No. 2783 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 OCTOBER 1930 * o,. De schrijvende vrouw en het Sexueele vraagstuk door Jet Luber HERHAALDELIJK komt men in kranten en tijdschriften de bewering tegen, dat in «ie tegenwoordige letterkunde zoo vaat alcoofgeheimen" worden behandeld, en dat de auteurs van zulke romans bijna uitsluitend vrouwen zijn ?(o.a. Henri Borel in het Vaderland, 23/3 '30). Maar zelden wordt op dit verschijnsel dieper in-gega,an en naar de oorzaak gezocht. Toch is m.i. dui delijk de samenhang hiervan zichtbaar met het feit. dat er tegenwoordig een verhoogde belang stelling bestaat voor het sexueele leven en dat tal van hoogstaande menschen, die ernstig trachten naar een juister kijk op, en zuiverder toepassing van de sexueele wetten, erover schrijven in serieuse .artikels. Nu zou men hiertegen kunnen inbrengen, dat ?een roman geen serieus artikel is. Mr. van ffossem noemde den roman een product voor de armen van geest en beweerde, ?dat hij niet meer door de intelllectueelen gelezen wordt. Het zij zoo. Alleen intellect is ook niet voldoende om een roman te begrijpen. Daartoe is noodig een felle interesse in het leven in al zijn uitingen en het vermogen om zich in te denken in ?de omstandigheden en gevoelens van andere menschen. En ik geloof niet, dat dit speciale talenten van de bijzonder-intellectueelen zijn, afgezien van het feit, dat geleerden geen tijd hebben voor andere lectuur dan hun vakliteratuur en hoogstens als ontspanning een detective-roman. <Het is een meening van Prof. Roels, dat professoren vaak dol zijn op detectiveromans). Maar vrouwen zijn over het algemeen wél behept met het vermogen, zich in te denken in de ge schiedenis van een ander, en daarom geloof ik. dat er nog wel romans geschreven en gelezen ?zullen worden, ook in de toekomst. * * * N,>g steeds wordt gecolporteerd met afleveringen van den volksroman, die hetzelfde genre biedt als vroeger (het genre van: Amelia, bemint gij den graaf?) Hieruit zou men kunnen concludeeren. dat de mentaliteit van de menschheid niet zooveel veranderd is als soms wordt aangenomen. De -,,armen van geest" blijven hun roman vragen en in de wereld der letterkundige intellectueelen wordt geroepen om den modernen roman, die moderne problemen geeft. En is het sexueele probleem geen bela,ngrijk modern probleem? Men kan geen krant of tijdschrift opslaan, of er staat een artikel in over ?onze opgroeiende jeugd en de sexueele verhoudin gen; serieuse artikels, door verontruste ouders ge schreven of door zenuwartsen, die in hun p.actijk alle ellenden van de sexueele moeiten en verwor dingen meemaken. En is het dan niet te begrijpen, dat de vrouwen, die daar talent voor hebben, de romanschrijfsters, zich op hun wijze bezighouden met deze levensuitingen? Waar hun de weten schappelijke kijk en de medische ervaring ontbreekt van een Dr. v. d. Velde, die dikke boeken over het ?.sexueale vraagstuk schrijft, gebruiken zij hun vermogen, om intens het leven van andere menschen speciaal van hun sexegenooten, te doorvoelen en geven het gefingeerde, op de werkelijkheid gebaseer de, veihaal. En het is onredelijk en oppervlakkig. om zoo'n roman nu ..alcoofgeheimen-lectiiur" te noemen. Een ouderwetsche betiteling overigens, in welk modern huis is nu nog een alcoof ! Mevr. G. v.d. BRINK CORSETIÈRE KEIZERSGRACHT HUMSTERDAM TELEF. 37151 ATELIERS VOOR REPARATIËN IN DEN HAAG ELKEN VRIJDAG HOTEL CENTRAL Het is ook onredelijk om het voor te stellen, alsof de beschrijving-an-sich van liefdesverhoudingen het hoofddoel is, zooals in de realistische romans van een vorige generatie (/ola, Heyermans). Het is de invloed van de sexualiteit op de psyche, die den modernen merwch bezighoudt. En de romanschrijf ster, die dit als onderwerp kiest voor haar boek, staat op n lijn met den arts, die aan. de Volks universiteit de ,,sexueele hygiëne" behandelt. Ook in Christelijke kringen wcrdt geprotesteerd tegen den huwelijksroman. o.a. in het Februarinummer van Opwaartsche wegen," waar Dr. Tazelaar zegt. dat waar de huwelijksroman de sexueele kwestie verdoezelt, hij onwaarachtig is, en waar hij haar behandelt, hij te f/rof wordt, zoodat er geen roman over het huwelijk moet wor den geschreven. Maar hoe kunnen romans, die in dienst van het leven staan, de belangrijkste factoren van het leven: liefde, sexualiteit. huwelijk negeeren ? De vrouw van tegenwoordig is eerlijker in ha.ar uitingen dan die van twintig, dertig jaar geleden. Omstreeks 1013 schrijft Herman Robbers, dat de schrijvende vrouw juist het sexueele vraagstuk om zeilt. Misschien is de vrouw half-onbewust gaan voelen, dat de man, zelfs de meest ruime en neu trale psychiater, er toch niet geheel in sla,agt. haar innerlijk te begrijpen en weer te geven. Schreef ook Prof. Winkler niet. jaren geleden, dat de beschrij ving van de vrouw wacht op de vrome, die daartoe in staat zal zijn ? Zij probeert het althans nu, al is het niet in een wetenschappelijke verhandeling. /e is pas voor het eerst, sinds eeuwen, bezighelderheid te zoeken in het sexueele vraagstuk, nu het meer een persoonlijke gevoelskwestie voor haar is geworden en niet zoo onherroepelijk is verbonden met maatschappelijke positie en geld. 7e beeft dezelfde belangstelling als andere moderne men schen in de ermee samenhangende conflicten, waarvan sommigen speciaal ,,modem" zijn. Dat komt omdat de doorsnee-vrouw meer veranderd is dan de doorsnee-man. Vooral het klein-burger lijke gezin is in de huwelijksverhouding als vroeger. De man voelt zich nog evenals vroeger belecdigd, als zijn viouw het niet heerlijk vindt zijn sokken te stoppen, en er zijn er ook, die het als gebrek aan liefde beschouwen, als een vrouw weigert als maar kinderen voort te brengen. Het komt niet over een met de opofferingsgezindheid, die de vrouwen zoo graag wordt toegedicht, als om daarmee de eigenschap van egoisme als typisch mannelijk te excuseeren. Maar de moderne vrouw weigert even goed redeloos opofferend te zijn als om zonder op stand in het egoïsme van den man te berusten. Nieuwe conflicten .' En het grootste modeine conflict is m.i. juist dat. wat een oplossing tracht te geven: de m< derne techniek in h?t geslachtsleven, waarover vooral veel beweerd wordt door personen, die er niets mee te maken hebben. Maar zij. die innerlijk verscheurd worden door dat conflict, .~!j zicijr/en \ Hoogstens krijgt een zenuwarts iets van haar trieste biecht te hooren, maar zelfs zoo'n zenuwarts- zal omdat hij een man is ? zoo'n tobbende vrouw verder staan, dan een sexegenoote. met wie die vrouw n ding gemeen heeft: de diti/taiinonie van htitir moderne denken en haar oudfnrctschc hixtiiicf. Er is een oneindig verschil in wijze, waarop verschillende vrouwen reageeren op die techniek. In de kritieken over de boeken van Lindsay vind ik zeilden de opmerking, van hoe weinig psycholo gisch begrip het getuigt, dat hij het laat voorko men, alsof geen enkele vrouw een instinctieven afkeer tegen die techniek zou hebben. .Maar niet alle vrouwen luisteren naai' de uiteenzettingen v;sn den gynaecoloog over de onfeilbaarheid van het systeem op dezelfde nuchtere wijze als naai- de demonstratie van een stofzuiger, niet iedere vrouw koopt i!Ven onverschillig een praeservatief a.'s een tubetje crème ! Kr zijn vrouwen bij wie- geen ivile» T»s$s3y?v£ Sferï5a^fr5<> neeren in staat is, haar instinctieven afkeer van deze natüurverkrachtende techniek te overwinnen. In de moderne vrouwen woeden de ouderwetsche instincten en aldus wordt het sexueele vraagstuk eerder ingewikkelder dan eenvoudiger. Lang niet altijd een kwestie van zienswijze, opvoeding, religie dus, soms niets dan een instinctskwestie, maar juist daardoor zot) belemmerend voor een harmonische oplossing. En waar zelfs de experts op dat gebied, de. gynae cologen en de zenuwartsen, het niet eens zijn (waar de een het dwaas vindt geen kinderbeperking toe te passen), zegt een ander, dat de natuur zich niet straffeloos laat beetnemen (Dr. van Bouwdijk Bastiaanse in de Groene Amsterdammer van 5 April), wat voor houvast hebben dan de vrouwen, die in de chaos van gevoelens en gedachten in verband met het sexueele leven verward zitten? En het zijn de romanschrijfsters, die. gegrepen door liet lijden van haar zusters, haar leven uit beelden, niet om de menschheid een oplossing aan de hand te doen, niets als tendenz-lectuur, en nog minder als ptikkellecluur.riiaar omdat iedere uiting. elk medeleven, verzachting van lijden is. n voor degene, die zich uit. n voor degene, die het leest. T "entoomtellingen Kunsthandel Aalderink en Co., Amsterdam. Schilderijen en teekeiüngen door H. IJkelenstam. Tot 5 October. Huize van Hasselt, Rotterdam. Schilderijen, aquarellen en grafisch werk door Gerhart Frankl. Tot O October. De Kring", Kleine Gartmannplantsoen 7?9, Amsterdam. Tentoonstelling van beeldhouw werken, schilderijen en teekeningen van leden van De Kring". Tot October. Kunsthandel Huinck en Scherjon. Amsterdam. Werken van B. van der Leek. Tot 18 October. Amersfoortsche Kunstkring. Poppen van Harry van Tussenbroek. Tot 20 October. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Werken van Jan van Herwijnen. Tot 27 October. D. (i. Santee Lamlweer. Amsterdam. Teeke ningen van Fransche en Hollandsche Meesters. Tot 27 October. Rijksprentenkabinet. Amsterclem. Etsen van Rembrandt. Tot l November. Stedelijk .Museum, Amsterdam. Vincent van Gogh en zijn tijdgenooten. Tot 2 November. Kunstzaal Vecht. Rokin. Amsterdam. Schilde rijen en beeldhouwweiken van hedendaa^stha kunstenaars. De prijs van rauwe slagroom vanOUD-BUSSEM is verlaagd tot f 3.» per Liter. De kwaliteit is onveranderd.