Historisch Archief 1877-1940
DEJ3ROENE AMSTERDAMMER VAN 23 AUGUSTUS 1930
TOEGEPASTE KUNST
door Otto van Tussenbroek
letter-figuren B.U.M.O.t.
Reeds vroeger heb ik over origineele
reclame-middelen (in de Groene Am
sterdammer" van 9 Juli 1927) iets
K«Kgd over de z.g. letter-figuren
zooals wij deze in" Holland onder oogen
'. kregen van het bekende
Amstelanannetje (Amstel-Rijwielen) en later
?ook van de assuradeurs Blom & van
?der Aa voor de A tot Z-polissen.
Het laatste op dit gebied zijn de
Jetterfiguren voor de
R.U.M.O.L.Kadiowerken te Utrecht', geteekend
?door den Heer Veltkamp en Me j.
-Koker welke (ik heb er een heel
?orkest van saamgesteld maar de
teekeningen verschenen afzonderlijk)
fcunne ontwerpen bestemden voor
.«Qn dagblad-reclame-campagne.
- Zeker, men neme deze dingen niet
*e ernstig, de kunst met
«en hoofdletter komt er
aüet aan te pas al zijn zij
iunstig verzonnen; toch
zijn zij niet van geest
ontbloot, het lijkt alles
aoo gemakkelijk maar het
is lastiger dan men wel
süou meenen vooral ais
men het gedrochteujke in
«de figuren wil vermijden.
Het best geslaagd zijn
?die figuren in welke de
?ontwerpers zich bediend
8xebben van de sterkst karakteristieke
lichaamshoudingen der musici. De
?dirigent, de zangeres, de violist, cellist
?«IX harpist, zij allen zijn weergegeven
;ïii eene volkomen typeerende actie
«en dit maakt dat men deze grappige
..gestalten met hoofden, armen, beenen
«en instrumenten van lettervormen in
??herinnering behoudt en ook dadelijk
?opmerkt.
De mans-figuren op de hierbij
rgaande afbeelding zijn van den heer
Veltkamp wiens koppen steeds op de
'beginletter van het woord R.TJ.M.O.L.
tzijn geïnspireerd, Mejuffrouw Koker
?doet het anders in hare zangeres
*{zij teekende ook een grappigen
tromilxmist en banjo-speler) en het
op: merkelijke is wel dat men aan het
iledige ovaal (de letter O welke het
Ihoofd vormt) zonder oogen, neus en
mond toch de ietwat hemelsche
uitidrukking meent te herkennen welke
«sommige zangeressen eigen is als zij
uaan het kweelen slaan....
% Wat van haar teekeningen zoo goed
~ïs dat is het vermijden van zwak
aandoend bijwerk; zij teekent geen
handen in naturalistischen vorm, ook
de haarkiullen zooals men deze ziet
aangegeven op de andere teekeningen,
zijn onnoodig, alles bleef zuiver
decoratief, als ik het zoo maar eens
noemen mag met een voor dit soort
Werk te zwaarwichtig woord, en zoo
is toch elke letter niet alleen verant
woord maar ook tot eene bepaalde
functie uitgebuit. Aldus gaat er in dit
soort puzzle-teekeningen nog meer
schuil dan men wel zou vermoeden.
Voor zoo iets is een bepaalde aanleg
noodig en dergelijke dingen vormen
dan ook de note gaie" in de toege
paste kunst....
Een aardige Faber-reclame
Ook bjj de teekening van een mij
onbekende voor de
Castell"-potlooden der be
kende A.
W.Faber-Fabrieken wordt een beroep
gedaan op de verbeelding.
Men ziet een stuk pa
pier dat aan de uiteinden
krult, gedeeltelijk w
ggeknipt, zoodat duidelijk
een kop te herkennen
valt met achter het linker
oor een potlood. Het
goede is hier dat, ondanks
de opvallende vormen
van het tegen een zwart fond uitge
spaarde witte vlak, het potlood in
halftint toch hoofdzaak blijft en dit
is nu eens een goed voorbeeld van wat
een kundig en vindingrijk ontwerper
bereiken kan met een minimum aan
middelen.
Het is altijd weer de eenvoud welke
het sterkst aanspreekt. Men kan bij
teekeningen voor reclamedoeleinden
eigenlijk niet strak en sterk genoeg
te werk gaan; kleinigheden zijn te
vermijden en breedheid is in verband
met het onmiddellijk aanslaan" van
de gediende mededeeling wel zeer
wenschelijk waarbij détailleering beter
kan worden vermeden. Het gaat
vooral om de idee en om oorspronke
lijkheid. Geeft men zich rekenschap
van hetgeen in een ontwerp als het
onderhavige aantrekt dan is het de
associatie: papier en potlood en deze
vond zoo krachtig en direct mogelijk
uitdrukking met Weglating van al
wat bij het bereiken van den
gewenschten indruk op den beschouwer gemist
kon worden.
Dramatische
Kroniek
door Henrik Scholte
Schonwtooneel: 't Geheim
zinnige Pension, door Frank
Vosper
DE venijnige teekenstift van Jo
Spier heeft eigenlijk al de illus
traties geleverd voor dit stukje. Daar
was Meneer Sasman uit Ensched
op het tooneel, daar waren ook die
aardige jongeluitjes," waarom het
natuurlijk begonnen was en waarop
het dan ook uit liep.
Het hoe wij ons vermaken" be
stond hierin, dat een man, die er ten
onrechte van verdacht werd, geen
behoorlijk tooneelstuk te kunnen
schrijven (een verdenking, die echter
wel op velen onzer zal rusten), doch
die op zijn beurt, terecht of ten
onrechte, een jong meisje ervan ver
dacht, verliefd op hem te zijn, ?
dat genoemde man in een en ander
plotseling aanleiding vond om een
stuk en flagrant délit" te schrijven
door die allerwonderlijkst saaie en
doodgewone en derhalve zeer natuur
getrouw geteekende menschen van
zijn pension te verdenken van alle
misdaden, waartoe een mensch, ge
woon of niet, in staat is. Dit laatste
nu stellig ten onrechte.
Want eigenlijk zou het stuk veel
aardiger geweest zijn als deze klei
in de hand van den pottenbakker
nu ook maar gedaan had wat des
kleis is, met andere woorden als hij
leven in de brouwerij gebracht had
door deze menschen te laten ageeren
conform hun natuur en hun status
quo. Wij hadden dan personages op
zoek naar een auteur gekregen
op welke truc het stukje, als zoovele
Engelsche en Amerikaansche thrillers
van de laatste jaren gebaseerd is,
in plaats van een auteur op zoek naar
psychopathen en ontoerekenbaren.
Als men Ezerman ineens zijn gemoe
delijk ,,martyre de l'obèse" ziet ver
liezen voor een Jack the
Kippergezicht (beiden niettemin even knap
gespeeld), dan moet men daar toch
even voor gaan zitten om het te
gelooven, zelfs en juist in de ver
beelding. Er is toch nog zooiets als
lijn.
De opvoering was echter lofwaardig
en zal bij meerdere rolvastheid ook
het juiste tempo wel krijgen. De
pensiongasten waren vrijwel zonder uit
zondering naar het leven, en hun nega
tieffoto's waren even knap als ver
rassend. Alleen de geheimzinnige In
diër vond bij Jo Spier geen prototype,
komt dan ook alleen in het buitenland
voor, of sporadisch in Den Haag,
wat toch al half het buitenland is.
Wie het tenslotte gedaan had, doet
niets ter zake, omdat het immers
heelemaal niet gedaan was. Alleen is het
altijd zoo vervelend, dat men na twee
uur instantelijk luisteren vergeten is,
dat iemand eens in z'n jeugd de Wolf
op een kindermatinee van Rood
kapje" speelde en dat in de Tante
van Charley" zaliger gedachtenisse
het woord Braziliëgenoemd wordt:
veelzeggende détails, die dan ook den
detective daarom niet kunnen ont
glippen, omdat hij
tegelijkertijd de schrijver
van het stuk is.
Deze man, die veel
meer deed dan de"
moord, nml. de man,
die een stuk schreef en
een stuk-in-een-stuk, dio
er de hoofdrol in speelde,
de oplossing voor vond
en het meisje voor kreeg,
was Ko Arnoldi.
LINCOLN
de meest volmaakte wagen
JAN LIMBACH- Haarlem
Voetlichtjes
De verloren Zoon
(ff) In de afgeloopen herfst
eclipseerde Amerika's grootste
tooneelschrijver, Eugene O'Neill, van wien
hier in het afgeloopen seizoen Desire
underthe Elms" en The Hairy Ape"
werden opgevoerd. (Het zeemans
drama Anna Christie" en de
tweeacter Diff'rent" waren reeds voor
afgegaan, resp. in 1926 door het
Vereenigd Tooneel en in 1924 door
Comoedia). Het grandioze negerstuk
The Emperor Jones" die
Tragödie eines Tyrannen so gewaltig,
wie das seit Shakespeare's Macbeth"
kaum irgendwo geschehen ist" (Julius
Bab), wacht onder van Dalsum's
leiding nog steeds zijn opvoering.
Over zijn lijfelijke verdwijning nu
heeft het publiek aan gene zijde zich
niet bijster ongerust gemaakt. De
avonturier, die O'Neill is, deed dat
niet voor de eerste maal. Merkwaardig
was echter ditmaal de motiveering,
nl. dat de voortdurende mechanisatie
van het leven der U.S.A. zijn fantasie
doodde". Een andere lezing luidt
echter, dat hij door de slechte ont
vangst van zijn laatste werk
Dynamo" (1929), een zwakke en
cerebrale herhaling van zijn hoofd
werk, waarin de electriciteit als
allesbeheerschend symbool de wer
kelijk magische symbolen uit zijn
groote drama's moest vervangen, ?
tot deze tijdelijke retraite genoopt
werd. Het stuk werd met name door
Amerika's besten tooneelcriticus,
Georg Jean Nathan, die met H. L.
Mencken samen het merkwaardig
onafhankelijke en spiritueele tijd
schrift The American Mercury leidt,
scherp geanalyseerd en veroordeeld.
(Joseph Wood Krutch daarentegen,
wiens geestige, critische kijk in The
Nation voor eerstgenoemden weinig
onderdoet, heeft het stuk even vurig
verdedigd).
G. J. Nathan heeft thans O'Neill
ontdekt, in Europa (uiteraard), in
een der dorpen langs de Loire.
O'Neill leeft er kerngezond (men weet
wellicht dat hij tuberculose heeft),
denkt er voorloopig nog niet aan om
naar Amerika terug te keeren en
werkt aan een drama, waarover
Nathan (in The New York Herald)
weigert bizonderheden mede tedeelen,
doch dat hij meent te mogen be
schouwen als hls . most important
contribution to the theatre.... all
the elements of one of the greatest
dramatic ventures of modern stage."
Het stuk zal in den herfst voor op
voering gereed zijn. Voor Nederland,
dat nog steeds met voorwereldsche
premières" komt, ware hier een
gelegenheid om er nu eens vroeg
bij te zijn.
KENNERS
KOOPEN BOTER
VAN OUD-BUSSEM