No. 2772 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 19 JULI 1930 TWEEVOUDIG EUROPA IN dezen tijd van diepe malaise, malaise niet alleen in het oude Europa, maar ook in de Nieuwe wereld, een malaise waarvoor de politici der verschillende landen geen remedie weten, is het, dunkt ons, niet geoorloofd, noch voor den man van zaken, noch voor den politicus zich van eenig remedie, dat voorgelegd wordt, af te wenden zonder het te onderzoeken. Een onzer groote mannen, de heer Oolijn, expert en praepositus op beide gebieden, zei kort geleden in een rede, die hij te Goes voor een gehoor van landbouwers hield over de malaise op dit gebied, dat er aan het bed ook van dezen zieke zooveel dokters men zou ze ook kwakzalvers kunnen noemen zitten, dat de patiënt groot gevaar liep van kwaad tot erger te vervallen. En hij waar schuwde voor deze vele geneesmeesters: de ziekte deed beter op eigen krachten te vertrouwen; dan had hij nog de meeste kans er weer bovenop te komen. De heer Colijn heeft misschien wat dezen specialen zieke, den Xederlandschen landbouw, betreft, gelijk. Maar is dit zoo, dan zou dit slechts een bewijs zijn, dat deze zieke er ook zonder medi sche of kwakzalvershulp, ja zonder geneesmiddelen nog wel kan komen, m.a.w. dat hij nog niet zoo erg ziek is. Kan, durft men hetzelfde echter zeggen betref fende het economisch zieke Europa 'l Twee millioen werkeloozen in Engeland, drie mlllioen in Duitschland, van alle groote en kleinere Europeesche naties alleen Frankrijk, door zeer bijzon dere omstandigheden, waaronder zijn steeds da lende bevolking, zijn gebrek aan menschen on getwijfeld een groote factor vormt, min of meer voor die vreeselijke ramp gespaard. Durft iemand ten overstaan van dezen rampspoedige!! toestand volhouden, dat het geen zin zou hebben naar een remedie uit te zien, indien dit ware te vinden 'i Zeker: het is steeds mogelijk zich op liet stand punt van. het, zij 't o:>k eeuigszins opgepoetste liberalisme of Manchester-dom te plaatsen, dat als laatste wijsheid slechts het besef kent, op econo misch gebied ontwikkelen de dingen zich volgens door ons niet te controleeren wetten en het is een ijdel pogen in die ontwikkeling in te; grijpen. Nog is deze theorie machtig. Xog vindt zij talrijke aanhangers. Niet misschien onder de politici, die allen, de een zus en de ander zoo, wel aan een remedie moeten doen of althans doen, of zij er aan gelooven. Maar onder de ..mannen van zaken", de ,.leiders der productie", de financiers, de grooten en machtigen op economisch gebied, de wer kelijke hcerschers van onzen tijd, is de min of meer gewijzigde of ietwat opgesmukte Maiichesterdoctrine nog altijd de meesteres. Twaalf millioen werkeloozen alleen in Europa, een onpeilbare zee van ellende, verslapping, degradatie, daaruit voortvloeiend; budgetten, mede door dezen last gedrukt en niet meer bekwaam om cultuuruitgaven. te dragen, de Manchester-doctrine ont kent natuurlijk niet, dat dit alles ellendig is. docli zij beschouwt het van dezelfde orde als natuur rampen, oorlogen, de gevolgen der menschelijke hartstochten, Christelijk uitgedrukt de gevolgen der zonde, waartegen wij toch ook machteloos staan. Heeft zij 't bij het rechte eind. dan moeten wij ons, hoe zwaar het ook moge vallen, bij de beschikkingen van het Lot neerleggen. Voor werkeloozen, kleinen ondernemer, wien 't water aan de lippen is gerezen on grooten kapitalist geldt dit alsdan gelijkelijk. Den eersten zal dit allicht wat zwaarder vallen dan den laatste, die, wat er ook gebeurt, zijn rijkdom en macht in meerdere of mindere mate behoudt. Doch voor allen is het onvermijdelijk. Het is duidelijk, dat deze doctrine slechts, in onzen tijd, die der machtigen en gelukkigen kan blijven: de onterfden en ongelukkigen zoeken, hoe dan ook, naar een troostrijke!' geloof. Doch MEJLIGENVEG 11-17*AMSTEQDAM rhemden naar maat 8i) ons verkrijgbaar N. R. V. MONTA SCHOENEN het zou kunnen zijn, ja het komt voor, dat ook bij de machtigen, althans bij een enkelen het besef doorbreekt, dat economische depressies, malaise, stagnatie in de productie, kortom de normale verschijnselen onzer maatschappij, niet geheel onvermijdelijk zijn en niet steeds zonder bestrijding behoeven te blijven. Bestrijding van meer at'doenden aard dan verhooging der tarief muren, een remedie, dat het kwaad op den duur verergert, ja vertieiivoudigt, of dan de vele palliatieven, die beproefd en meestal vergeefs beproefd worden. Het schijnt, dat er onder de machtigen en ge lukkigen, althans enkelen reeds zoo zijn. Men kan ze. althans in de literatuur, zij 't sporadisch, aantreffen. Eerlijk gezegd, uit de gewone pers bemerkt men zelden een spoor van hen. Maar zij zijn ei' blijkbaar ook tui nog. zooals Hathenau er een was, toen moordenaars hem neervelden. En de .Belgische electriciteits-techmcus, die een voor rede heeft geschreven voor het boek 1) waar ik de aandacht op wilde vestigen, Dannie Heineman. schijnt er ook een. De heer D. Heineman noemt zich zelf in deze voorrede ..een zakenman". Kil als ..zakenman" ziet hij het belang, dat er gelegen kan zijn in een theoretische beschouwing. De zakenlieden moeten er van kunnen profiteeren. Twee groote problemen", zegt hij. ..dringen zich, wil het mij toeschijnen aan de huidige gene ratie op en zullen de wereld nog vele jaren in beweging brengen: Ie. de crisis in de afzetmogelijk heden van het industrieele Europa; 2e. de agrari sche crisis in de essentieel landbouweiide deelen van Europa, voornamelijk in het zuiden en het oosten van het continent". .Hoe nu die problemen te benaderen en. zoo mogelijk, tot de oplossing nader te komen ? De heer Heineman constateert, dat alle politieke middelen tot nu toe gefaald hebben, ja den toe stand verergerd. Alle ..beschermingsmaatregelen" inzonderheid, die ten doel hebben in de atV.onderlijke Staten den nood te verhelpen, vergroot en de kwaal, waaronder de industriestaten lijden. Is het dan niet tijd naar een andere methode te zoeken 'i ..In den grond" aldus nog steeds de lieer H. ..is het geheele probleem in de/.e for mule samen te vatten: herstel van het economisch evenwicht door het vergrooten. van de koopkracht der nog niet geïndustrialiseerde landen, teneinde klanten te verschaffen aan de landen, die te zeer geïndustrialiseerd zijn". ,.ln plaats van", gaat hij verder. ..zooals men in de laatste; jaren gedaan heeft, kapitaal te leeiien aan groote industrieën zonder genoegzame clien tèle, teneinde een productie, die zij niet kunnen afzetten, te vergrooten. is het veel beter te leeiieii aan de koopers opdat dezen aan de fabrieken be stellingen opdragen. Deze clientèle zal te vinden zijn in die agrarische landen van het oosten en het zuiden van Kuropu. waar de opbrengst l>er Heet. slechts een fractie bereikt van die der best ingerichte boerderijen van \Vest-Kui'opa. De boeienbevolkingeii. wier oogst verdubbelen zal en die over de noodige transport middelen zullen beschikken, zullen dan gemakke lijk in granen, iii vee, in wol. in hout de renteen aflossing dier leeningeii kunnen betalen: met de rest zullen zij de weefsels, het schoeisel en de; andere producten van het industrieele Europa koopeii. Hoe meer dit hun aan productie- en transportmiddelen, levert, des temeer bestellingen zullen zij doen. De beide crisissen: industrieele werkeloosheid in het westen en agrarische in het oosten kunnen de een door de ancien; worden opgelost. Zoo gezien is het herstel van Europa voor alles een kwestie van verschaffing van werktuigen en. ci'ediet". * * * Dit klinkt, ziet men. aardig, ja haast idyllisch. Ook groote zakenlieden schijnen hun idyllische bevliegingen te hebben. Op 't eerste gezicht lijkt het ook wat mal. immers te mooi en te eenvoudig. Maar er moet toch wel iets in zitten, wanneer men ziet. dat een man. die ^5 jaar lang onder alle kli maten clectrische ondernemingen hooft gevestigd. Hotel-Pension 'T V EL T-H U YS" Tel. 17. HATTEM. Tel. 17. met eigen dennenbosch van 5 H.A. Tennisbaan, Garage, kamers m. str. water, centrale verwarming, enz. Geïll. prosp. op aanvrage. Vóór en naseizoen reductie. tot de conclusie is gekomen, dat de denkbeelden van Delaisi, die in 't bovenstaande zoo kort mo gelijk zijn geresumeerd, de aandacht van eiken groot en zakenman verdienen. ..(«eld verdienen", zoo besluit onze inleider zijn Voorrede, ..is de eerste en trouwens volkomen gewettigde bedoeling van den zakenman; immers van 7. ij n al of niet slagen hangt voor een groot deel de algemeene welvaart ai', l loch er is. in dezen tijd, geen duurzaam succes mogelijk voor een onderneming dan door zich aan te passen aan de algemeene behoef t e en de aanpassing vereischt, in een wereld, die zich zoo snel beweegt als de onze, een voortdurende studie". De studio heeft Delaisi geleverd in een flink, maar niet te groot werk van circa 200 bladzijden, vol cijfers, tabellen, schema's enz. Cijfers en ta bellen, die alle moeten aa,ntoonen. dat de eenige redding van Europa nog in Europa ligt, nu door de ontzaglijke l'inaricieele en imperialistische ontwikkeling van de Ver. Staten en de snelle industrieele ontwikkeling der door blanken bewoon de overzeesehe landen de expansie van de industrie in de hoog-ontwikkelde \Vest-Kuropeesche indu strielanden naar overzee toe langer hoe moeilijker wordt. Hij is daarbij uitgegaan van het nog altijd bestaande onderscheid tusschen een industrieel en een in hoofdzaak agrarisch Kuropa. dooi' een lijn geseheiden, die bij benadering te trekken is van Stockholm, over Dantzig. ('racau, lioedapest, Florence. Barcelona. Hilbao. ten westen van Engeland tot (llasgow en vandaar naai- Jiorgen en Stockholm, l'it verreweg kleinste deel van Kuropa leeft onder geheel andere condities dan het overige, l f et is liet Kuropa van de sloompaardekracht, van de wetenschap en de democratie. Het andere is de/.e zegeningen in het algemeen nog niet deelachtig geworden. Delaisi en met hem de heer Heineman - wil in die leemte voor zien, liet is een uitermate interessante, leerzame en vindingrijke studie, die den bekwamen ook door vroegere werken, o. a. over de petroleum-problemeu roemrijk bekenden auteur, gelegenheid biedt het geheel der problemen van economischen aard. waarvan niet alleen Kuropa maar de geheele Aarde staat, op de meest verschillende wijze te belichten. Wij kunnen haar niet verder resumeeren. Doch wij zijn 't met den heel' l leinema,n eens: geen man van zaken en geen politicus behoorde haar onge lezen te laten. Kn er zijn. op hun gebied, niet zoo veel boeken, waarvan men dit zeggen kan, dat zij het niet ook zouden, kunnen lezen. W. VAX KAVESTK1.1X 1) /?'/?(/n/'in Di'lulxi. JjC.i ilin.r Europ"s. I'i'éfacc de Udiuilt' Jlei)K.'ni(Di, l'uyi.t. 1'urin. 1929. De Beursspiegel verschijnt in den vacantietijd om de veertien dagen. N.V. Nederlandsche = Grondbrief bank = van 1906 STELT VERKRIJGBAAR 5O/ Obligaties /O a 99?% AMSTERDAM-C = HEERENGRACHT 495 =