DE GROEN E AMSTERDAMMER VAN 21 JUNI 1930 $$? !t<" r?--* PE RUSSISCHE REVOLUTIE *) EEN boek over de Russische revolutie heeft de sterke kans op belangstelling in ruimen kring. Er is misschien geen feit of liever geen groep van feiten der jongste geschiedenis, die bij velen zoo sterk de aandacht trekt als de Russische om wenteling. Die aandacht wordt bij velen gescherpt door afkeer, zelfs afschuw, soms ook met vrees gepaard, bij anderen weer door eerbied, ver trouwen en hoop. En ten slotte ook, al ligt Rus, land niet in het middelpunt der beschaafde wereld wat zich daar afspeelt, is deels van onmiddellijke «n in ieder geval van indirecte uitwerking op de verhoudingen in Aziëen ook in Europa. Er zal dus belangstelling genoeg zijn voor het boek, dat Dr. Raptschinsky aan de geschiedenis der Russische omwenteling heeft gewijd. Die belang stelling wordt nog allicht vergroot door het feit, dat er van de Russische geschiedenis de laatste tien jaren nog betrekkelijk zoo weinig is bekend gewor den. Wel is er allerlei verschenen, dat voor een groot deel op autopsie berust, maar niet ieder reiziger is een goed waarnemer en slechts weinigen yan hen, die Rusland bezochten, kenden de taal voldoende om een zelfstandig onderzoek in te stellen. Het aantal van oppervlakkige boeken over Rus land is inderdaad zeer groot. Waarbij nog twee omstandigheden den weg naar de waarheid ver sperren. Vooreerst is bijna iedereen ter zake min of meer partijdig: nergens bijna staan pro en contra zoo scherp tegenover elkaar dan in de be oordeeling der Russische revolutie: de eigen partij indeeling ook heeft hier invloed. En vervolgens verstaan zich de Russische machthebbers wonder wel op de reclame en de propaganda: zij zijn waardige landgenooten en navolgers van den grooten Potemkin, den Tauriër. Het is dus duidelijk, voor welke groote moeilijk heden dr. Raptschinsky stond, toen hij de ge schiedenis der Russische omwenteling ging be schrijven. Hij had evenwel allerlei factoren voor boven vele anderen. Al blijkt het niet, dat hij zijn vaderland in de laatste jaren heeft bezocht, hij is natuurlijk beter dan een buitenlander in staat het Russische volk te verstaan, de Russische volksziel aan te voelen, zich in te denken in de goede maar ook in de slechte zijden van het Russische volks karakter. En dan vooral deze onderzoeker kon .kennis nemen van een uitgebreide Russische litte ratuur over de omwenteling; daardoor is hem een bron ontsloten, die voor verreweg de meeste schrij vers verborgen bleef; men denke aan de vele officieele stukken, waarmede de bolsjewiki het land Jiebben overstelpt, en ook aan de periodieke pers, die veelal voor de buitenlanders een gesloten boek moet blijven. Men zou daartegen kunnen aanvoeren, dat Dr. Uaptschinsky als geboren Rus vanzelf partijdig inoet zijn hetzij vóór hetzij tegen de revolutie en baar consequenties. Daar staat evenwel weer dit tegenover, dat deze schrijver in den eigenlijken zin geen slachtoffer der omwenteling is geweest, bovendien heeft hij lang genoeg in Nederland gewoond om ook wat over te nemen van de belangstellende koelheid, waarmede in ons land gewoonlijk de dingen dezer wereld worden op genomen. Inderdaad maakt het boek van Dr. Raptschinsky in het algemeen een betrouwbaren en ook wel min of meer objectieven indruk. Zijn litteratuurlijst is eerbiedwaardig van omvang en degelijkheid. Ongetwijfeld is hij geen vriend der bolsjewieken; maar nergens is er sprake van eenigen afkeer of -afschuw, hoewel de gebeurtenissen deze gevoelens wel gemakkelijk zouden kunnen opwekken. Zelfs wordt hij zelden ironisch, hoewel de merkwaardige maatregelen de Russische regeering daartoe stellig -aanleiding zouden kunnen geven. De vele en dik wijls bestiale gruwelen, waartoe de Russische revolutie aanleiding gaf en waaraan zij schuldig tstaat, worden in dit boek met te waardeeren sober,heid behandeld. Is dus in het algemeen Dr. Raptschinsky een .betrouwbaar gids, zijn uitbeeldingsvermogen schiet Ihier en daar wel te kort. Al dadelijk openbaart zich dat in de niet juist doordachte compositie HET BANDIETISME IN CHICAGO Teekening voor J<2 Groene Amsterdammer" door Joh. Bradkensiek Generaal Dawes komt *) Dr. B. Raptschinsky, Geschiedenis der Russi sche revolutie. Met portretten. Zutphen, W. J. JFhieme en Co. 8°. van het boek. Dat in een boek over de Russische revolutie het verval van het oude regime in vijftien bladzijden wordt afgedaan, is waarlijk al te scha mel: het is juist van het uiterste belang voor het begrijpen van den val van het keizerrijk te door gronden, hoe het in zijn nadagen nog bestond en hoe het zoo wankel kwam te staan. Daarentegen is stellig te veel aandacht geschonken aan den burgeroorlog van 1918 en volgende jaren, die on geveer een vijfde gedeelte van het geheele boek in beslag neemt; op zich zelf stellig belangrijk genoeg, deze pogingen om het bolsjewieksche regime ten val te brengen van Koltsjak, Denikin en Wrangel, maar naar verhouding van de overige gebeurte nissen al te uitvoerig. Zoo zou er meer zijn aan te voeren om een zekere onevenredigheid in het boek te constateeren. Door die zekere onevenredigheid wordt het algemeene overzicht natuurlijk wat moeilijk. Maar daar staat weer tegenover, dat de voorstel ling van den gang van zaken wel niet beeldend en treffend, maar toch duidelijk en daardoor over tuigend is. Men krijgt werkelijk al lezende don sterken indruk van de realiteit der dingen, zooals het in een geschiedwerk behoort. Misschien nog meer dan door een meesleepende uitbeelding krijgt men door het eenvoudige verhaal van dr. Kaptschinsky de beleving van de verschrikkingen, waar aan Rusland vóór en na de revolutie heeït blootgestaan. Hoe overtuigend is hier niet het wat nuchte re verhaal van den moord op de keizerlijke fa milie in Juli 1Ü18. En daarnaast hoe zakelijk is niet de beschrijving van de sociale maatregelen der Sovjet-regeering, die hier in al hun onbevadenheid en onwerkelijkheid worden geschetst. Hoe sober wordt telkens de maatschappelijke ellende van de groote massa van het Russische volk ons voor oogen gesteld. Hoe duidelijk nemen wij waai1, hoe de sociale ellende, gevolg eenige jaren oorlog, omwenteling, schrikbewind en burgeroorlog, nog wordt vergroot door zeer ernstig gemeende en zeer eerlijk bedoelde maatregelen en regelingen van een regeering, die geheel los is komen te staan van de realiteit der dingen. Stelt men de vraag, hoe dat alles mogelijk is, dan kan men in het boek van Dr. Raptschinsky, de verklaring wel vinden, niet opzettelijk en in een algemeene beschouwing, maar hier en daar en overal en door verspreide opmerkingen. Hier is stellig deze uiteenzetting op zijn best, omdat zij komt van een man, die zijn volk ton volle verstaat. Men krijgt al lezende sterk den indruk, dat de Russische revolutie en wat daaraan vastzit abso luut niet naar westersche begrippen moet worden bezien en beoordeeld. Steeds brengt de schrijver het Russische volkskarakter naar voren, als hij ons wil doen zien, hoe daar dingen mogelijk zijn, die in West-Europa eenvoudig onbestaanbaar zijn. Wij vinden hier toestanden, ook zielstoestanden, die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen, omdat wij ze niet kennen en zelfs nooit hebben gekend. Er is nog een primitiviteit in het Russische volk, leiders zoowel als geleiden, die de volken van West-Europa reeds eeuwen te boven zijn, zelfs in die mate, dat wij de herinnering daaraan geheel hebben verloren. Er wellen hier nog sentimenten en andere geestelijke krachten naar boven, die elders al lang zijn geregulariseerd. Primitieve uitbarstingen van volkshartstochten zijn in Rus land nog even gewoon als politieke apathie in zijn ernstigsten vorm. Breidellooze vrijheidszin staat hier naast wreede en harde despotie. Zachte deernis kan hier nog omslaan in meedoogenloozen gruwel. Sluwe zin voor werkelijkheid kan in Rusland samen gaan met een wereld vreemd en oeverloos idealisme. Een volk van do meest felle tegenstellingen en daarom nog meer dan Amerika een land van onbegrensde moge lijkheden. Dezen indruk geeft het boek van Dr. Rapt schinsky. Men make daaruit de gevolgtrekking, dat het een leer/aam werk is, waaruit de belang stellende in wat in de tegenwoordige verwarde wereld zoo al omgaat, zeer veel begrip en inzicht kan putten. H. BRUGMANS INDANTHREN (KLEURECHT GEVERFDE) GORDIJN DAMAST 130 C. M. BREED PER METER Fl. 255 &KPEE £ ZONEN