DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 MEI 1930 *-. l l i rr 'k T i f 'f' f; Een historische roman Boekbespreking door Dr. W. van Ravesteyn IN een interview met de vroegere redactrice van dit blad, Mevr. Top-Naeff, dat niet lang geleden in de pers voorkwam, vroeg deze prozaïste van hoogen rang onder meer, wat toch wel de beweegredenen mochten wezen, waar door zoovelen, inzonderheid vrouwen, naar de pen grijpen om belletrie van allerlei aard te produceeren. Wij moesten aan deze vraig denken, toen wij den roman, hieronder vermeld, 1) ter hand namen. Hoe, vraagt men zich af, is deze schrijfster er toe gekomen, naar een onderwerp als dit, in een tijd vak, zoover van ons afliggend, te grijpen ? Wij begrijpen dat niet. Het boek wil ons verplaatsen naar het Ka rolingische Rijk, onmiddellijk na den dood van Karel den Groote, en het speelt tijdens de regeering van diens opvolger Lodewijk, door de Kerk met de qualificatie de Vrome versierd. welke regeering, zooals iedere schooljongen ver neemt, den snellen ondergang van het de heele WTestersche wereld omvattende Frankische Ko ninkrijk inluidde. Een geweldige tijd, onder welks consequenties wij nu nog lijden. Een der grootste, misschien de grootste der moderne Duitsche geleerden, wijlen Max Weber zegt ergens, dat het uitsterven van de Karolingen en daarna van de op hen volgende koningsgeslachten bijna steeds op het moment, waarop de aanspraken van den vorst om mede de troonopvolging te bepalen nog niet door wat hij het erf-charisma heeft genoemd, waren verdrongen dit in tegenstelling tot wat n in Frankrijk n in Engeland later geschiedde voor den loop der wereldgeschiedenis waarschijnlijk zelfs verderdragende gevolgen heeft gehad dan de lotgevallen der familie van Alexander in de antieke geschie denis. De opmerking geldt ook reeds voor de perio de van Karel, het begin der Ode eeuw. Zij houdt niet minder in, dan dat een, wat wij gewoonlijk toevallig complex van omstandigheden noemen, in die eeuwen den verderen gang van zaken in West-Europa en daarmee van de geheele irereld heeft bepaald. Een gang van zaken, welks fatale con sequenties de splitsing der westersche Christen wereld in nationale staten, onder nationale dynas tieën inplaats van hun samenvatting tot n heidsstaat, waartoe nog nmaal, bijna 1GOÓ jaar later, een vergeefsche poging zou worden gedaan, ons, huidigen menschen, eerst in hun volle ver schrikking duidelijk beginnen te worden. M. a. w. de geschiedenis der 9de eeuw is, even goed als de mislukking van Augustus' voornemens om de Romeinsche heerschappij uit te breiden tot de Elbe, een dier wereldhistorische ..keerpun ten", die het lot van het huidige Europa hebben bepaald. Dit is de tijd, waar de schrijfster naar heeft dur ven grijpen, bezien uit een wereldhistorisch oogpunt. Wat zijn bizonder wezen, zijn eigen aardigheid betreft, is hij, andererzijds, een van de moeilijkst bestudeerbare. Men ziet dit direct, wanneer men weet, dat eerst betrekkelijk kort geleden, even vóór en na den wereldoorlog, het werk is verschenen, dat nagenoeg alles, wat een eeuw van eruditie en historie-schrijverij over den Karolingentijd had meenen te hebben bijeenge bracht en vastgesteld, op losse schroeven stelde zooal niet omverwierp. Het groote werk van den Weensehen hoogleeraar Dopsch over de sociale geschiedenis van het tijdvak. Een meesterwerk van eruditie en scherpzinnigheid, maar dat ten slotte meer afbreekt dan opbouwt. Zoo ziet het er met de historische kennis van djezen geweldigen tijd uit. En een ieder zal begrij pen, wat er dan voor noodig is om zulk een tijd te l) P. Plantenberg?Marres, Doda's Gouden Leed, Hollandia-Drukkerij, Boarn. NV.ARNHEMSCHE HYPOTHEEKBANK HYR KAPITAAL BESCHIKBAAR DIRECTIE M?5.J.vANZlJST-M?J.F.VÉRSTEEVEN Practische aesthetica Teekening voor de Groene Amsterdammer" door L. J. Jordaan ^Woorden zijn schoone zaken, maar kanonnen zijn nog veel schooner!" Mussolini ,,beelden", d.w.z. hem te beleven en er menschen in op te roepen, die leven en in en uit den tijd leven. De historische monumenten leveren immers, juist voor deze tijden, niet veel meer dan schema's, vage omlijningen, rudimentaire gestalten als op een der betrekkelijk zeldzame werken van handwerkskunst. die bewaard zijn gebleven. Men moet daarvoor al over het evocatie-vermogen van een Plaubert of een Ary Prins beschikken. Ten onzent heeft de helaas te vroeg gestorven geniale Adviaan van Oordt het gewaagd, in Irmenlo. Maar de Frankische Koningsmacht verschijnt daar als niet veel anders dan de dreigende onweerswolk, die het ondergaande Germaansche heidendom aan de grenzen van het Rijk boven het hoofd hangt. En van Oordt was kunstenaar genoeg om de grenzen van zijn kunnen te zieïi en waagde zich niet aan het oproepen van de wereld der koningen en geestelijke en wereldlijke magnaten. Mevrouw Plantenberg-Marres is minder beschei den geweest. Zij geeft wat de Duitschers vroeger een Haupt- und Staatsaktion noemden, willen schetsen. Het verhaaltje doet er niet toe. Mr.ar de machts- en intrige-strijd, eerst om het lijk van den grooten dooden keizer, dan na de machtsaanvaarding door Lodewijk, zijn zwakken zoon. is het hoofdthema. Welnu: laat ons rustig erkennen: dit ging verre boven haar krachten. De menschen der 9de eeuw in dit boek ,voor zoover het menschen Hotel Duin en Daal" * Bloemendaal Str. koud en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS LIFT Telefoon 22223 zijn, zijn Mevrouw Plantenberg's tijdgenooten en niet de wezens van een geheel andere geestelijke substantie, die zij in werkelijkheid waren. Zij spreken, handelen en gedragen zich als 19de eeuwers. Geen oogenblik komt men onder de suggestie eener andere wereld. Toch was .de wereld der 9de eeuw fundamenteel nog veel meer ver schillend van de onze dan bijv. die der latere middeleeuwen of die van Shakespeare. En indien er literair even algemeen bekende kunstwerken uit die wereld waren bewaard, zouden ze ons even barbaarsch en primitief eenerzijds en decadent. andererzijds voorkomen als de Byzantijnsche^ oultuurprodticten uit nagenoeg denzelfden .tijdDe roman van Mevr. Plantenberg- is nqc.h, barbaarsch noch decadent. Hij is burgerlijk. En daarmee is alles gezegd. MUZIEK D STRIJKINSTRUMENTEN Q SNAREN O H D A H D Achter St- Pieter 4 C Q 11. JrvMJnrv Utrecht D Tel. 443 Q PIANO'S D D VERHUREN D D VLEUGELS