No. 2786 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 25 OCTOBER 1930 '.i f. fc? Radio en Grammofoon Het geheim van Happy Days" door Lou Lichtveld WANNEER de foxtrot Happy Days" vandaag nog even populair was als drie maanden ge leden, zou ik het stellig niet gedurfd hebben daarmee te gaan doen wat ik nu van plan ben, uit vrees gevierendeeld te worden door al de schoonen, die een tijd lang maar n melodie kenden: Happy Days...." Die je nooit kon hooren neuriën, of het was dat ne; die je daarmee trachtten te be koren en die je daarmee trachtten te negeren; die in ieder geval aan niets anders dachten dan aan de tertsjes en syncoopjes van Hap-py-y days are hè-ere again" etcetera. Gelukkig duurt zoo'n epidemische tic nooit erg lang. En tegen dat zoo'n lied in een stuursche studeerkamer is binnengedrongen om aldaar tusschen professorale bakkebaarden te worden stukgekauwd, is er alweer een ander, en zijn het alleen nog maar een paar trage oude dames, die een mode ten achter, hun nichtje nog steeds blijven ? toevoegen: Waarom speel je nou nooit meer dat aardige Happy Days" op de piano, Liesje?" En tegen dat het Nieuwjaar is, antwoordt Liesje dan als een echt modern meisje: Hoe was ie toch ook weer, die foxtrot waar u het over heeft?" Is Liesje heel erg musicaal en heeft ze dezen winter besteed om de Moochi" meester te worden, dan zal ze daaraan toevoegen: Was die foxtrot geen wals, tante?" Maar om tot de stuursche studeerkamer terug te keeren, wellicht willen eenigen uwer mij thans daarheen volgen, om, nu Happy Days een cadaver geworden is, bij de sectie ervan te assisteeren. Want het is toch altijd interessant te weten te komen waaraan het eigenlijk te danken is, dat deze foxtrot zoo insloeg, en op velen den indruk van iets totaal nieuws en origineels maakte. Was het werkelijk zoo? Of hadden wij te doen met een truc, een handig Amerikaansch verzinsel, waardoor een indruk werd gewekt van iets dat inderdaad niet bestond ? Er bestaat een vaste wet die het lot van alle muziek-voor-de-massa beslist, en die aldus luidt: Hoe eenvoudiger het muzikale thema, hoe grooter de kansen op populariteit; hoe meer reminiscenties er verwerkt zijn, des te eerder wordt de nieuwe melodie in het geheugen van allen geprent. Wat er dus voor een Schlager verlangd wordt, is aller minst originaliteit, maar veeleer gecamoufleerde ouderwetschheid. Het schijnt ook zoo te gaan met de mode-wisseling der kleederdrachten, en in de amusementsmuziek is er een ander symptoom dat op het zelfde wijst: de zoogenaamde hofbehandeling van oude of verouderde melodieën, waardoor deze plotseling weer in trek komen. Men heeft het zelfs en niet zonder succes, met de Liebestraume van Liszt gedaan. Wanneer wij nu de eerste helft der hoofdmelodie van Happy Days" aandachtig bezien, dan be merken wij ook deze samenstelling uit de aller eenvoudigste elementen der muziek, ofschoon deze primaire functies" op 't eerste gezicht niet zoo duidelijk te onderkennen zijn, want de melodie ziet er met al haar syncopen aldus uit: nr .1' M - r r A.^u *fk- nfa* fl-ltfl i.'-"J J u r /.U*. ,^-^L. fci Er is daarin n ding wat den theoreticus al direct bevreemdt: de accenten van den tekst liggen hier en daar verkeerd. Onbelangrijke woordjes, die in het gedicht op een accentlooze plaats staan, hebben soms in de melodie het hoofdaccent. Zooals het woordje The", en ook are" en of". Met dezelfde intervallen en tonen had een ouderwetsch musicus stellig het gedicht met juistere accenten kunnen toonzetten, eveneens in de vierkwarts maat, en de melodie zou heel braaf hebben geklonken: p J jl ?ttV^; ^-J-TKL c,L ««M. a.-^ -V«( « H i^ 4/?i «. .\ t j + ^a. ."n «'. ~ fa 1 r f . <ji* a.Ulil; T' "' =^___ B » T ff L IN m Ju* 14^ iJ r f f j ?<.!'? i iOM.ff Tbrt. Wel zou dan het zinnetje Happy days are here again" maar twee maten lang zijn geweest, terwijl het nu door de syncopen tot ruim drie maten ge rekt is. Maar het wijsje was nog bevattelijker ge weest ; zóó bevattelijk zelfs.... dat niemand het had gezongen, omdat het zoo hopeloos ouderwetsch had geklonken. Deze verschrompeling echter is leerzaam, omdat ze direct iets anders van het hoogste gewicht doet opmerken: dat de melodie tot het allereenvoudigste type, dat der gebroken drie-en vier-klanken behoort. De geheele melodie op de woorden Happy days are hare again, The skies above are clear again", is maar n regelmatig gebroken drieklank: c-e-g-c-e, en dan weer omlaag: e-c-g-e. (zie voorbeeld B2). Het is de hoofddrieklank van den toonaard waarin het stuk staat, en harmonisch het allersimpelste wat men zich maar kan indenken. Ook het vervolg van de melodie, op de woorden Let us sing a song of cheer again" is volgens eenzelfde systeem gebroken, maar ditmaal de uiteenrafeling van opn-na-het-voornaamste, het dominant-septiemaccoord, dat nu van boven naar beneden genomen wordt: d-b-g-f-d. En de gedaante der melodie op dsn slotzin Happy days are here again" kan niet eenvoudiger met de vijfmaal herhaalde c, die de eeuwenoude tonica-oplossing na het dominantsept-accoord brengt. Er is maar n plaats waar een toon buiten de beide hoofdaccoorden genoteerd staat. Namelijk de es of het woord us". Maar dit is niet meer dan een naar beneden glijden van de melodie op haar weg van e naar d, en ik betwijfel of er in werkelijk heid niet e inplaats van es wordt gezongen. Het blijkt wel, dat het oer-eenvoudige har monische substraat van deze melodie het sterk in 't gehoor liggen ervan veroorzaakt. Wat het lied z'n on-alledaagsch voorkomen geeft, is de verlegging van het accent, de syncope. Om te beginnen krijgt het eerste woordje are" een surplus aan accent, het wordt verlengd, en langer van duur dan alle voorgaande woorden, en juist als The" en of", woorden, die prosodisch even bijkomstig zijn. Dit nu is een evidente smakeloosheid, maar een smakeloosheid die het voorkomen van Happy days" redt, en waaraan feitelijk het bestaan van de foxtrot te danken is. Deze syncopische ver lengingen zijn overigens slechts de benadering van iets anders. Dat ziet men aan de consequente verlenging, buiten den dwang van het tweedeelig rhythme, wanneer men de syncope dus niet remt" maar geheel uit laat stroomen, en days" dus even lang wordt als are", en zoo voort, aldus: . ~ f-i-t "T"* ^""< Wat men krijgt, doet in de eerste plaats heel sterk aan een moderne wals denken, welke, omdat zij uit perioden van drie in plaats van vier maten is opgebouwd, een eigenaardig schichtig karakter heeft. Men voelt als het wave de verwerkte syncope; en de verwantschap met een foxtrot. Dat klopt ook met een typisch verschijnsel van dezen tijd. In een der laatste nummers van The dancing times" vertelt een redacteur, dat hij op een avond een leider van een der beroemdste bands een be zoek bracht. Wat eenmooie bluesspelen julliedaar,"zeihij. 't Is een foxtrot", antwoordde de dirigent. Eenige nummers later zei de schrijver: Klinkt dit stuk voor een one-step niet te langzaam?" 't Is een foxtrot", was het antwoord. Uitstekende boston!" werd een kwartier later opgemerkt. Och, voor een foxtrot...." antwoordde de dirigent onvermurwbaar. En inderdaad, ondanks alle rhythmische raffine ment van de moderne muziek, is er juist door de syncope een langzame toenadering tusschen twee en drie-deeligheid aan het ontstaan. En veel hof-behandeling, veel variatiekunst is gebaseerd op het spelen van drie tegen twee, en twee tegen drie. In de gangbare notatie van Happy days" is er bovendien nog iets verwarrends, omdat men het stuk in de zoogenaamde alla breve" maat heeft geschreven, terwijl het in werkelijkheid zóó ge speeld wordt, en overzichtelijker uitziet: EËE Hier ziet men ook (vereenvoudigd in voorbeeld D2) hoe symmetrisch de melodische bouw van dit geheele stuk is. De eerste zin heeft het tonicaaccoord stijgend, de tweede dalend tot melodie. De derde zin daarentegen het dominant-accoord dalend, en de vierde stijgend. Terwijl de laatste zin sluit met den tonica-énklank. Gelijk bij de sectie van alles wat ooit levend was, komt het er minder op aan hoe de dingen heeten, als wel wat hun beteekenis en functie was. En ik geloof wel dat deze analyse voldoende demon streert, van welk een verregaande eenvoud en alledaagschheid deze bouw is. Ook Beethoven'» eerste piano-sonate begint met een gebroken-drie klank-motief, en Mahlcr's vierde symphonie, en de tweede Nachtmusik uit diens zevende ook. Maar hoe anders, oorspronkelijker, nobeler, pakkender, en wat alles zegt: blijvender van effect! Men staat er versteld van, uit hoe weinig muzi kale vondst de heele Happy days" verder be staat. Er komt alleen nog maar een korte uit wijking van acht maten (in werkelijkheid dus vier), waarna men weer terugkeert tot z'n eeuwige toriicamelodie Hap-py-y days...." Dan is het lied feitelijk goed en wel uit, maar omdat het zoo voor consumptie en dans veel te kort zou zijn, heeft men er een kort tusschonspel aan toegevoegd waarin gemoduleerd wordt, zoodat het geheele lied nogmaals herhaald kan worden in As-dur, bij wijze van chorus. Dit wordt langzamerhand het traditioneele schema van de nieuwe foxtrot, die op deze wijze nog armoediger en beknopter is, dan de vroegere soort. Van de hoeren Jack Yellen on Milton Ager, die dit kunststuk (van muzikale business) op hun geweten hebben, on die zoo efficiënt hun syncopenvondst wisten uit te buiten, blijft er overigens heel weinig over, wanneer men de bewerkingen der groote bands hoort. Die van Jack Hylton (H.M.V. B. 5771) islarmoyant en vreeselijk druk, en alle sentimentaliteit van dat Ha-ap-py-y days" is erin verdrongen door de virtuose breaks en variaties van slagwerkers en blazers. Juist dat zwakke gedeelte, waarin ge moduleerd wordt naar As, gebruikt Hylton om halsbrekende hot-variaties te laten maken, en zelfs het veilig belanden in den nieuwen toonaard schenkt dan geen blijvende rust. De zetting die Jack Payne voor het B.B.C. orkest gebruikt (Col. C. B. 9) is minder brillant, maar blijft meer bij het oorspronkelijke karakter van dit juichende-jongemeisjes-stuk. En de band klinkt hier veel beschaafder, gecultiveerder. De saxophoons omzoemen de zangstem met warmte en kleur. Het is in hoofdzaak aan de bands en hun. kleurige bewerkingen te danken, dat muzikale lorren als ..Happy days" op een gegeven oogeriblik in staat zijn de wereld te veroveren, al is het dan maar voor drie maanden. En wat krijgen we nu?