DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 AUGUSTUS 1930 No. 2775 Israés wezen en willen *<; Het Jodendom en Jezus door Prof. Dr. D. Gohen ALS kinderen vroegen wij elkander: Wie was de grootste schilder? de grootste zeeheld?" En met trots antwoordden wij, als het een der onzen was. Later kwam de twijfel: Kan n de grootste zijn? Overtreft hij niet den ander slechts in een enkele begaafdheid, maar is weer zijn mindere in ander opzicht?" Nu weten wij: in kunst en wetenschap is er geen absoluut overwicht. doch slechts verschil in geaardheid en talent. Zelfverheffing vindt er geen plaats. Anders in den godsdienst. Daar schuilt de kracht juist in het geloof, de waarheid te bezitten, die anderen onthouden is. Vervolgingen om den geloove, zending en bekeering worden gedragen door deze gedachte, en door de overtuiging, dat het eigen geloof beter is dan het vreemde en tot hoogor geluk voert. Ook het Christendom heeft, als bijna elke we reldgodsdienst, hierop steunend, zijn geloof steeds aan anderen trachten te brengen door dwang of overreding: want het eigen geluk moesten ook anderen kunnen genieten en alle kracht moest daartoe worden aangewend. Anders het Jodendom. Het heeft noch dezen wensch gekoesterd, noch deze middelen gebruikt, dan een enkel maal. Niet omdat het er te zwak toe was. Maar omdat zijn godsdienst gebonden is aan zijn volk. Het Christendom is geschapen voor alle creaturen, Mozes en de profeten spraken tot Israël alleen. Zoo zijn deze beide in wezen gescheiden, onvereenigbaar. En toch was Jezus een Jood. BCoe is dan zijn wezen te verklaren? Het ant woord tracht een boek te geven dat, in het Hebreeuwsch geschreven en dus vooral voor Joden bestemd, nu, in het Duitsch vertaald, voor ieder toegankelijk is. 1) Jesus von Nazareth luidt de titel, met opzet: want de mensch en Jood Jezus wordt er in beschreven, in Galilaea geboren, niet de Christus. Het boek heeft daardoor veel aanstoot gegeven; in Joodsche kringen, omdat Jezus in sommige opzichten boven zijn groote tijdgenooten wordt gesteld, in Christelijke, omdat hij, ontdaan van eiken goddelijken glans, wordt voorgesteld als mensch, in al zijn kracht, maar ook in al zijn zwakheid. De stof, die de schrijver in zijn lijvig boek be handelt, is inderdaad beperkt; hij raakt, met opzet, slechts nu en dan de verdere ontwikkeling van het Christendom, die toch, zuiver historisch gesproken, even belangrijk is als het leven van Jezus voor het probleem, dat hij stelt. Het probleem dat de eeuwen heeft bezig gehouden: waarom konden, en kunnen, de Joden de leer van den Jood Jezus niet aanvaarden? De vraag eischt thans sterker een oplossing nog dan vroeger. Men weet, dat Jezus' uitspraken voor verreweg het grootste deel ook voorkomen in Joodsche geschriften, wier oorsprong ouder is dan hijzelf. In Nederland hebben in feilen pennestrijd de opperrabbijtien Tal en Wagenaar dit, vele jaren gelden, tegenover den hoogleeraar Oort uiteengezet; en voor korten tijd hebben twee Christelijke geleerden een uitvoerig commentaar op het Nieuwe Testament aan den Talmoed en andere geschriften ontleend. Maar het vraagstuk wordt door deze wetenschap juist moeilijk. Want waarom zijn deze gezegden, door Jezus gesproken en door zijn volgelingen neergeschreven, haast elk tot een spreekwoord geworden, terwijl dezelfde gedachten, door Joodsche geleerden geuit, onop gemerkt zijn gebleven? En tweede vraag waarom hebben de Joden zich van Jezus afgewend, indien zijn uitspraken waarlijk Joodsch waren ? Beide vragen dekken zich door n antwoord. Voor het Jodendom is al, wat door wet en gebruik wordt bevolen, van even groote waarde; de hoogste ethiek en het kleinste voorschrift staan zonder onderscheid naast elkaar, ja, in een simpele cere monie kan de hoogste ethiek zijn neergelegd. Het gouden woord: Heb Uw naaste lief als Uzelf" is in de vijf boeken van Mozes en andere geschriften ongescheiden en onafscheidelijk van een bepaling omtrent de wijze van offeren of omtrent de aflossingvan schulden. Ongodsdienstig is derhalve de Jood, die den arme geeft, maar een ceremonie verwaar loost. Want volmaaktheid wordt slechts bereikt in volkomenheid van gedachte en daad; en, bovenal een volk heeft, om te blijven bestaan, behoefte aan don vorm, die bindt en samenhoudt. Zoo is het te verklaren, dat temidden van de vele voorschriften in de Wet en de andere boeken de gouden spreuken" nauwelijks werden opge merkt, terwijl zij, gegoten in den korten en schoonen vorm en in de gelijkenissen, die Jezus' genie uitbeeldde en die zijn suggestieve persoonlijkheid inprentte in het hart zijner hoorders, haai- weg door de wereld vonden. En tegelijk vinden wij nu het antwoord op de tweede vraag; want de Joodscho geest kon deze gedachten niet als een stelsel aanvaarden zonder do ritueelo voorschriften. En al week Jezus zelf niet af van de oude geboden en stond dit ook zijii volgelingen slechts voor een deel toe, in de verklaring en toelichting van het ritueel, in don nadruk ook dien hij hierop legde, handelde hij anders dan de leeraren van zijn tijd. Door zijn maar ik zeg U" plaatste hij eigen, sub jectieve, meening naast het goddelijk voorschrift, terwijl Mozes on de profeten altijd in den naam v au God, nooit in eigen naam, hadden gesproken. En we1 sprak hij zolt', als zij, alleen tot en voor zijn volk. niet tot vreemden; maar zijn woorden eischten deze beperking niot, en zijn volgelingen konden ze daardoor ook den heidenen" overbrengen. Zoo werd zijn leer tot prediking inplaats van gebod, individueel in stede van profetisch, univer salistisch in plaats van nationaal, ethisch meer dan vormelijk, gericht op het toekomstig leven meer dan op deze wereld. En daardoor venvijdeido zij zich, onbewust en zonder hot te willen, van het Jodendom, dat de daad stelt boven de beschou wing, niet uitgaat van den enkeling maar van de gemeenschap, zich leiden laat door Gods woord alleen, de volksgedachte onafscheidelijk van den godsdienst bewaart, ethiek slechts aanvaardt te zamen met don ritus, en hot oog vooral op het aardscho leven gevestigd houdt. En hou meer bij de ontwikkeling dor Christusgedachte de ethiek zich boven den vorm verhief, des to meer moesten de Joden er zich vanaf wonden, wildon zij niet de nationale gedachte in een universalistische laten te looi' gaan, on overlevering on eigen aard verliezen. Het spreekt vanzelf, dat vele vraagstukken, de grootste en diepste, met deze beschouwing eng verbonden zijn en er niot in kunnen worden gemist. Hoeft Jezus zeil' zich (iods zoon genoemd on mogen daardoor zijn uitspraken als goddelijk worden beschouwd? Wilde hij do koiiing-Messias zijn alleen voor zijn volk of do Messias, brongel' van geluk zalige tijdon voor de geheele Wereld? Waarom streed hij met i'liarizeei r.s en bobben de/e, of anderen, zijn kruisiging gewild, 011 waarom.' Wat is de reden dat Jezus zijn aanhangei's vooral vond in Galilaea, niet bij de overige Joden? En vooral, indien hij waarlijk Jood was, ook in zijn leer zich bezig houdend met de eenvoudige vraag stukken van het leven meer dan met diepe ab stracte gedachten, hoe hebben dan zijn volgelingen juist c p deze laatste den nadruk kunnen leggen, predikend in Jezus' naam? Hier raken wij vraagstukken van het geloof, eeuwenlang in feilen strijd doorworsteld, zondf.rooit een oplossing te schenken, die elk bevredigt. Klausner heeft ze alle behandeld, zoo objectief als de geleerde het wilde en de Jood het vermocht. Zijn boek is een rijke gave, om de wetenschap, die hij er in heeft verzameld en uiteengezet; maar vooral omdat hij, de onvereenigbaarheid van Jodendom en Christendom toonend, beider grootheid en zwakheid stelt in het licht der tijden, waarin het eene uit het andere opkwam. Hij ver klaart Jezus uit het Jodendom en het Jodendom uit Jezus. Diens bestaan bewijzend uit zijn om geving, en uit de omstandigheden van zijn tijd en zijn leven zijn opkomst, zijn val en herrijzing ver klarend, scheidt hij Jezus en Christus, maar verbindt ze weer in het hart zijner volgelingen. En tegelijk don eigen aard van het Jodendom schotsend, bepleit hij zijn grootheid, die voor het Christendom niet onderdoet, noch het overtreft, maar, ongelijk in wezen, zijn gelijke is in de kracht, die het zijn volgelingen schenkt. En terwijl hij het Jodendom afwijst voor den Christen als het Christendom voor den Jood, legt hij in zijn boek, streng van wetenschap, de wijding van beide op elk afzonderlijk. 1) Prof. J. Klausiur. Jesus von Nazareth. Jiidischer Verlaii. Berliii 1930. Nieuwe Uitgaven Practical Commercial Eiiglish, Een serie leer boeken voor haridelsinstitutoii, cursussen, handelsavondscholen e.a. door J. M. C. Juursema en Gilbert de Zilwa. 's Graveiihage, 1>. -V. Daamen's Vitg. Mij. Dit eerste deeltje van do serie Commercial English" is hoofdzakelijk bestemd voor oudere leerlingen, die een elementaire kennis der EngelseJie taal noodig hebben om daarna vorder te gaan in een bepaalde richting Ilaiidels-Eiigelsch of Technisch Engelsch b.v. Een beknopte, grondige herhaling der Enaelsche spraakkunst is dan noodzakelijk om er weer wat in" te komen. Daarna kan dan de eigenlijke vakstudie aangepakt worden. Zulk een beknopte, grondige behandeling van de voornaamste dingen uit do Engolsche spraak kunst wil dit boek nu geven. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. M w M DEN HAAG ** *» ?* AMSTERDAM - ARNHEM Verhuizingen per Auto^Trein