Radio en Grammofoon Nieuws in de grammofoonfabrieatie door Lou Lichtveld W;MSilÊSMMMii!i:iii9§^^^^^ff!X ?? 4 Li M*' ge' HET gebruik van grammofoonplaten voor filmbegeleiding heeft aan de fabricatie van platen en weergave-apparaten geheel nieuwe eischen gesteld. De practijk wees immers reeds spoedig uit, dat de gewone platen tal van nadeelen halden voor een absoluut-synchrone begeleiding. Ze waren te kort van duur, bij eenige slijtage kon de naald al te gemakkelijk van de eene groeve in de andere overspringen, kleine schommmelingen vooral in de begin- en eind-snelheid waren onver mijdelijk, en door dit alles werd de volkomen gelijktijdigheid onherroepelijk verstoord. Nu is juist ons waarnemingsvermogen voor de gelijktijdigheid van onderling afhankelijke gezichtsen geluidsbeelden zeer groot. Proeven met de klankfilm hebben aangetoond, dat verschillen van n twintigste seconde reeds vrij algemeen worden waargenomen; vooral bij de projectie van sprekers en zangers. En men is reeds tot de con clusie gekomen, dat ons waarnemingsvermogen in dit opzicht verscherpt naarmate beeld en klank in grootte en volume toenemen. Een close-up eischt nauwkeuriger gelijktijdigheid dan de opname van een volle straat bijvoorbeeld. Waar nu de normale toeschouwer zoo fijnge voelig bleek te zijn, werd het een eerste vereischte om den duur van een grammofonische reproductie waarmede men het tot nog toe nooit al te nauw nam, zoo nauwkeurig mogelijk te regelen. Daartoe ?werden n in de platen, n in de speel-apparaten belangrijke verbeteringen aangebracht, die met verloop van enkele jaren' stellig wel algemeen zullen worden toegepast. 'k^ zn < ?tm CO vh Ly KJ i eei do ov te Br na on. ge1 Ze. voi OBG res h to Grammofoon voor synchrone filmbegeleiding De motor, die zorgen moet voor een uiterst gelijkmatige draaibeweging van de plaat, is thans voorzien van een heel speciaal relais, dat bij de Duitsche fabrikanten Kurzzeitrelais" heet, en waardoor de motor onmiddellijk op volle snelheid wordt gebracht. Bovendien is het draaibord van de grammofoon niet rechtstreeks door kamwielen of een drijfriem aan den motor gekoppeld, maar heeft men door een ingenieuze inrichting veeren tusschen de koppeling aangebracht, waar door kleine schokjes, versnellingen of vertragingen van den motor direct worden geneutraliseerd. Hetzelfde relais dat zorgt voor een onmiddellijke maximum-snelheid, zorgt ook voor onmiddellijk stoppen wanneer de stroom wordt afgebroken. Heeft men nu twee van deze apparaten naast elkaar, dan is, wat het drijfwerk betreft, een nauwkeurig-gelijkmatige beweging wel gewaar borgd. Om nu den speelduur van de platen te vergrooten, is men er toe gekomen ze meer dan half zoo lang zaam te laten loopen. Terwijl het normale toerental vroeger 76 of 80 per minuut was, laat men de plaat tegenwoordig niet meer dan 33^ onwente ling in de minuut maken. Daardoor duurt een plaat van normale grootte reeds meer dan eens zoo lang. Om ook in staat te zijn nog steeds platen volgens het oude procédéte spelen, bouwt men de appa raten zóó, dat ze door een kleine omzetting zoowel ?op 33^ als op 7(5 (of 80) omwentelingen kunnen loopen. Nieuwe veer-koppeling tus schen motor en draaischijf Aan deze verlangzaminèheeft men begrijpelijker wijze de voorkeur gegeven boven het vergrooten der toch al zoo moeilijk hanteerbare platen. Bovendien zou bij een ite groote diameter de groevenlijn zulk een flauwe golving hebben, dat de klank er in vele opzichten (en niet het minst in sterkte !) door zou worden geschaad. De ver traagde beweging maakt, dat de golfjes nu dichter bij elkaar liggen, wat eensdeels mogelijk is dooi de krachtigere en scherpere electrische opname, en anderdeels ook het beste is bij een vergroote diameter. Ben zeer groote verbetering is deze: dat men de naald niet meer in spiraalgroeven van buiten naar binnen, maar van binnen naar buiten laat loopen. Bij het begin van de plaat staat de naald dus het dichtst bij het middelpunt. Er zijn hiervoor twee redenen. Eerstens is het directe beginpunt van de plaat daar door gemakkelij ker aan te geven, hetgeen natuurlijk hoognoodig is, wil men absoluut syn chroon wezen. En tweedens komt dit de klank zeer ten goede. Immers de punt van een gram mofoon-naald is bij den aanvang aan merkelijk dunner dan na gebruik. Nu is de weg van een trilling van hooge frequen tie in een der binnenste spiralen van de plaat zeer veel kleiner dan in een der buitenste. Om die minieme golfweg nauwkeurig te kunnen volgen moet men dus een zeer veel dunnere naald hebben, dan om de ruimere zijwegen van de buiten ste spiralen te kunnen volgen. De nieuwe regel is logisch: de scherpste naaldpunt krijgt de fijnste groefjes te volgen, de afgesleten naaldpunt de grovere. Het kan alleen maar verbazen dat men aan zoo iets eenvoudigs niet eerder heeft gedacht. Dit alles is van des te meer nut, omdat heel erg dunne naalden ook niet bruikbaar zijn, daar deze door hun lichte bouw bij het opnemen van hooge frequenties zelf resonanstrillingen voortbrengen. Daarom zijn de zoogenaamde harde" naalden bijna altijd beter. Reeds sedert 1920 bestaat er een heele reeks Tri-Ergon patenten welke betrekking hebben op de fabricatie van grammofoonplaten. Hun groot ste beteekenis is: dat de klankfilm, die zooveel nauwkeuriger en directer de geluiden noteert dan welk ander middel ook, als intermediair wordt gebruikt tusschen de klankopname en de grammo fonische weergave. In het kort gezegd: men neemt een klankfi m op, en maakt aan de hand daarvan een grammofoon plaat. Of met andere woorden maakt men het geluid eerst zichtbaar," en daarna pas hoorbaar. Men heeft daarbij een tusschenstation tusschen de ouderwetsche (?gewone") grammofoon en de fümgrammofoon (die films inplaats van platen gebruikt) willen scheppen. En wel omdat, volgens het zeggen van Engl, een der Tii-Ergon-manneii, esn zoo eenvoudig, verbreid en doeltreffend appa raat als de grammofoon het zoowel uit technisch als uit commercieel oogpunt aanlokkelijk maakt om de oude vormen en liet oude systeem der platen zoo lang mogelijk te handhaven. Het voornaamste werk is voorloopig de platen zelf te verbeteren. Belangrijke winsten kan men boeken, zoo gauw men een opname en weergave tot .stand kan bren gen, waarbij alle eifïen tri lingen van materiaal en apparaten uitgeschakeld zijn. Dit is bij een fotomechanische notatie natuurlijk veel meer het SPREEKZAAL Den Heer M. C. M. de Groot De consquentie, welke U uit mijn artikel over de Suikerwet wenscht te trekken is niet de mijne. Sparen is niet het tegenstelde van verkwisten, maar van uitgeven. Verkwisten, d.i. uitgeven om te vernietigen, is zeker verwerpelijk; maar uitgeven om te ge bruiken is economisch juist en de plicht van elk individu en elk bedrijf. In de tijden zooals wij thans beleven is het de plicht om het inkomen uit te geven en niet om het op te potten of te reserveeren zooals het in de plechtige terminologie van balansopmakers heet. Men versta mij wel, in tijden waarin er tekort aan arbeid is, zooals wij thans doormaken. Want juist als productiemiddel' dient het kapitaal (het overgespaarde inkomen) niet aan de circulatie t.e worden onttrokken. FLORIS VOS Protesteeren In uw nummer 2779 van 6 dezer heeft Melis Stoke op pagina 18 ons wel heel veel eer aange daan door den heer Kraak Steenmann een ver tegenwoordiger van den B.B.N, te noemen. Nu er toch van protesteeren sprake is, zouden wij wel mee willen protestoeren. De lieer Kraak Steemann is n.l. in het geheel niet bij onzen Bond werkzaam. geval dan bij welke andere ook. Dan is de moeilijk heid echter alleen: te zorgen dat bij de verandering van de fotografische opteekening in een grammofonische alle détails van de eerste worden over gebracht in de tweede. Men meent dit nu te kunnen doen, door middel der klankfilm en een foto-electrisch orgaan wisselstroomen op te wekken, die, versterkt, langs electromagnetischen weg een naald de wasplaat kunnen doen graveeren. De nauwkeurig heid is hierbij nog grooter dan bij de gewone electrische opname, en men heeft bovendien het voordeel met n film meer dan n wasplaat te kunnen maken. Practisch is er van slijtage van het origineel dan geen sprake meer. Door de buitengewone gevoeligheid van de foto-electrische cel kan men nu tevens platen ma ken waarop zelfs frequenties van 10.000 Hertz genoteerd kunnen worden. Intusschen kan ik, ondanks alle optimisme van de geniale uitvinders van dit nieuwe procédé, de gedachte toch niet van mij afzetten, dat een der gelijke methode alleen waarde heeft als tijdelijk overgangsmiddel. De toekomst behoort niet aan de brooze en onhandige schellak-plaat, zelfs niet aan de nieuwe onbreekbare en opvouwbare discus, maar aan de grammofoon-film, die stellig populair zal worden, zoodra de electrische apparaten geheel en al de andere verdrongen hebben. Wat geen tien jaar meer duurt. Kunstzaal van Lier Rokin 126 Amsterdam* Oostersche & Europeesche antiquiteiten Oude en Modarne schilderijen en plastieken Negerkunst & Ethnographlca -.