigde nood kreet tegen de verkrachting van haar ziel. In n enkele week, gedurende den winter van 1929, toen hij aan zijn boek werkte, las Torberg in de krant dat er tien zelfmoorden door scho lieren waren gepleegd. Ook de scholier Kurt Gerber pleegt zelfmoord. Hij springt uit het raam, wanneer hij wacht op den uitslag van het eind examen. Alle jongens lijden het héele jaar door onder de wreedheid, de onrechtvaardigheid, den machts wellust van den Klassenvorstand, Professor Artur Kupfer,- ein Gott mit beschrankter Haftung", zooals de jongens hem noemen. Buiten de school beteekent deze Kupfer niets, waarvan hij zich bewust is. Hij weet ook, dat onmiddellijk wanneer de jongens de middelbare school verlaten hebben, zij geheel en al buiten zijn invloedssfeer zijn geplaatst. Daarom maakt hij van den hem toegemeten tijd een onbarmhartig gebruik en perst eruit wat hij kan; daarom leeft bij op de jongens al zijn ongestilde driften uit en tergt hen tot hun zielen moegemarteld en zonder weerstand zijn. Het laatste schooljaar is een beproeving voor de heele klasse» maar voor Kurt Gerber, den gevoeligen, intelligenten, talentvollen jongen, van wien de andere leeraren zeggen, dat hij feitelijk de school niet meer noodig heeft, is het een lijdensgeschiedenis. Kupfer, de heerscher met den be perkten geest voelt het als een inner lijke noodzaak een fier en onafhan kelijk gemoed als dat van Gerber te vernederen, te vernielen. En hij doet dit zoo systematisch, dat hij van den penhartigen, franken jongen een nerveus en wankel mensch maakt, 'die zelfs buiten de school niet meer zichzelf is en tot excessen geraakt. Het behoort in Holland ?- tot de zeldzaamheden, dat scholieren zelf moord plegen, maar dat er ook hier door scholieren geleden wordt, is zeker. Heerschzucht is een veel voor komende karaktertrek en de vol wassenen hebben nu eenmaal de macht in handen. En in de oogen der kin deren is die macht nog veel grooter. Een der eerste vereischten voor den goeden paedagoog moet dus zijn, er voor te zorgen, dat die macht in den geest der kinderen geringer afme tingen krijgt. Het zou daarom goed zijn, wanneer allen die met kinderen omgaan, die hen leiden en opvoeden, ouders dus en paedagogen, dit boek lazen, dat een klacht en een aan klacht is. Joe Lederer, Mus ik der Nacht. Universitas. Deutsche Verlags Er is aan Joe Lederer iets van het wonderkind. Iets van het zichzelf opbrandende in een vroegen, snellen bloei. Een atmosfeer van morbiditeit drukt zijn stempel op haar werk, dat, hoe hartstochtelijk ook, daardoor overtogen is met een waas van weemoedOnder de schrijvers van het jongere Duitschland staat Joe Lederer afzon derlijk. Een te veel aan gedachte en een te weinig aan gevoel maakt het werk der jonge Duitschers vaak stug. Joe Lederer is gevoelig mot een hang naar het theatrale, waardoor haar werk week en soepel wordt. Ze bouwt haar romans niet systematisch uit naar den climax. Ze geeft fragmenten, flarden van gesprekken, flitsen van herinneringen, die, geschreven in een sensitieve taal vol oorspronkelijke beelden sterk aanspreken. Nauwelijks tweeëntwintig, debuteerde ze met Das Madchen George", waarin ze vrijwel haar eigen leven beschreef. Nog geen jaar later publiceert ze haar tweede boek, een rijpe uiting van een rijk ge moed. Twee menschen, door het leven naar elkaar toegedreven, leeren in twaalf uren alles kennen wat de liefde aan zoets en smartelijks biedt. In n enkelen nacht vinden zij hun lotsbe stemming. Terwijl er bij de jonge Duitsche schrijvers een trachten is naar collectivisme in hun kunst, viert in Joe Lederer's werk het individualisme zich uit. Zij is een diepe peilster der vrou welijke ziel. Haar uitingen herinneren soms even aan Colette. Groot is haar werk nog niet, maar het heeft de char me van een oude Weensche wals : het wekt de nog onverbruikte romantiek in ons en doet ons hart even in pijn en blijdschap zwellen. BEZOEKT DE In het voorseizoen tot 15 Juli zeer verminderd tarief ZANDVOORT: HOTEL D'ORAHGE «n HOTEL DRIEHUIZEH" WIJK AAN ZEE: BADHOTEL in ZEE-DEPENDANCE. Sea~Horse deollerbeste MouiwijnJa oever M.P.POLLEN &? ZOON ROTTERDAM STEUMZOLEM SYST. PROF. HOFFA/ NAAR MAAT" FA J. A.M AS S ING cortM.VEnrt O.Z.VOORBURGWAL 334 Amsterdam Vo HET BINNENGASTHUIS Nationaal Park. 3000 H.A. Bosch en heide landschappen. Te midden hiervan het unique gelegen HOTEL BEEKHUIZEN. Modern comfort. Autogarage. Telefoon 32713 VELP (Gld.) Geïll. prospectus op aanvrage. BLARIGUM (Gooi). Pension 't Matthijssenhout" Stroomend Water op alle Kamers. Geen verhoogde prijzen. Prospectus op aanvrage. Tel. 442 GRAND HOTEL -- ZANDVOORT. Huis van den l en rang. Onmiddellijk aan zee gelegen. 110 kamers en salons. 200 bedden. Appartementen met privé- badkamer. Warm en koud stroomend water op alle kamers. Lift. Centrale Verwarming. Garage voor 30 auto's. Tennisbaan. Buitengewoon verzorgde keuken. Kamers met volledig pension vanaf Fl. 7.?. Middag- en avondconcert. ~ OPENING 31 MEI. Aanbevelend, j."jrHARDENBERG, Directeur. R. BURG, Gerant. DCH DEN AARTENI IMEUBELE HAARLEM! MACHTEN VAN! HCCMSKCRKSTHAATl W. J. VOGEL JR. v/h bedrijfsleider b. d. begrafenisver. N. Sax J r. JEKERSTRAAT 44 b/d Noorder Amstellaan Begrafenissen Crematie TELEFOON 24747 Transporten.