r No. 2784 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN n OCTOBER 1930 vN: "5?" tl " * f Negertraditie door H. R. Hayes Verandering in Amerika EEN Europeaan begrijpt misschien niet altijd duidelijk het groote verschil tusschen de lioudirig van de zuidelijke en noordelijke Ameri kanen tegenover de negers, dat ondanks de vrij heidsoorlog nog in Amerika bestaat. Nog in onzen tijd kan een noordelijke liberaal niet rustig met «en gewoon zuiderling over negervraagstukken sproken. De man van het zuiden zal daarop, op ?een eigenaardige tegenstrijdige manier, reageeren. Eei'st wil hij in de negers niet anders zien dan onnoozele kindertjes of gehoorzame hondjes, waarvan hij alleen de psychologische werking be.jn-iipt, maar, wanneer de ander van waarachtige gelijkheid spreekt, wordt de zuiderling rood in het gezicht van opgewondenheid. Voor hem immers ?zijn de negers griezelige beesten die dan onmid dellijk zijn vrouwen overweldigen zouden. Zoo komt het dat negers nog weinig politieke rechten in het zuiden hebben. Dit is de oude traditioneele opvatting over de negers zoo vastgeroest in den geest van het zuiden, waaruit de sentimenteele Mammysongs" en be lachelijke negerclowns stammen. Dit is de geest ?die de schandelijke lynchings" nog mogelijk maakt, en waartegen H. L. Menken in de bladen van de American Mercury" dondert. Maat in het noorden bestaan er geen jimcrow?cars" en lynchings". Er is, natuurlijk, het gewone snobbisme, maar het is meer een sociaal snobbisme, het rasgevoel is minder sterk. Ik ben ?cynisch genoeg on te gelooven dat zoodra er een klasse van negers met geld ontstaan is, het spoedig nog meer zal afnemen. De waarheid is misschien, dat de zuiderlingen nooit anders dan slaven in de negers kunnen zien: sedert de vrijheidsoorlog zijn zij een beetje achter lijk gebleven en altijd sterk conservatief. De verandering iri de opvatting (en van histo risch oogpunt is er een verandering) heeft zich natuurlijk in het noorden voltrokken. De ver heerlijking van den neger is in de laatste jaren, een ware bevlieging geworden. Zoo'ir bewondering voor het negervolk is niet heelemaal dwaas. De spontanieteit van een jeugdig volk dat zoo meesleepende zingt en danst is juist iets voor het -preutsch angelsaksische Amerika. Maar, zij het oorspronkelijk of door1 de blanken opgewekt, wat is de verandering in het geestes leven van de negers 'i Dat kan men het makkelijkst ?zien in de literatuur. Kijk naar de levensgeschiedevan Booker Washington. Er is iets onaangenaams n zijn kruipende eerbied voor zijn baas. in zijn kleingeestige nastreven van slaafsche deugden van gehoorzaamheid, vlijt, en ontzag voor de blanken in het algemeen. Hij schrijft goed genoeg proza, maar hij schrijft met de tong tusschen de tanden en een hoofd vol scheutkalenderwijsheid. Hij is er voortdurend trotsch op. dat hij het bijna ?zoo goed als een blanke kan. De eenzame figuur van Phyllis Wheatly is van weinig beteekenis. In haar is het zelfbewustzijn van het wonderkind: zij schrijft zooals een goed afgerichte papegaai. Paul Lawrenee Dunbar sluit ?zich aan bij de romantische traditie; hij aapt de blanken na en er is niet veel persoonlijkheid in zijn ?gedichten te ontdekken. De omstandigheden waren ?ook voor hem ongunstig, omdat het een zwakke, conventioneele periode was. Maar in de eerste dekaden van de twintigste eeuw heeft Amerika zichzelf ontdekt; de theorie van het naturalisme in literatuur, de opbloei van de socialistische-humanitaire ideeën, tezamen met de groote nijverheids-exploitatie, die een sterk bewustzijn van kracht wekte, hebben haar een nieuw besef van haar eigen mogelijkheden gegeven. Het gevolg was een letterkundige herleving. De schrij vers zochten nieuwe, echtere themas in de veel kleurigheid van het hart van Amerikaansch leven: het was vooral een tijd van experiment en ongebondenheid. Het negervolk had tijd gehad om zich te ont wikkelen: velen van zijn kinderen hadden middel baar onderwijs gehad, enkelen waren naar de uni versiteit geweest. (Er bestaan ook een paar neger universiteiten onder administratie van de blanken.) In het noorden hadden zij hun politieke rechten leeren gebruiken. (Het is waar dat schurken uit Rotterdamsche Bijenkorf door B. Merkelbach, Architect Bedrijf en Gebouw BINNENKORT zal de Bijenkorf" te Rotter dam in gebruik genomen worden. Hiermede heeft deze onderneming voorloopig haar grootste uitbreidingsmogelijkheid bereikt, zoo vertelde de Directie ons. Amsterdam?Den Haag?Rotterdam, drie ge bouwen van geheel verschillend karakter, drie gebouwen die in hun verschijningsvorm niets met elkaar gemeen hebben en toch bevatten alle drie eenzelfde bedrijf. Kr moet hier dus iets haperen, want niet alleen het tijdsverschil vermag een 7,00 groote invloed op de architectuur te hebben, als we hier kunnen constateeren. Kr moet iets haperen in de wijze waarop de architecten hun taak vervulden, want indien zij zich met hun ontwerp dienstbaar hadden gemaakt aan het bedrijf het warenhuis dan hadden hun projecten ongetwijfeld een verwantschap moeten toonen. Het is misschien belangrijk om eens na te gaan welke eischen het bedrijf aan de architecten stelde, en in hoeverre zij daarmede rekening hebben gehouden. De directie der Bijenkorf was zoo vriendelijk ons een en ander mede te deeleii over de organisatie van hun warenhuizen. Bedrijfsraüonaliseeririg is de voornaamste eisch. Zoo min mogelijk onproductieve arbeid, zooveel mogelijk productieve. Voor alles: economie, leder plekje van de beschikbare ruimte moet benut worden. ledere factor, die kan bijdragen om den omzet te verhoogen. wordt bestudeerd, elk element dat ook maar eenigszins den goeden gang van zaken kan belemmeren, wordt geweerd. Wissenschaftlich" wordt de zaak aangepakt. Een psychologisch adviseur, met name Prof. Revesz. is aan het bedrijf verbonden. Klanten, zoowel als verkoopsters en verkoopers worden. bestudeerd. De koopkracht van het publiek wordt afgeleid uit do fiscale gegevens. Men gaat na hoe groot het aantal inwoners is van de stad of het district, waar men een warenhuis wil oprichten, hoeveel afnemers men in de omgeving kan bereiken, en hoe de in komsten van de verschillende groepen der bevol king zich verhouden. Al deze gegevens leiden naar een raming van den vermoedelijken omzet. Naar dezen vermoedelijken omzet wordt de grootte van het terrein bepaald, waarbij natuurlijk eenige speling wordt gelaten voor een normale ontwikkeling van het be drijf. Is eenmaal de grootte van het terrein bekend, dan stelt men eenvoudig aan de hand van de plaatselijke bouwverordening de hoogte vast en mede is in groote trekken de bouwsom bepaald. Niets gebeurt zoo maar"; alles maar dan ook alles heeft zijn reden, heeft recht van bestaan. Het personeel wordt speciaal opgeleid, van ieders persoonlijke kwaliteiten wordt zooveel mogelijk voordeel getrokken. Kortom het geheele bedrijf is georganiseerd volgens klare en duidelijke principen. en gissingen worden zooveel mogelijk ver meden, zoodat het ,,neue sachlichkeit" van de beste soort wordt. In een volgend artikel zullen we zien in hoeverre de architect van de Rotterdamsche Bijenkorf, de Heer Dudok, er in geslaagd is, zijn ontwerp aan een dergelijk bedrijf aan te passen. het noorden hen in het zuiden als politische werk tuigen misbruikt hebben, wat veel kwaad bloed gezet heeft in het zuiden). Nochtans waren zij voor het eerst in staat zelf iets te doen. Het is waar dat de bloei van de negerkust pas na den wereldoorlog is gekomen maar het zaad was eerder uitgestrooid. Het vrije vers, de loopende rhythme van Vachel Lindsay's gedichten, een socialistisch-letterkuridig tijdschrift als ..The Liberator" hebben hun werk gedaan. Dan, gedu rende den ooT'log. vechten de negers aan de zijde van de blanken. Nu hebben wij den nieuwen neger, die soms een hartstochtelijker] wrok tegen zijne vroegere mees ters koestelt, die een groote eerbied vpor zijn ras heeft, die de zwarte schoonheid verheerlijkt en zich vatbaar voor het hoogste voelt. In de literatuur' wordt dit op twee wijzen ken baar. Eén soort van schrijvers gelijk Du Bois, (.'uilen en Xella Larsen probeeren nog in deftige engelsche stijl te schrijven. Zij zijn bang voor het dialekt. omdat zij herinneren aan de ..Mainmysongs" die voor hen bespottelijk en vernederend zijn. En hier zijn zij verwant aan Booker Washington. Dit is maar een lijn van ontwikkeling. De andere, nog nieuwer, is. zoo veel mogelijk, de blanken te vergeten en een echte negerstijl, rhythmus, en manier van uitdrukking te vinden. Eenigermate hebben dat Langston Hughes en Claude Mc Kay gedaan. Zooang de negers niet zijn opgenomen in het Amerikaarische volk, zoolang er nog zwarten zijn. is het misschien beter dat zij in hun eigen leven en verleden hun inspiratie zoeken. Er kan een tijd komen wanneer, door vermenging en opvoeding, de negers zich waarachtig als deel hebbers in de Engelsch-Amerikaansche letter kundige traditie zullun voelen. Maar. als zij niet oerst hun echte negergaven ontwikkelen, zal hun bijdrage dan ooit rijk kunnen zijn? En het negervraagstuk is het niet maar een deel van het eeuwige vraagstuk van de rnenschelijke domheid ? Smalfilm-Amateur-Kinematografie onder Kino-technische leiding van Joris Iven» Vraagt brochures en demonstraties C&PI 115 KALVERSTRAAT Amsterdam C. BQ CAPI vakkundig* raad an voorlichting.