j.. DE GROÈAMSTERDAMMER '$AN 4 OCTOBBR 1930 No. 2783 r f'' B'1 k' ICFransche Boeken door J. Tielrooy Marcel Arlanrt De thans een-en-dertigjarige Marcel Arland, die verleden jaar voor L'Ordre den prrs Goncourt he3ft gekragan, is in wezen osn moralist. Zijn. gesat is dikwijls met deze twee vragen bezig: hoe is eeu samenleving mogelijk? en is ze aan een bovéuaarJsche leiding onderworpen? Zijn hart is er ontrjsrj van en in eenzaamheid overdenkt hij ze gt-aag. Vanzelf zijn ze aanleiding tot inner lijk-} onrust; en e3iiige jaren na den oorlog heeft Arlani in eau veelbesproken essay die onrust een spesiail verschijnsel van onzen tijd genoemd. Hij meende dat het een eigen naam verdiende: ,,un nouveau ma/1 du siècle".,.. Sinsdien heeft hij deze tijdskwaal in een aantal romans en novellen willen demonstreeren. Hij slaagde niet steeds; men bleef denken dat de kwaal van alle tijden is en men geloofde zelden in de personen.1) Ditmaal is het anders. In L'Ordre2) leven de pnrsonen. Men vergeet het essay; het beeld van een bepaalde periode wijkt torug; het geval Wordt als algemeen-menschelijk gevoeld. ' Gilbert is de jonge man, die zich niet schikken wil zijn halfbroer Justin schikt zich bij voorbaat, Gilbsrt wil vrijheid, ontvluchting, zuiverheid, eanzamo groatheid Justin zoekt geluk" en een Y,p35ife." Gilbert is de wanorde zijn broer de orde. Zij moetsn botsen. Kn de fijngevoelige Renë3, door hei beiden bemind, moet tusschen h^n kiezen. Da gang van het verhaal is nu zoo, dat Gilbert het maatschappelijk tot niets brengt ea' jong sterft; dat Benée met hem zoowel het ioogsta geluk-door-passis als de jammerlijkste ellende bol «ft en later bij Justin een middelmatige tsvredenheid vindt; dat Justin's maatschappelijk leven door toadoen van zijn broor wordt bedorven. Kortom, de wanorde leidt voor den wanordelijke fcelf tot niets en voor de omstanders leidt ze tot téleurstilliig en ramp; de orde overwint. Maar de Wanorde wa,3 in aanleg grootsch; orde is altijd middelmatig. 1" Sshrijver is niet partijdig. In den persoon van Justin stelt hij de orde niet hatelijk voor behalve misschien in 't begin; de innerlijke waarde van "Gilbert maakt hij daavtegenover terdege voelbaar bahalve misschien op het eind. Justin is aan vankelijk onaangenaam-pedant. Gilbert op het laatst wel zeer kwaadwillig en cynisch. Maar dit is bij Justin de fout van zijn deugden" bij GtlbaH de ondeugd die uit zijn ellende voortkomt. Slechts ean heel enkele maal is het cynisme van Gilbert te weerzinwekkend: dat moet dan een fout van den schrijver heeten, een onevenwichtig heid in zijn opzet. Maar spraken we hier niet te luid van schrijversfouten. Het boek moet ook ten onzent veel gelezen Worden. Rasds aan den foitelijken inhoud alleen zal de lezer vreugde beleven. Met. kringen van jonge Parijsche journalisten maakt hij kennis, 'en hij begrijpt die menschen; hij zit aan de Rotonde, in h°t Vieux-Colombier, reist in Italiëmet Gilbert en zijn vriend; dorpsgrooten, een député. mihistarie-beambten, leeraren, Pai'ijsche kleine luiden ziet hij om zich heen. Welk een vreugde inderdaad, dit nagaan van levensomstandigheden en karak<ters, dit luisteren naar spreekwijzen, dit bespieden van gebaren ! Er is een boeiende abundantie in dit ? bosk, die soms aan de Educaiion sentimentale die bijna altijd aan een ouderwctsch-Engelschen. gezellig-uitvoerigen roman in drie doelen her innert. En het is een ernstig, een subtiel, een opresht boek. Wel overtuigend voorzeker laat het .zien dat de vr.iag naar de mogelijkheid van een bevredigende samenleving geen ijdele vraag is. .Orde is halfheid wanorde faalt. Ja, er zijn onder de watiordelijken sterke individuen die juist vut hun wanorde nieuwe waarden maken: maar hoevelen kunnen er dat zijn? De meesten zijn Justin's of Gilbert's en verdienen vóór alles deernis. 1) Vgl. b.v. mijn bespreking van Arland's roman Etienne in het blad, nummer van 26 Dec. 1925. 2) Parijs, Nouv. Rev. Fr., 18 francs. POLROGER&C-E LE CHAMPAGNE ENVOGUE JAGER-GERLINGS HAARLEM toon kamers te Oosterbeek te bezichtigen Zee/3/ %len hij *T*. f '? /_«y wnóuaóes. o c) / prospectus STEUNZOLEN SÏST. PROF. HOFFA/ NAAR MAAT' FA J.A.MASSING O.Z.VOORBURGWAL 334 Amsterdam Vo ttET BINNEriGASTHUIS Sea~Horse de ollepbeste renever M.P.POLLEN&ZOON ROTTERDAM HAARDEN ARTISTIEK HANDWERK VOOR DEN PRIJS VAN EEN MACHINE-PRODUCT Wl SIKELMAN P.C. HOOFTSTR. 28 AMSTERDAM ^^^= TELEFOON 25673 MODELBOEKJE WORDT GAARNE GEZONDEN ONVERSCHILLIG of het dames-, heeren- of kinder schoenen betreft, U zult steeds meer en meer tot de overtuiging komen, dat alleen TIMTURschoenen U op den duur vol doening kunnen geven, dank zij hun chique model, uitstekende pasvorm, uiterst verzorgde afwer king en buitengewone soliditeitJjmtur INTERNAAT Wegens verplaatsing der Rijkslandbouw-huishoudschool de Rollecate" naar Deventer worden de gebouwen, waarin dit internaat gevestigd was, publiek te koop aangeboden, bestaande uit TWEE MODERN GEBOUWDE VILLA'S MET SCHOOLGEBOUW en BIJBEHOORENDE PARK-, TUIN- EN BOSCHGRONDEN, gelegen nabij station Dedemsvaart der N.S. en aan tramhalte. Inlichtingen verstrekt Notaris D. L. Uyt den Bogaard te Den Hulst o/d Dedemsvaart. W. J. VOGEL JR. v/h bedrijfsleider b. d. begrafenisver. N. Sax Jr. JEKERSTRAAT 44 b/d Noorder Amstellaan TELEFOON 24747 Begrafenissen Crematie Transporten. CO o CD o5 09 CO E