DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 MEI 1930 No. 2764 Uit mijn aanteekeningen Yoga en Psychotherapie door Dr. Th. H. van de Velde De beteekenis der moraal voor het ont staan van hysterie en dwangneurosen HOEWEL de psychotherapie de geneeswijze langs den weg der zielkunde niet mijn eigen lijke vak is, brengt de studie van sexueele vraag stukken en huwelijksproblemen mij steeds weer in 900 nauwe aanraking met de psychologie de ziel kunde en met de verschillende, door de namen Freud, Adler, Stekel en Jung gekarakteriseerde, the rapeutische scholen, dat ik mij het genoegen niet heb ' willen ontzeggen, het eind April te Baden-Baden gehouden congres der Duitsche artsen-psycho therapeuten, dat de aanhangers van al die scholen vereenigt, bij te wonen. Aan den wensclr dar redactie van dit blad, dat ik eenige der op dit congres ontvangen indrukken zoude 'weer geven, voeldoe ik met genoegen, omdat het aldaar behandelde inderdaad ook voor den bui tenstaander in sommige opzichten interressant is. Twee onderwerpen waren het, die de aandacht trokken; ik heb ze in het opschrift vermeld. Hauer, die in Tübingen de geschiedenis en philosophie van den godsdienst doceert, was door het beatuur van het congres uitgenoodigd om een voor dracht over de Indische Yoga te houden en Bichard Wilhelm, de geliefde kenner en verspreider van Chineesche wijsheid, had beloofd over een aan verwant onderwerp te spieken. Wanneer dan nog Jung, die door den geheelen gang van zijn ont wikkeling en hi het bijzonder door zijn interpre tatie van Wilhelm's vertaling der Chineesche Goldene Blüte" Ein chinesisches Lebensbuch, (Das Geheimnis der geldenen Blüte, Bichard Wil helm en C. G. Jung, Dornverlag München) een prachtig boek, korten tijd geleden verschenen getoond heeft, de daartoe aangewezen man te zijn, het woord genomen had ten einde uit het voorgedragene zijne conclusies te trekken omtrent de Vraag, of de moderne geneeswijze met deze aloude wijsheid der psychische zelfbevrijding des mengchen haar nut kan doen, dan zoude een zeer mooi geheel verkregen zijn. Doch Wilhelm was een paar maanden, voor het congres gestorven, en Jung stelde de velen, die op zijn woorden gehoopt hadden, teleur door te zwijgen. Zoo kwam Hauer's rede eenigszins in de lucht te hangen. Wat hij ons omtrent de oude Indische Yoga vertelde de echte", die 2500 jaar geleden haar grooten bloeitijd had, niet te verwarren met allerlei nevensoorten, gedeeltelijk ook door foutieve ver talingen, of door sektenvorming, alsmede door vergaande degeneratie ontstaan was zeer zeker Interessant; ook lagen de punten van vergelijking, nu eens voor de aanhangers van de eene dan voor die eener andere school voor het grijpen. Maar die vergelijking moest ieder voor zich zelf maken, want de redenaar had het bij nader inzicht beter ge vonden zijn onderwerp, dat als Der indische Yoga im Lichte der Psychotherapie" was aangekondigd, tob het eerste gedeelte te beperken en het licht der psychotherapie onder de korenmaat te houden. Dat hij daarin geen ongelijk had gehad, bleek uit dat, wat v. Hattingberg de eenige, die in de discussie het woord nam, om iets over dit onder werp te zeggen met instemming van velen opjnerkte: Men kan de geestes- en zielsgesteldheid der ostersche menschen, die een totaal van den jpnzen verschillenden aanleg hebben en die boveii>dien in dit geval in zoo geheel andere tijden en andere omstandigheden leefden, niet met die van den modernen Westerling vergelijken. Het is meer dan twijfelachtig, of het voor den laatstgenoemde anders dan bij hooge uitzondering mogelijk zoude zijn, een wijsheid van zulk een aard, dat zij door meditatie en askese tot volledige zelfbevrijding" kan voeren, te bereiken. Een poging, om de leer der Yoga bij ons, Westersche menschen, in een Westersche maatschappij levend, m practijk te brengent zou op mislukking en schade moeten uitloopen, omdat zulk een poging noch met onzen sexueelen aanleg, noch ook met de sociale om standigheden, waaronder wij leven, zou rekening houden. Men denke zich slechts, wat er van vrouw en kinderen van den naar psychische zelfbevrijding strevenden man moet worden, die wars van alle bezit en alle aardsche wenschen en behoeften onderdrukkend, slechts verder leeft om te mediteeren. Waarin wij dan de beteekenis van Hauer's voor dracht hebben te zien? Wel, naar het mij voor komt in de eersts plaats daarin, dat zij bij menigeen zijner hoorders toch associaties van ideeën zal hebben opgewekt, die vroeg of laat op eenigerlei wijze vrucht zullen kunnen dragen. En verder, omdat uit de keuze van een onderwerp van dezen aard blijkt, dat de psychotherapeuten bereid zijn, ook parapsychologische *) verschijnselen in den kring van hunne belangstelling te trekken. Komen wij nu tot het tweede der bovengenoemde onderwerpen, zoo moet ik dadelijk zeggen, dat het eigenlijke thema dat der dwangneurosen was. Een dwangneurose is, populair uitgedrukt, een psychi sche stoornis, die den lijder dwingt, min of meer absurde handelingen telkens weer te verlichten; om een voorbeeld te noemen: zich niet te wasschen zooals een gewoon mensch dat doet, maar daarbij met pijnlijke nauwkeurigheid een zelf vastgestelde ceremonieel in acht te nemen, dat voor deze ver richting uren vergt; de dwingende gedachte bij zulke handelingen is daarbij deze: wanneer ik dit niet zóó doe, dan geschiedt er een ongeluk (ge woonlijk wordt daaraan toegevoegd: met een bepaald familielid). Het is duidelijk, dat ik geen uitvoerig ver slag kan uitbrengen omtrent alles, wat er over dit onderwerp gezegd werd; het is een thema voor artsen en in het bijzonder voor hen, die zich met het behandelen van dergelijke stoornissen bezig houden. Dat evenwel, wat Wilhelm Stekel, de be kende Weener psychotherapeut, op den voorgrond stelde, maakt het onderwerp van het hoogste algemeene belang. Stekel wees er op, dat in de laatste jaren de hysterie bedoeld is de zoogenaamde groot e hysterie, de met krampen gepaard gaande psy chische stoornis, die speciaal door Charcot werd beschreven slechts hoogst zelden meer wordt waargenomen, terwijl daarentegen de dwang neurose, die in vroegere tijden betrekkelijk zelden voorkwam, tegenwoordig zeer veel wordt gezien. De verklaring, die hij, in overeenstemming met Anton Missriegler zijn eersten adept daarvan geeft is eenerzijds (wat de hysterie betreft) die, dat de (mislukte) verdringing van sexueele ge voelens, die eenige tientallen van jaren geleden zoo veelvuldig plaats vond, omdat sexualiteit en zondige gedachten" nog als identiek werden be schouwd, oorzaak van hysterie kan worden, terwijl, bij de veranderde opvattingen op dit gebied, een dergelijke verdringing zeldzamer is geworden. Van den anderen kant (d.w.z. wat de dwangneurose betreft) schrijven Stekel en Missriegler het feit, dat de dwangneurosen in onzen tijd zoo dikwijls voorkomen, toe aan de tegenstrijdigheid, die er bestaat tusschen de sexueele moraal, die den kinderen door hunne ouders, op school, bij het godsdienstonderwijs enz. geleerd wordt en die welke zij door dezelfde ouders en opvoeders m toe passing zien gebracht. Het bankroet van het geloof aan de ouders (op het gebied der sexueele moraal,) de twijfel aan hunne volkomenheid, is de wortel van de onzekerheid, die in geen dwang neurose ontbreekt" zeide Missriegler in zijn voor dracht op dit congres. En Stekel drukte het aldus uit: Ik meen uiteengezet en bewezen te hebben, dat het conflict tusschen het kind en de ouders, de dubbele sexueele moraal (d.w.z. die, welke de ouders verkondigen, en die, welke zij in practijk brengen) de oorzaak van de dwangziekte is. Het zou dus onze taak moeten zijn, deze dubbele moraal te bestrijden en tot een eenvoudige moraal terug te brengen". De kinderen tot de tegenwoordige vrije moraal" der ouders op te voeden, houdt CHAMPAGNE KRUG&CO REIMS IN KWALITEIT AAN DE SPITS? Stekel die waarlijk niet voor een moralist wil doorgaan! voor een onmogelijkheid; zij hebben een zoodanige behoefte aan autoriteit, dat zij <;r zich een scheppen, indien zij ontbreekt. Er blijft dus slechts n weg open: de ouders moeten voor de kinderen het ideale voorbeeld blijven. Daaruit, en uit zijn ervaring, dat alle lijders aan dwangneurosen uit ongelukkige of slechts schijnbaar gelukkige huwelijken afkomstig zijn, leidt Stekel den eisch af: slechts gelukkige ouders hebben het recht, as.u kinderen het aanzijn te schenken. Dit geluk der ouders, d?A aan de kinderen den twijfel omtrent de moreele autoriteit (der ouders) be spaart, is daaromtrent zijn Stekel en ik het eens al kan ik vei der zijn theorie ook niet geheel onder schrijven in de eerste plaats van de volledige harmonie in hun geslachtelijk echtelijk leven afhankelijk, hetgeen in mijne terminologie uitge drukt wil zeggen: dat een volkomen huwelijk niet slechts voor de echtgenooten zelf van het hoogste gewicht is, doch ook voor het geheele verdere' leven. van hunne kinderen. Stekel sprak met een prachtig lan; zijn slot woord was meesterlijk: hij had een succes, het welk dat, wat een spreker op een wetenschappelijk congres in den regel op zijn best heeft, verre over schreed. Dit was het congres van Wilhelm Stekel. *) Laat ons- het woord, voor wie het niet beyrijpt, eenvoudiyheidshalve met aan het wonderbaarlijke grenzende" vertalen. VAM MELLEIS ? TABAK is Nieuwe Uitgaven Bij J. B. Wolters' uitgevers-maatschappij 11* Groningen zijn verschenen: Dr. A. Bosker, Literary Criticimn in the Aye of Johnson, met portret. Dr. C. Brouwer, Das Volkslied in Deutschland, Frankreich, Belgien und Holland. Untersuchingen. ber die Auffassung des Begriffes; ber die traditionellen Zeilen, die Zahlen-, Blumen- undFarbensymbolik. Dr. A. J. van der Meulen en M. ten Bouwhuys Platen-atlas voor de Vaderlandsche Geschieden**, ten dienste van het Gymnasiaal en MiddelbaaiOnderwijs, Kweekscholen en Normaallessen, be zorgd door dr. N. B. Tenhaeff, gebonden. 5de druk. Wr. H. Nijsten. De vrije en de ijerealemexteerdtGymnastiek i-oor de lat/ere school. Theoretisch en practisch handboek bij het onderwijs in de gymnas tiek voor jongens en meisjes van (i?13 jaar. Eerst <? deel (zonder werktuigen), geïllustreerd. 7de druk. J. Brummelkamp, Sociale geografie, Vreemde landen en landstreken van Afrika, voor examen- en zelfstudie. Deel II, Midden-, Zuid- en Oost-Afrikamet 11 kaartjes en 19 buitentekstplaten. Dr. W. J. Aalders, De Grond der Zedelijkheid. BERGT UWEN INBOEDEL BIJ VOORGENOMEN VESTIGING IN DEN HAAG OF IN HET BUITENLAND BIJ DB FIBMA BATENBURG & FOLMEB, TB 'S-GRAVENHAGE,HuiJOHN8PABK2a TELEFOON 11030 EIGBK GEBOUWEN. Bespreking kosteloos BPHO. BiNNENL. BH INVBBN. TBAM8POBWHH